Λάζαρος Μαύρος
Τ Α 87ΧΡΟΝΑ σήμερα των Οκτωβριανών της Κύπρου. Της εθνικο-λαϊκής εξέγερσης της 21ης Οκτωβρίου 1931, για την απελευθέρωση από τον βρετανικό ζυγό και την Ένωση με τη μητέρα Ελλάδα. Εκείνη η αυθόρμητη, ασχεδίαστη, απρογραμμάτιστη παλλαϊκή έκρηξη. Εκτόξευσε την ανέκαθεν συσσωρευμένη λάβα τής Αντίστασης και της Λευτεριάς. Η οποία πυρπόλησε τη νύκτα εκείνης της Τετάρτης, Εικοσιμιά τ’ Οκτώβρη, το Κυβερνείο του Άγγλου Κυβερνήτη της Colony of Cyprus, σερ Ρόναλντ Στορρς. Εκεί στον «λόφο των όφεων», τον λόφο των Αγίων Ομολογητών, όπου βρίσκεται σήμερα το Προεδρικό Μέγαρο της Λευκωσίας.
Η Σ Α Ν ΑΥΤΟΥΡΓΟΙ εκείνης της «λαμπρατζιάς της Ένωσης», στα νιάτα τους τότε, οι παππούδες κι οι γιαγιάδες μας. Οι προπάπποι της σημερινής ελληνικής νεολαίας της Κύπρου.
- Μια δυναμική γριά έριξε την πρώτη πέτρα στους αστυνομικούς του Κυβερνείου, μας έλεγε, μαθητής τότε, αυτόπτης και συνεργός, ο αείμνηστος καθηγητής, γιατρός και λογοτέχνης Κύπρος Χρυσάνθης.
Κι ο μετέπειτα παγωτάρης της οδού Λήδρας, ο Ηράκλης, ήταν που σκαρφάλωσε κι ύψωσε τη Γαλανόλευκή μας επάνω στο Κυβερνείο, προτού το παραδώσουν στις φλόγες.
Μαζί τους κι ο παρασημοφορημένος στους Βαλκανικούς Απελευθερωτικούς Πολέμους του 1912-13 εθελοντής πολεμιστής Σάββας Τενίζης, απ’ τον Στρόβολο. Με τη Γαλανόλευκη και τη σάλπιγγά του.
Κι ο Καρακούσιης απ’ την Έγκωμη, μ’ ένα χοιρομέρι απ’ την λεηλατημένη κουζίνα του Κυβερνείου στον θρόνο του Στορρς και το «έλα μάνα μου να δεις τον γιο σου 10 λεπτά Κυβερνήτη», που εκφώνησε εκεί, για να του στοιχίσει μετά, 10 χρόνια στις φυλακές των Εγγλέζων…
Ε Π Ε Ι Δ Η: Στην πραγματικότητα η Ιστορία μας είναι κατ’ ακρίβειαν μια μακρόσυρτη, ακανόνιστη, μα διαρκής, σκυταλοδρομία Εθνικής Αντίστασης. Για τη Λευτεριά. Στην οποία, η κάθε επόμενη γενιά παραλαμβάνει τη σκυτάλη απ’ την προηγούμενη. Ή, άμα τύχει, απ’ την προ-προηγούμενη:
Δ Ι Ο Τ Ι: «Χρόνια σκλαβκιές ατέλειωτες - τον πάτσον τζιαι τον κλώτσον τους. Εμείς τζιαμαί: Ελιές τζιαι τερατσιές πάνω στον ρότσον τους!», καθώς στιχούργησε για όλους τους αιώνες μας και για όλες τις γενιές ο Κώστας Μόντης.
Π Ρ Ι Ν ΑΠΟ ΕΝΔΕΚΑ χρόνια, το 2007, στον γειτνιάζοντα με το πυρποληθέν Κυβερνείο των Εγγλέζων χώρο, ανάμεσα στο νυν Προεδρικό Μέγαρο και στο κτήριο του Ερυθρού Σταυρού, ο τότε ΠτΔ, αείμνηστος Τάσσος Παπαδόπουλος, τέλεσε τα αποκαλυπτήρια του Μνημείου των Θυσιασθέντων στην Εξέγερση των Οκτωβριανών εναντίον της βρετανικής αποικιοκρατίας, για Ένωση με τη μητέρα Ελλάδα. Η εμπνευσμένη ομιλία που εκφώνησε ο Τάσσος, για το διά μέσου των αιώνων Αντιστασιακό εθνικό γνώρισμα των Ελλήνων Κυπρίων, βασιζόταν και στην απόφαση -υπό τη δική του ΗΓΕΣΙΑ- του 76% του λαού ν’ απορρίψει τη «λύση Ανάν», για ν’ αποφύγει τη μετατροπή της Κύπρου σε τουρκικό προτεκτοράτο.
