Η Μάχη μεταξύ των στρατευμάτων του Πτολεμαίου και των στρατευμάτων του Αντιγόνου, στον Λάρνακα της Λαπήθου

Γενική άποψη του χωριού Λαρνακάς Λαπήθου

Ανδρέας Πετρούδης*

Μετά από τον θάνατο του Μεγάλου Αλεξάνδρου, άρχισαν οι διαμάχες μεταξύ των στρατηγών του, για την επικράτησή τους στις διάφορες περιοχές του βασιλείου του. Στην Κύπρο υπήρχαν τα στρατεύματα του Πτολεμαίου, σε αντιπαράθεση με τα στρατεύματα του Αντιγόνου, που διεκδικούσαν την επικράτησή τους στο νησί. Η καθοριστική μάχη μεταξύ τους για την επικράτηση, έγινε στο χωριό Λάρνακα της Λαπήθου, γύρω στο 312 π.χ. Για την μάχη αυτή, ο πατέρας μου, δάσκαλος το επάγγελμα, μου ανάφερε τα ακόλουθα:

Τα στρατεύματα του Πτολεμαίου, ήταν παραταγμένα στην πεδιάδα, στην τοποθεσία «τρουλλί», εκεί που τώρα ο δρόμος χωρίζει στη μια κατεύθυνση προς τον Κοντεμένο και στην άλλη προς την Καμπυλή. Τα στρατεύματα του Αντιγόνου ήταν οχυρωμένα πάνω στο βουνό «Καρταβλού», του Πενταδάκτυλου. Σήμερα, στους πρόποδες της «Καρταβλούς» απλώνεται αμφιθεατρικά η κατοικημένη περιοχή του χωριού. Το βουνό «Καρταβλού» έχει τρείς κατακόρυφες πλευρές, ύψους 80+ μέτρων περίπου.

Η μεγαλύτερη κατακόρυφη πλευρά είναι προς τον Νότο,( που δεσπόζει του χωριού), η άλλη προς Δυσμάς, (που είναι η πλευρά του χείμαρρου «Φάραγγα») και η τρίτη προς Ανατολάς, όπου παρά το κατακόρυφό της, υπάρχει ένα πολύ στενό, απόκρημνο και ανηφορικό μονοπάτι που οδηγεί στην επίπεδη κορυφή του βουνού. Σημειωτέο ότι το μονοπάτι αυτό είναι τόσο στενό, (από την μια πλευρά ο κατακόρυφος βράχος του βουνού και από την άλλη ο γκρεμός), που δεν χωρούσε να περάσει γαϊδούρι με ογκώδες φορτίο. Τα στρατεύματα του Αντιγόνου ήταν οχυρωμένα πάνω σε αυτό το βουνό, όπου η επιφάνεια είναι επίπεδη, αλλά βραχώδης με θάμνους και αγριοχαρουπιές.

Η μόνη εύκολη πρόσβαση προς την περιοχή αυτή είναι από τα Βόρεια, όπου είναι η τοποθεσία «Καμινάρκα» και πιο ψηλά ο «Κυπαρισσόβουνος», που είναι και η ψηλότερη κορυφή του Πενταδακτύλου. Για να μου επιβεβαιώσει την αναφορά του ο πατέρας μου, με πήρε πάνω στο βουνό της «Καρταβλούς» και μου έδειξε τα απομεινάρια των ερειπίων από τα πρόχειρα πέτρινα οχυρώματα που έχτισαν τα στρατεύματα του Αντιγόνου, (σημειώνω ότι για τα ερείπια αυτών των πέτρινων οχυρωμάτων δεν εντόπισα καμία αναφορά σε συγγράμματα ή από άλλους αφηγητές, αλλά ούτε και για το ιστορικό της μάχης. Για αυτό τον λόγο παρακαλώ, αν κάποιος έχει υπόψη του κάτι σχετικό θα ευχαριστηθώ πολύ να μου το αναφέρει).

