Το δαιδαλώδες μινωικό ανάκτορο του Ψηλορείτη

Tο μινωικό ανάκτορο της Ζωμίνθου στον Ψηλορείτη

Νέα, εξαιρετικά ευρήματα έφερε στο φως και φέτος η αρχαιολογική σκαπάνη, με επικεφαλής την αρχαιολόγο Εφη Σαπουνά-Σακελλαράκη, στο μινωικό ανάκτορο της Ζωμίνθου στον Ψηλορείτη, όπως λαμπρές αίθουσες με θρανία, έναν μεταλλουργικό κλίβανο, εντυπωσιακές τοιχογραφίες με θαλασσινά τοπία και ψάρια, αντίστοιχες της Κνωσού, εργαστήρια της ορείας κρυστάλλου, πιθάρια και σφραγίδες. Τα δωμάτια μόνο του κεντρικού κτιρίου υπολογίζονται μέχρι στιγμής σε περισσότερα από 150.

  ΜΙΑ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΥΣΑ ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΟΡΕΊΑ ΤΩΝ ΑΝΑΣΚΑΦΩΝ  

Η Εφη Σαπουνά-Σακελλαράκη κατά την ανασκαφή στο μινωικό ανάκτορο της Ζωμίνθου |

• Κυρία Σαπουνά-Σακελλαράκη, το ανάκτορο φέτος φαίνεται αρκετά υπερυψωμένο, τι νέο εντοπίσατε;

Εχουμε πλέον τις αποδείξεις μέσω ευρημάτων ότι πρόκειται για ένα μεγαλοπρεπές τριώροφο μινωικό κτίριο. Οι φετινές ανασκαφές κατέδειξαν την ιδιαιτερότητα από πολλές πλευρές αυτού του χώρου. Στον πρώτο όροφο έχουν βρεθεί μέχρι στιγμής 61 δωμάτια, ο ίδιος αριθμός εντοπίζεται στον δεύτερο όροφο ενώ υπάρχει και τρίτος όροφος.

• Υπήρχαν και άλλα κτίρια;

Βεβαίως, γύρω από το μινωικό ανάκτορο θα υπήρχε οικισμός και άλλοι χώροι. Με τις γεωμαγνητικές έρευνες είδαμε πως υπάρχουν υπολείμματα κτιρίων στον ευρύτερο χώρο αλλά είναι μισοκατεστραμμένα. Η μελλοντική ανασκαφή θα δείξει όμως την ακρίβεια των πραγμάτων, διότι μόνο η σκαπάνη λέει την αλήθεια.

• Ποια είναι η καινούργια ανασκαφική «σοδειά»;

Φέτος σκάψαμε τουλάχιστον οκτώ μεγάλους χώρους που έδειξαν ακριβέστερα τη μεγαλοπρέπεια του κτιρίου και τη βαρύνουσα σημασία του. Συγκεκριμένα στο δυτικό τμήμα, που είναι ο βιοτεχνικός τομέας, βρέθηκαν πλήθος πιθαριών σε αίθουσα κοινής χρήσεως, πολυτελούς όμως κατασκευής, τα οποία σχετίζονται με το κεραμικό εργαστήριο που είχαμε εντοπίσει παλαιότερα.

Τα πιθάρια έχουν σχοινοειδή διακόσμηση λαμπρής κνωσιακής τεχνικής. Σημαντική θεωρώ την εύρεση ενός μεταλλουργικού κλιβάνου και των εργαλείων χύτευσης, όπως χοάνες, ακροφύσια και πολλά λείψανα ακατέργαστου χαλκού καθώς και μαχαίρια χάλκινα.

Λεπτομέρεια τοιχογραφίας του κεντρικού κτιρίου |

Επίσης αποκαλύφθηκαν τα εργαστήρια της ορείας κρυστάλλου. Το υλικό αυτό υπάρχει σε αυτήν την περιοχή του Ψηλορείτη, το βρίσκουμε σε κατεργασμένη και ακατέργαστη μορφή. Είναι σπάνιο εμπορεύσιμο υλικό και το έστελναν και σε άλλα μέρη.

• Νέα κινητά ευρήματα;

Τα ευρήματα αυτά όπως κάθε χρόνο είναι πλούσια, ιδιαίτερα τα χάλκινα αντικείμενα, όπως οι διπλοί πελέκεις, ειδώλια, ελεφάντινα μικρά κομψοτεχνήματα και ένα μεγάλο 15 εκατοστών καλά επεξεργασμένο το οποίο πιθανόν ανήκει σε έπιπλο. Επίσης βρέθηκαν δύο χάντρες από ημιπολύτιμο λίθο σάρδιο, πήλινα θυμιατήρια και καρποδόχες μαζί με ρυτό, στοιχεία που δηλώνουν τις θρησκευτικές λειτουργίες του χώρου.

Οι φετινές σφραγίδες απεικονίζουν ένα μιξογενές ζώο με διπλά κέρατα και έναν ηλιακό δίσκο, ο οποίος μοιάζει να έχει αιγυπτιακή προέλευση. Η δεύτερη σφραγίδα είναι ιερός κόμβος. Εξαιρετικό ενδιαφέρον παρουσιάζει ο τοιχογραφημένος διάκοσμος με φυτικά θέματα και θαλάσσια τοπία με παράσταση ψαριών.