Π Ρ Ι Ν ΑΠΟ ΔΥΟ χρόνια, Κυριακή, 23η Οκτ. 2016, ο νυν Πρόεδρος Αναστασιάδης τέλεσε τ’ αποκαλυπτήρια ενός 2ου Μνημείου για την αντιαποικιακή, υπέρ της Ενώσεως, Εξέγερση των Οκτωβριανών του '31, στο χωρίο Πισσούρι. Με ξεχωριστά τιμώμενη τη Μνήμη του αγωνιστή του ’31, φυλακισμένου και μετέπειτα επί 10ετία (1943-1953) δημάρχου Πάφου, ηγέτη της «Παγκύπριας Ελληνικής Σοσιαλιστικής Πρωτοπορίας», Χριστόδουλου Γαλατόπουλου.
Σ Η Μ Α Ν Τ Ι Κ Ο είναι να υπενθυμίσουμε ότι ο Γαλατόπουλος, πέντε μήνες πριν πεθάνει, με το μπαστούνι του άρρωστος, στάθηκε μπροστά στην κορυφαία -σ’ ολόκληρη τη Βρετανική Αυτοκρατορία- διαδήλωση των μαθητών της Πάφου, οι οποίοι ματαίωσαν, μόνο στην Πάφο απ’ όλη την Αυτοκρατορία, τις Τελετές για τη Στέψη της Βασίλισσας Ελισάβετ Β΄ στις 2 Ιουνίου 1953. Τη μέρα που ο 15χρονος μαθητής Ευαγόρας Παλληκαρίδης σκαρφάλωσε στα προπύλαια του Ιακωβείου Σταδίου και κατέβασε τη βρετανική σημαία. Τέσσερα χρόνια προτού ο Ευαγόρας, αντάρτης της ΕΟΚΑ, ανέβει στην Αγχόνη των Εγγλέζων. Οι Εγγλέζοι το 1953 είχαν συλλάβει κι έσυραν στα δικαστήρια τον Γαλατόπουλο, ως «υποκινητή» της μαθητικής εξέγερσης της 2ας Ιουνίου 1953.
Τ Ο Ν ΕΙΧΑΝ ξανά φυλακίσει τον Γαλατόπουλο το 1931 ώς το 1936 ως «υποκινητή» της Εξέγερσης των Οκτωβριανών, επειδή εξώθησε τους κατοίκους του Πισσουρίου να πυρπολήσουν τον εκεί Αστυνομικό Σταθμό των Άγγλων. Ο Γαλατόπουλος το 1942 πρωτοστάτησε στην ίδρυση της Παναγροτικής Ενώσεως Κύπρου (ΠΕΚ). Το 1943 εξελέγη 1η φορά δήμαρχος Πάφου κι επανεξελέγη το 1946 και το 1949 ως το 1953. «Παρέλαβε την Πάφο χωριό και την κατέστησε πόλη». Το 1943 ίδρυσε την Παγκύπρια Ελληνική Σοσιαλιστική Πρωτοπορία (ΠΕΣΠ), αντίθετος με τους τότε δεξιούς και τους τότε ΑΚΕΛιστές. Στην ΠΕΣΠ εντάχθηκε, μαθητής ακόμα, ο μετέπειτα ήρωας της ΕΟΚΑ, Κυριάκος Μάτσης, που αρθρογραφούσε και στη «Νέα Πολιτική Επιθεώρηση» του Γαλατόπουλου.
Κ Ο Ρ Υ Φ Α Ι Ο ΒΙΒΛΙΟ του Γαλατόπουλου γραμμένο από τον ίδιο στις φυλακές, στ’ αγγλικά, με στόχο να εκδοθεί στο Λονδίνο για να διαφωτίσει τον αγγλικό λαό για τις βρομιές της αποικιοκρατίας στην Κύπρο, άγνωστο επί 65 χρόνια, μεταφράστηκε κι εκδόθηκε το 2011 απ’ τις εκδόσεις Κ. Επιφανίου, μ’ επιμέλεια Ανδρέα Μακρίδη και τον τίτλο «Στις Φλόγες του Κυβερνείου - Το ανέκδοτο ημερολόγιο του Χριστόδουλου Γαλατόπουλου για την Εξέγερση του Οκτωβρίου του 1931»…
Φ Ε Τ Ο Σ το Θεατρικό Εργαστήρι του Πανεπιστημίου Κύπρου ανέδειξε σε δραματοποίηση του καθηγητή Μιχάλη Πιερή ένα άλλο κορυφαίο επικό ποιητικό έργο του Γαλατόπουλου, που έγραψε στις φυλακές των Εγγλέζων. Το «Παγκόσμιο Άσμα - Προμηθέας Δεσμώτης», με αλλεπάλληλες παραστάσεις στο Αρχοντικό Αξιοθέας της Λευκωσίας, στην Πάφο και στην Κρήτη.