Ο στρατηγός του Πτολεμαίου, βλέποντας ότι η μόνη επιλογή για να κτυπήσει τα στρατεύματα του Αντιγόνου ήταν να επιτεθεί από τα Βόρεια, εφάρμοσε την ακόλουθη παραπλανητική τακτική: Καθώς τα στρατεύματά του ήταν παραταγμένα στην πεδιάδα, κατά την διάρκεια της νύχτας, έστησε πασσάλους σε διάταξη παραταγμένων στρατιωτών, και οδήγησε τον κύριο όγκο των στρατευμάτων του στα ανατολικά του χωριού Αγριδάκι και στη συνέχεια κάτω από τις παρυφές του Κυπαρισσόβουνου, έφθασε από τα βόρεια στα νώτα των στρατευμάτων του Αντιγόνου.

Όταν ξημέρωσε ο στρατηγός του Αντίγονου, έβλεπε τους πασσάλους που ήταν σε διάταξη παράταξης κάτω στην πεδιάδα και νόμιζε ότι εξακολουθούσαν να ήταν σταθμευμένα εκεί τα στρατεύματα του Πτολεμαίου. Έτσι δεν ανησυχούσε για επίθεση καθώς τους χώριζε και μία απόσταση πέντε χιλιομέτρων περίπου. Με αυτό τον τρόπο ο στρατηγός του Πτολεμαίου, κατάφερε να επιτεθεί από τα νώτα, να αιφνιδιάσει τα στρατεύματα του Αντιγόνου, και άλλους να σφαγιάσει, άλλους να ρίξει κάτω από τους κατακόρυφους γκρεμούς της «Καρταβλούς». Λέγεται ότι στην μάχη αυτή σκοτώθηκαν πολλοί Λαπηθιώτες που είχαν ενταχθεί στα στρατεύματα του Αντιγόνου, και εκ του γεγονότος αυτού προέκυψε η ονομασία του χωριού Λάρνακα της Λαπήθου, που ερμηνεύεται οστεοθήκη/τάφος της Λαπήθου.

Στους πρόποδες του βουνού της Καρταβλούς, πάνω στον δρόμο προς το Αγριδάκι, υπάρχει μεγάλος βράχος που ονομάζεται «Λαχαρόπετρα». Στην Νότια πλευρά του βράχου αυτού υπάρχει λαξευμένη η πιο κάτω επιγραφή
«Αθηνά
Σώτειρα Νίκη
Και βασιλέως
Πτολεμαίου
Πραξίδημος Σεσμάος
τον βωμόν ανέθηκεν
αγαθή τύχη»
Για την επιγραφή αυτή λέγεται ότι την λάξευσε ο αρχηγός των στρατευμάτων του Πτολεμαίου, που φαίνεται ότι ονομαζόταν Πραξίδημος Σεσμάος , για να αφιερώσει στην Αθηνά, την Σώτειρα Νίκη των στρατευμάτων του βασιλέως Πτολεμαίου, καλή τη τύχη.

Μετά το 2003 που οι Τουρκικές αρχές επέτρεψαν τις επισκέψεις ελληνοκυπρίων στα κατεχόμενα, πήγα αρκετές φορές με φίλους για να τους δείξω την επιγραφή, που λόγο χρόνου είχε κρυφτεί πίσω από βάτους. Τον Οκτώβριο του 2006 πήγα με τον Κυβερνήτη του θέματος και μέλη της λέσχης LIONS Κερύνειας, για ευρύτερη προβολή αυτής της αρχαιότητας. Φαίνεται όμως ότι κάποιοι πρόσεξαν την παρουσία μας και την επόμενη φορά που πήγα η επιγραφή ήταν καλυμμένη με κάτι σαν κατρά ή μπετόν, δεν κατάλαβα τι ήταν.

* (Πρώην Γραμματέας της Συντονιστικής Επιτροπής Δήμων Σωματείων και Οργανώσεων Επαρχίας Κερύνειας, από την Ίδρυσή της το 1987 μέχρι το 2002.)
Φιλελεύθερος