Ολες οι παραστάσεις είναι υψηλής αισθητικής που καταδεικνύει τα σημαντικά πρόσωπα που κατοικούσαν στον συγκεκριμένο χώρο. Συνεχίζεται η συντήρηση και η αποκατάσταση των τοιχογραφιών.

• Ποιες πληροφορίες μάς δίνει αυτό το εξαιρετικό κτιριακό συγκρότημα;

Φέτος αποκαλύφθηκαν σημαντικές αίθουσες με θρανία, οι οποίες διαθέτουν λαμπρές πλάκες δαπέδου από εντυπωσιακό λευκό ασβεστόλιθο, εκ των οποίων η μία είναι υπόστυλη με τέσσερις κίονες και αποδεικνύει τη μεγαλοπρέπεια του κτιρίου. Κάναμε μια σειρά αναπαραστάσεων του κτιρίου, διότι πολλές από τις αίθουσες που είχαμε ανακαλύψει παλιότερα και αφορούσαν το ανάκτορο της περιόδου του 1900 π.Χ. εκτείνονται έξω από τα όρια του νεότερου ανακτόρου του 1700 π.Χ.

Είναι ένα εξαιρετικά δαιδαλώδες συγκρότημα, όπως η Κνωσός, έργο ενός ευφυούς αρχιτέκτονα κατά την κύρια φάση του (1700 π.Χ.), το οποίο διαφέρει πλήρως από τα ανάκτορα και τις επαύλεις που συναντάμε στην πεδιάδα. Είναι προσαρμοσμένο στις ανάγκες ενός ορεινού σημαντικού κέντρου, το οποίο κατά τη διάρκεια της ζωής του αλλάζει στις λεπτομέρειες ανάλογα με τις ανάγκες που δημιουργεί η κάθε εποχή.

Μυκηναϊκή περίοδος, Γεωμετρική, μέχρι τη βυζαντινή εποχή ήταν ένα διαχρονικό πολιτισμικό κέντρο. Είχε μια ιερότητα ο χώρος σε όλες τις περιόδους.

• Τι χαρακτήρα είχαν όλες αυτές οι αίθουσες;

Εχουμε άλλες αίθουσες για γυναίκες, βρήκαμε υφαντικά βάρη από αργαλειό. Λειτουργούσαν όμως και αίθουσες συγκέντρωσης γενικότερα για τους πιστούς, οι οποίοι έρχονταν για το Ιδαίον Αντρον που ήταν διεθνές θρησκευτικό και πολιτιστικό κέντρο.

Οι τελετές που γίνονταν το καλοκαίρι στο Ιδαίον Αντρον δεν μπορούσαν να γίνουν εκεί τον χειμώνα και το φθινόπωρο, καθώς η πρόσβαση των ανθρώπων ήταν αδύνατη λόγω καιρικών συνθηκών, και έτσι πραγματοποιούνταν στη Ζώμινθο στις αίθουσες συγκέντρωσης.
Είχαν υψηλή τεχνική και επιστημονική υποστήριξη για να μένουν στα 1.189 μέτρα τον χειμώνα, βρίσκουμε πολλές εστίες φωτιάς για τη χειμερινή στήριξη των ενοίκων του ανακτόρου. Πιστεύω πως εδώ κατοικούσε μέλος της δυναστείας της Κνωσού.

Στην ανασκαφή της Αρχαιολογικής Εταιρείας φέτος στη Ζώμινθο δουλεύουν 60 άνθρωποι στο συνεργείο, οι αρχαιολόγοι Ελένη Χρηστάκη, Γιάννης Γεωργίου, Μιχάλης Σγουράκης, Δημήτρης Κοκκινάκης, Κώστας Στεφανάκης, Γιώργος Καλομοίρης και η αρχιτέκτων Δώρα Μαγγανή.
Στα Ανώγεια λειτουργεί ψηφιακό μουσείο με την ονομασία «Γιάννης Σακελλαράκης – Εφη Σαπουνά», που περιλαμβάνει όλη την ιστορία του Ιδαίου Αντρου και της Ζωμίνθου. Εγινε από την Εφη Σαπουνά- Σακελλαράκη και τον εικαστικό Μανόλη Αποστολάκη με τη συμβολή του Δήμου Ανωγείων και του Ιδρύματος «Ψύχα».

Συντάκτης: Παναγιώτης Γεωργουδής

www.efsyn.gr/

  ΔΕΙΤΕ ΕΠΙΣΗΣ    ΤΟΠΟΘΕΣΙΑ ΒΑΘΥΠΕΤΡΟ

Το κτίριο στην Ζώμινθο χτίστηκε από έναν μεγαλοφυή αρχιτέκτονα, εκτείνεται από το 1900πΧ. σε μεγαλύτερη επιφάνεια κατά την αμέσως προηγούμενη περίοδο, των Παλαιών ανακτόρων, όταν χτίζονται τα μινωικά ανάκτορα. 

ΔΕΙΤΕ ΕΠΙΣΗΣ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΚΑΙ ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ ΣΤΗΝ ΚΡΗΤΗ