Π Ρ Ι Ν ΑΠΟ 35 χρόνια, το 1983, είχε εκδοθεί το βιβλίο «Ανθολογία Κειμένων - Η Κυπριακή Εξέγερση του 1931» των Γιώργου Χατζηκωστή, Κύπρου Χρυσάνθη και Ελευθέριου Ευγενίου. Ήταν το πρώτο από τα πιο πρόσφατα βιβλία για την Εξέγερση του ’31. Ακολούθησε το 2002 το βιβλίο «Τα Οκτωβριανά» του αγωνιστή Πέτρου Στυλιανού και το 2004 «Η Εξέγερση του Οκτώβρη 1931» που συνέγραψαν ο αείμνηστος αγωνιστής Βίας Λειβαδάς με τον συναγωνιστή του Γιάννη Σπανό και τον ιστορικό Πέτρο Παπαπολυβίου.
Ο Λάζαρος Μαύρος είναι αρθρογράφος στην εφημερίδα Σημερινή και ραδιοφωνικός παραγωγός στο Ράδιο Πρώτο
Τα γεγονότα των Οκτωβριανών της Κύπρου το 1931 αποτέλεσαν την πρώτη παλλαϊκή εξέγερση ενάντια στην αποικιοκρατία, και την απαρχή του τέλους της. Η ειρηνική διαδήλωση (στις 21 Οκτωβρίου) βάφτηκε με το αίμα του 17χρονου Ονούφριου Κληρίδη. Η εξέγερση συγκλόνισε ολόκληρο το νησί αλλά και τον ελληνικό λαό, ο οποίος δήλωνε τον ενθουσιασμό και την συμπαράστασή του. Παρ’ όλα αυτά ο Έλληνας πρωθυπουργός ακολούθησε τη διπλωματική οδό και καταδίκασε όσα συνέβησαν.
Επίλογος της αυθόρμητης αυτής εξέγερσης, η «άφιξη» της Παλμεροκρατίας.
Η πολιτική του «καλού παιδιού»
Λίγες μέρες μετά τα γεγονότα, στις 25 του μηνός, ο Βενιζέλος ανακαλεί στην Αθήνα τον Γενικό Πρόξενο στην Κύπρο Αλέξη Κύρου και συντάσσει μνημόνιο προς τον Άγγλο πρεσβευτή στην Αθήνα, προσπαθώντας να κατευνάσει το θυμό του.
Είμαι περισσότερον αγανακτισμένος κατά της ανοήτου πολιτείας των πολιτευομένων της Κύπρου, διότι αύτη δεν μου επιτρέπει ουδέ να διανοηθώ να ζητήσω σήμερον την Κύπρον αφ’ ου πρέπει να παρέλθουν έτη πολλά δια να λησμονηθούν αι τελευταίαι ταραχαί και να μη παρασχεθή η εντύπωσις ότι η Αγγλία υπέκυψε εις την επαναστατικήν πίεσιν των Κυπρίων.
Η πολιτική του ρεαλιστή πρωθυπουργού της Ελλάδας έμοιαζε να κλονίζεται. Η άποψή του ήταν πως με αυτόν τον τρόπο δεν θα μπορούσε να ζητήσει την πραγματοποίηση της Ένωσης. Για τον ίδιο, η περίοδος αυτή δεν ήταν «σωστή». Η οποιαδήποτε διατάραξη των σχέσεων της χώρας με τη Μεγάλη Βρετανία θεωρείτο «ολέθρια».
Οι δηλώσεις του Βενιζέλου αιφνιδίασαν τους πολίτες, και ο Τύπος της εποχής αναφέρθηκε σε αυτές με αρνητικά σχόλια. Αντιθέτως ο ελληνικός λαός είχε συγκινηθεί με τα γεγονότα. Διοργανώθηκαν συλλαλητήρια στην Αθήνα υπέρ της ένωσης του νησιού με την Ελλάδα. Πολλοί διανοούμενοι της εποχής έγραψαν ποιήματα* και ενθάρρυναν τον κυπριακό λαό.
Στις 29 Οκτωβρίου ο ποιητής Κωστής Παλαμάς δημοσίευσε στο περιοδικό Εστία το ποίημα «Η Κύπρος πάλι», αφιερωμένο στον Ν.Κ. Λανίτη, ο οποίος είχε συλληφθεί στη Λεμεσό από τις αγγλικές Αρχές. Στο ποίημα ο Παλαμάς καλωσορίζει τους Κύπριους.
[…] Η Κύπρος. Καιροί πέρασαν. Τώρα είν’ ορμή κι η οργή της.
Με τίνασμ’ άξαφνο γοργό
φτερώνει η γαλανόλευκη δαρμένο το κορμί της:
«Τι; Ελλάδα είμαι κι εγώ!»
Και ακούστε: Πολεμόχαρη, να! η Κύπρος μας φωνάζει […]
Τα γεγονότα των Οκτωβριανών
Τρεις μέρες πριν από τα γεγονότα η Κύπρος έμοιαζε με καζάνι που βράζει. Η παραίτηση του Νικόδημου Μυλωνά από το Νομοθετικό Συμβούλιο άναψε τη φλόγα της εξέγερσης. Τα γεγονότα παίρνουν μορφή χιονοστιβάδας. Παραιτούνται και οι υπόλοιποι βουλευτές παραδίδοντας υπόμνημα με τους λόγους παραίτησής τους. Την ίδια στιγμή ο κόσμος συσπειρώνεται γύρω από τους πρωταγωνιστές.
Η αφορμή ήταν η αδίστακτη οικονομική πολιτική των Βρετανών εις βάρους του κυπριακού λαού. Η αιτία όμως πολύ βαθύτερη: Ήταν το αίτημα για ένωση με τη μητέρα Ελλάδα.
Ήταν Τετάρτη 21 Οκτωβρίου. Πλήθος λαού συγκεντρώθηκε έξω από την Εμπορική Λέσχη, όπου οι δικηγόρος Κλυτίδης και ο διάκονος Κυκκώτης εμψυχώνουν το λαό ορκίζοντάς τον στην ελληνική σημαία και στην υπόσχεση για Ένωση.
Ο κόσμος, ψάλλοντας τον Εθνικό Ύμνο, κατευθύνεται προς το Κυβερνείο. Η διαδήλωση φαινόταν ειρηνική.
Ωστόσο, τα πράγματα πήραν άλλη τροπή. Ο λαϊκός ξεσηκωμός κατεστάλη με τα όπλα και η διαδήλωση βάφτηκε από το αίμα των εξεγερμένων. Πρώτο θύμα, ο 17χρονος Ονούφριος Κληρίδης. Η κηδεία την επόμενη ημέρα μετατρέπεται σε παγκύπριο συλλαλητήριο. Σχεδόν σε όλες τις πόλεις πραγματοποιούνται διαδηλώσεις ενάντια στην αποικιοκρατική δύναμη, όπου μόνο αίτημα είναι η ένωση με την Ελλάδα.
[caption id="attachment_10738" align="aligncenter" width="780"]
Το πυρπολημένο Κυβερνείο[/caption]
Οι υπόλοιπες μέρες είναι ένας πονοκέφαλος για τον Κυβερνήτη Στορς, ο οποίος ενισχύει τις στρατιωτικές δυνάμεις στο νησί και προσπαθεί να επιβάλει την τάξη κυρίως στην ύπαιθρο, όπου επικρατεί αναρχία. Η τακτική τους αλλάζει. Συλλαμβάνουν και εξορίζουν πλήθος κόσμου, μεταξύ των οποίων ο Μητροπολίτης Κιτίου Νικόδημος Μυλωνάς, και ο Μητροπολίτης Κυρηνείας Μακάριος Β΄.
Για την Κύπρο, πλέον, η κατάπνιξη της εξέγερσης όρισε την αρχή μιας αυταρχικής και δικτατορικής περιόδου που έμεινε γνωστή ως Παλμεροκρατία.
Η δικτατορική αυτή περίοδος διήρκεσε μέχρι τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, όταν για ακόμη μια φορά οι Άγγλοι έδωσαν «κούφιες» ελπίδες στον λαό.
Βιβλιογραφία:
Παντελής Βουτουρής, Τα Οκτωβριανά του 1931, ο Κωστής Παλαμάς και ο Κώστας Μόντης.
Πέτρος Παπαπολυβίου, Για την Οκτωβριανή εξέγερση του 1931.
Περιοδικό Εστία.
Πηγή: mixanitouxronou.com.cy.
Χρόνια και χρόνια λαχταράς Κύπρο την ώρα της χαράς,
που κοντά μας θα σε φέρει της ελευθεριάς αγέρι.
Κύπρος μου όμορφο νησί έχεις ψυχή ελληνική
και μοσχοβολούν Ελλάδα τα βουνά σου, τα λαγκάδια.
Κύπρος μου, έρχετ’ η στιγμή που ο καθένας καρτερεί
να γιορτάσει πέρα ως πέρα τη μεγάλη την ημέρα:
Με την Ελλάδα τη γλυκιά να ’σαι μαζί παντοτινά
θα ’σαι μες στην αγκαλιά της σαν και τ’ άλλα τα παιδιά της.
www.pontos-news
Τ Α 87ΧΡΟΝΑ σήμερα των Οκτωβριανών της Κύπρου. Της εθνικο-λαϊκής εξέγερσης της 21ης Οκτωβρίου 1931, για την απελευθέρωση από τον βρετανικό ζυγό και την Ένωση με τη μητέρα Ελλάδα. Εκείνη η αυθόρμητη, ασχεδίαστη, απρογραμμάτιστη παλλαϊκή έκρηξη. Εκτόξευσε την ανέκαθεν συσσωρευμένη λάβα τής Αντίστασης και της Λευτεριάς. Η οποία πυρπόλησε τη νύκτα εκείνης της Τετάρτης, Εικοσιμιά τ’ Οκτώβρη, το Κυβερνείο του Άγγλου Κυβερνήτη της Colony of Cyprus, σερ Ρόναλντ Στορρς. Εκεί στον «λόφο των όφεων», τον λόφο των Αγίων Ομολογητών, όπου βρίσκεται σήμερα το Προεδρικό Μέγαρο της Λευκωσίας.
Η Σ Α Ν ΑΥΤΟΥΡΓΟΙ εκείνης της «λαμπρατζιάς της Ένωσης», στα νιάτα τους τότε, οι παππούδες κι οι γιαγιάδες μας. Οι προπάπποι της σημερινής ελληνικής νεολαίας της Κύπρου.
- Μια δυναμική γριά έριξε την πρώτη πέτρα στους αστυνομικούς του Κυβερνείου, μας έλεγε, μαθητής τότε, αυτόπτης και συνεργός, ο αείμνηστος καθηγητής, γιατρός και λογοτέχνης Κύπρος Χρυσάνθης.
- Κι ο συμμαθητής του, έφηβος στο Παγκύπριο Γυμνάσιο, ο ποιητής μας Κώστας Μόντης, εκφώνησε τον επικήδειο στον πρώτο νεκρό της εξέγερσης, τον 17χρονο Ονούφριο Κληρίδη.
Ε Π Ε Ι Δ Η: Στην πραγματικότητα η Ιστορία μας είναι κατ’ ακρίβειαν μια μακρόσυρτη, ακανόνιστη, μα διαρκής, σκυταλοδρομία Εθνικής Αντίστασης. Για τη Λευτεριά. Στην οποία, η κάθε επόμενη γενιά παραλαμβάνει τη σκυτάλη απ’ την προηγούμενη. Ή, άμα τύχει, απ’ την προ-προηγούμενη:
- Χονδρικά: Από τον Σαλαμίνιο Ονήσιλο του 499 προ Χριστού, μέχρι το 76% του ΟΧΙ στο Δημοψήφισμα εναντίον του Σχεδίου Ανάν του 2004, έως σήμερα. Έως αύριο και μεθαύριο κ.ο.κ. Με την ίδια σκυτάλη.
Δ Ι Ο Τ Ι: «Χρόνια σκλαβκιές ατέλειωτες - τον πάτσον τζιαι τον κλώτσον τους. Εμείς τζιαμαί: Ελιές τζιαι τερατσιές πάνω στον ρότσον τους!», καθώς στιχούργησε για όλους τους αιώνες μας και για όλες τις γενιές ο Κώστας Μόντης.
Π Ρ Ι Ν ΑΠΟ ΕΝΔΕΚΑ χρόνια, το 2007, στον γειτνιάζοντα με το πυρποληθέν Κυβερνείο των Εγγλέζων χώρο, ανάμεσα στο νυν Προεδρικό Μέγαρο και στο κτήριο του Ερυθρού Σταυρού, ο τότε ΠτΔ, αείμνηστος Τάσσος Παπαδόπουλος, τέλεσε τα αποκαλυπτήρια του Μνημείου των Θυσιασθέντων στην Εξέγερση των Οκτωβριανών εναντίον της βρετανικής αποικιοκρατίας, για Ένωση με τη μητέρα Ελλάδα. Η εμπνευσμένη ομιλία που εκφώνησε ο Τάσσος, για το διά μέσου των αιώνων Αντιστασιακό εθνικό γνώρισμα των Ελλήνων Κυπρίων, βασιζόταν και στην απόφαση -υπό τη δική του ΗΓΕΣΙΑ- του 76% του λαού ν’ απορρίψει τη «λύση Ανάν», για ν’ αποφύγει τη μετατροπή της Κύπρου σε τουρκικό προτεκτοράτο.
Π Ρ Ι Ν ΑΠΟ ΔΥΟ χρόνια, Κυριακή, 23η Οκτ. 2016, ο νυν Πρόεδρος Αναστασιάδης τέλεσε τ’ αποκαλυπτήρια ενός 2ου Μνημείου για την αντιαποικιακή, υπέρ της Ενώσεως, Εξέγερση των Οκτωβριανών του '31, στο χωρίο Πισσούρι. Με ξεχωριστά τιμώμενη τη Μνήμη του αγωνιστή του ’31, φυλακισμένου και μετέπειτα επί 10ετία (1943-1953) δημάρχου Πάφου, ηγέτη της «Παγκύπριας Ελληνικής Σοσιαλιστικής Πρωτοπορίας», Χριστόδουλου Γαλατόπουλου.
Σ Η Μ Α Ν Τ Ι Κ Ο είναι να υπενθυμίσουμε ότι ο Γαλατόπουλος, πέντε μήνες πριν πεθάνει, με το μπαστούνι του άρρωστος, στάθηκε μπροστά στην κορυφαία -σ’ ολόκληρη τη Βρετανική Αυτοκρατορία- διαδήλωση των μαθητών της Πάφου, οι οποίοι ματαίωσαν, μόνο στην Πάφο απ’ όλη την Αυτοκρατορία, τις Τελετές για τη Στέψη της Βασίλισσας Ελισάβετ Β΄ στις 2 Ιουνίου 1953. Τη μέρα που ο 15χρονος μαθητής Ευαγόρας Παλληκαρίδης σκαρφάλωσε στα προπύλαια του Ιακωβείου Σταδίου και κατέβασε τη βρετανική σημαία. Τέσσερα χρόνια προτού ο Ευαγόρας, αντάρτης της ΕΟΚΑ, ανέβει στην Αγχόνη των Εγγλέζων. Οι Εγγλέζοι το 1953 είχαν συλλάβει κι έσυραν στα δικαστήρια τον Γαλατόπουλο, ως «υποκινητή» της μαθητικής εξέγερσης της 2ας Ιουνίου 1953.
Τ Ο Ν ΕΙΧΑΝ ξανά φυλακίσει τον Γαλατόπουλο το 1931 ώς το 1936 ως «υποκινητή» της Εξέγερσης των Οκτωβριανών, επειδή εξώθησε τους κατοίκους του Πισσουρίου να πυρπολήσουν τον εκεί Αστυνομικό Σταθμό των Άγγλων. Ο Γαλατόπουλος το 1942 πρωτοστάτησε στην ίδρυση της Παναγροτικής Ενώσεως Κύπρου (ΠΕΚ). Το 1943 εξελέγη 1η φορά δήμαρχος Πάφου κι επανεξελέγη το 1946 και το 1949 ως το 1953. «Παρέλαβε την Πάφο χωριό και την κατέστησε πόλη». Το 1943 ίδρυσε την Παγκύπρια Ελληνική Σοσιαλιστική Πρωτοπορία (ΠΕΣΠ), αντίθετος με τους τότε δεξιούς και τους τότε ΑΚΕΛιστές. Στην ΠΕΣΠ εντάχθηκε, μαθητής ακόμα, ο μετέπειτα ήρωας της ΕΟΚΑ, Κυριάκος Μάτσης, που αρθρογραφούσε και στη «Νέα Πολιτική Επιθεώρηση» του Γαλατόπουλου.
Κ Ο Ρ Υ Φ Α Ι Ο ΒΙΒΛΙΟ του Γαλατόπουλου γραμμένο από τον ίδιο στις φυλακές, στ’ αγγλικά, με στόχο να εκδοθεί στο Λονδίνο για να διαφωτίσει τον αγγλικό λαό για τις βρομιές της αποικιοκρατίας στην Κύπρο, άγνωστο επί 65 χρόνια, μεταφράστηκε κι εκδόθηκε το 2011 απ’ τις εκδόσεις Κ. Επιφανίου, μ’ επιμέλεια Ανδρέα Μακρίδη και τον τίτλο «Στις Φλόγες του Κυβερνείου - Το ανέκδοτο ημερολόγιο του Χριστόδουλου Γαλατόπουλου για την Εξέγερση του Οκτωβρίου του 1931»…
Φ Ε Τ Ο Σ το Θεατρικό Εργαστήρι του Πανεπιστημίου Κύπρου ανέδειξε σε δραματοποίηση του καθηγητή Μιχάλη Πιερή ένα άλλο κορυφαίο επικό ποιητικό έργο του Γαλατόπουλου, που έγραψε στις φυλακές των Εγγλέζων. Το «Παγκόσμιο Άσμα - Προμηθέας Δεσμώτης», με αλλεπάλληλες παραστάσεις στο Αρχοντικό Αξιοθέας της Λευκωσίας, στην Πάφο και στην Κρήτη.
Π Ρ Ι Ν ΑΠΟ 35 χρόνια, το 1983, είχε εκδοθεί το βιβλίο «Ανθολογία Κειμένων - Η Κυπριακή Εξέγερση του 1931» των Γιώργου Χατζηκωστή, Κύπρου Χρυσάνθη και Ελευθέριου Ευγενίου. Ήταν το πρώτο από τα πιο πρόσφατα βιβλία για την Εξέγερση του ’31. Ακολούθησε το 2002 το βιβλίο «Τα Οκτωβριανά» του αγωνιστή Πέτρου Στυλιανού και το 2004 «Η Εξέγερση του Οκτώβρη 1931» που συνέγραψαν ο αείμνηστος αγωνιστής Βίας Λειβαδάς με τον συναγωνιστή του Γιάννη Σπανό και τον ιστορικό Πέτρο Παπαπολυβίου.
Ο Λάζαρος Μαύρος είναι αρθρογράφος στην εφημερίδα Σημερινή και ραδιοφωνικός παραγωγός στο Ράδιο Πρώτο
Πόσοι Ελλαδίτες γνωρίζουν ότι στην Κύπρο έγινε εθνική επανάσταση το 1931; Σαν σήμερα, το 1931, κορυφώνονται τα Οκτωβριανά της Κύπρου
Τα γεγονότα των Οκτωβριανών της Κύπρου το 1931 αποτέλεσαν την πρώτη παλλαϊκή εξέγερση ενάντια στην αποικιοκρατία, και την απαρχή του τέλους της. Η ειρηνική διαδήλωση (στις 21 Οκτωβρίου) βάφτηκε με το αίμα του 17χρονου Ονούφριου Κληρίδη. Η εξέγερση συγκλόνισε ολόκληρο το νησί αλλά και τον ελληνικό λαό, ο οποίος δήλωνε τον ενθουσιασμό και την συμπαράστασή του. Παρ’ όλα αυτά ο Έλληνας πρωθυπουργός ακολούθησε τη διπλωματική οδό και καταδίκασε όσα συνέβησαν.
Η αυθόρμητη εξέγερση των Οκτωβριανών είχε ως πρόλογο την πυρπόληση του Κυβερνείου. Οι δε συγκρούσεις επεκτάθηκαν σ’ όλο το νησί με νεκρούς και τραυματίες. Οι Άγγλοι προέβησαν σε εκατοντάδες συλλήψεις Κυπρίων.
Επίλογος της αυθόρμητης αυτής εξέγερσης, η «άφιξη» της Παλμεροκρατίας.
Η πολιτική του «καλού παιδιού»
Λίγες μέρες μετά τα γεγονότα, στις 25 του μηνός, ο Βενιζέλος ανακαλεί στην Αθήνα τον Γενικό Πρόξενο στην Κύπρο Αλέξη Κύρου και συντάσσει μνημόνιο προς τον Άγγλο πρεσβευτή στην Αθήνα, προσπαθώντας να κατευνάσει το θυμό του.
Είμαι περισσότερον αγανακτισμένος κατά της ανοήτου πολιτείας των πολιτευομένων της Κύπρου, διότι αύτη δεν μου επιτρέπει ουδέ να διανοηθώ να ζητήσω σήμερον την Κύπρον αφ’ ου πρέπει να παρέλθουν έτη πολλά δια να λησμονηθούν αι τελευταίαι ταραχαί και να μη παρασχεθή η εντύπωσις ότι η Αγγλία υπέκυψε εις την επαναστατικήν πίεσιν των Κυπρίων.
Η πολιτική του ρεαλιστή πρωθυπουργού της Ελλάδας έμοιαζε να κλονίζεται. Η άποψή του ήταν πως με αυτόν τον τρόπο δεν θα μπορούσε να ζητήσει την πραγματοποίηση της Ένωσης. Για τον ίδιο, η περίοδος αυτή δεν ήταν «σωστή». Η οποιαδήποτε διατάραξη των σχέσεων της χώρας με τη Μεγάλη Βρετανία θεωρείτο «ολέθρια».
Οι δηλώσεις του Βενιζέλου αιφνιδίασαν τους πολίτες, και ο Τύπος της εποχής αναφέρθηκε σε αυτές με αρνητικά σχόλια. Αντιθέτως ο ελληνικός λαός είχε συγκινηθεί με τα γεγονότα. Διοργανώθηκαν συλλαλητήρια στην Αθήνα υπέρ της ένωσης του νησιού με την Ελλάδα. Πολλοί διανοούμενοι της εποχής έγραψαν ποιήματα* και ενθάρρυναν τον κυπριακό λαό.
Στις 29 Οκτωβρίου ο ποιητής Κωστής Παλαμάς δημοσίευσε στο περιοδικό Εστία το ποίημα «Η Κύπρος πάλι», αφιερωμένο στον Ν.Κ. Λανίτη, ο οποίος είχε συλληφθεί στη Λεμεσό από τις αγγλικές Αρχές. Στο ποίημα ο Παλαμάς καλωσορίζει τους Κύπριους.
[…] Η Κύπρος. Καιροί πέρασαν. Τώρα είν’ ορμή κι η οργή της.
Με τίνασμ’ άξαφνο γοργό
φτερώνει η γαλανόλευκη δαρμένο το κορμί της:
«Τι; Ελλάδα είμαι κι εγώ!»
Και ακούστε: Πολεμόχαρη, να! η Κύπρος μας φωνάζει […]
Τα γεγονότα των Οκτωβριανών
Τρεις μέρες πριν από τα γεγονότα η Κύπρος έμοιαζε με καζάνι που βράζει. Η παραίτηση του Νικόδημου Μυλωνά από το Νομοθετικό Συμβούλιο άναψε τη φλόγα της εξέγερσης. Τα γεγονότα παίρνουν μορφή χιονοστιβάδας. Παραιτούνται και οι υπόλοιποι βουλευτές παραδίδοντας υπόμνημα με τους λόγους παραίτησής τους. Την ίδια στιγμή ο κόσμος συσπειρώνεται γύρω από τους πρωταγωνιστές.
Η αφορμή ήταν η αδίστακτη οικονομική πολιτική των Βρετανών εις βάρους του κυπριακού λαού. Η αιτία όμως πολύ βαθύτερη: Ήταν το αίτημα για ένωση με τη μητέρα Ελλάδα.
Ήταν Τετάρτη 21 Οκτωβρίου. Πλήθος λαού συγκεντρώθηκε έξω από την Εμπορική Λέσχη, όπου οι δικηγόρος Κλυτίδης και ο διάκονος Κυκκώτης εμψυχώνουν το λαό ορκίζοντάς τον στην ελληνική σημαία και στην υπόσχεση για Ένωση.
Ο κόσμος, ψάλλοντας τον Εθνικό Ύμνο, κατευθύνεται προς το Κυβερνείο. Η διαδήλωση φαινόταν ειρηνική.
Ωστόσο, τα πράγματα πήραν άλλη τροπή. Ο λαϊκός ξεσηκωμός κατεστάλη με τα όπλα και η διαδήλωση βάφτηκε από το αίμα των εξεγερμένων. Πρώτο θύμα, ο 17χρονος Ονούφριος Κληρίδης. Η κηδεία την επόμενη ημέρα μετατρέπεται σε παγκύπριο συλλαλητήριο. Σχεδόν σε όλες τις πόλεις πραγματοποιούνται διαδηλώσεις ενάντια στην αποικιοκρατική δύναμη, όπου μόνο αίτημα είναι η ένωση με την Ελλάδα.
[caption id="attachment_10738" align="aligncenter" width="780"]
Το πυρπολημένο Κυβερνείο[/caption]Οι υπόλοιπες μέρες είναι ένας πονοκέφαλος για τον Κυβερνήτη Στορς, ο οποίος ενισχύει τις στρατιωτικές δυνάμεις στο νησί και προσπαθεί να επιβάλει την τάξη κυρίως στην ύπαιθρο, όπου επικρατεί αναρχία. Η τακτική τους αλλάζει. Συλλαμβάνουν και εξορίζουν πλήθος κόσμου, μεταξύ των οποίων ο Μητροπολίτης Κιτίου Νικόδημος Μυλωνάς, και ο Μητροπολίτης Κυρηνείας Μακάριος Β΄.
Για την Κύπρο, πλέον, η κατάπνιξη της εξέγερσης όρισε την αρχή μιας αυταρχικής και δικτατορικής περιόδου που έμεινε γνωστή ως Παλμεροκρατία.
Η δικτατορική αυτή περίοδος διήρκεσε μέχρι τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, όταν για ακόμη μια φορά οι Άγγλοι έδωσαν «κούφιες» ελπίδες στον λαό.
Βιβλιογραφία:
Παντελής Βουτουρής, Τα Οκτωβριανά του 1931, ο Κωστής Παλαμάς και ο Κώστας Μόντης.
Πέτρος Παπαπολυβίου, Για την Οκτωβριανή εξέγερση του 1931.
Περιοδικό Εστία.
Πηγή: mixanitouxronou.com.cy.
- [Σημ. pontos-news.gr] Ποίημα για τα Οκτωβριανά είχε γράψει και ο 12χρονος τότε Αντώνης Σαμαράκης:
Χρόνια και χρόνια λαχταράς Κύπρο την ώρα της χαράς,
που κοντά μας θα σε φέρει της ελευθεριάς αγέρι.
Κύπρος μου όμορφο νησί έχεις ψυχή ελληνική
και μοσχοβολούν Ελλάδα τα βουνά σου, τα λαγκάδια.
Κύπρος μου, έρχετ’ η στιγμή που ο καθένας καρτερεί
να γιορτάσει πέρα ως πέρα τη μεγάλη την ημέρα:
Με την Ελλάδα τη γλυκιά να ’σαι μαζί παντοτινά
θα ’σαι μες στην αγκαλιά της σαν και τ’ άλλα τα παιδιά της.
www.pontos-news
0 Σχόλια
Σχόλια που περιέχουν υβριστικούς χαρακτηρισμούς όχι μόνο για το ιστολόγιο, θα διαγράφονται αμέσως.
EmojiΣχόλια που περιέχουν εμπάθεια σε ό,τι δεν σας αρέσει επειδή έτσι μάθατε ότι έτσι είναι τα πράματα, θα διαγράφονται για έναν εποικοδομητικό διάλογο και όχι να επικρατήσει η αρλουμπολογία, αμαθών και ημιμαθών.
Επίσης σχόλια που έχουν οποιεσδήποτε κομματικές προτροπές και κομματικοπολιτική προπαγάνδα, είναι ανεπιθύμητα.