Σπάνιο χειρόγραφο του 9ου αιώνα επιστρέφει στην Ελλάδα

Η μονή Εικοσιφοινίσσης, όπως και άλλες στη βόρεια Ελλάδα, λεηλατήθηκε στη διάρκεια του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου (φωτ. Βικιπαίδεια).

Είχε κλαπεί από τη μονή Εικοσιφοινίσσης Δράμας
Ένα σπάνιο χειρόγραφο του κειμένου της Καινής Διαθήκης, του 9ου αιώνα, που είχε κλαπεί κατά τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο από τη μονή Εικοσιφοινίσσης Δράμας και βρέθηκε στις ΗΠΑ, πρόκειται να μεταφερθεί στην Ελλάδα από τον αρχιεπίσκοπο Αμερικής, Δημήτριο, την ερχόμενη Τρίτη, 29 Νοεμβρίου.

Το κειμήλιο βρέθηκε στη βιβλιοθήκη της Λουθηρανικής Σχολής του Σικάγου, η οποία το αγόρασε από συλλέκτη και, αφού το μελέτησε, το επιστρέφει τώρα στην Ορθόδοξη Εκκλησία.

Στις 15 Νοεμβρίου, ο αρχιεπίσκοπος Αμερικής το παρέλαβε σε επίσημη τελετή στο Σικάγο και την Τρίτη, συνοδευόμενος από τον πρόεδρο της Λουθηρανικής Σχολής, James Nieman, θα το μεταφέρει στην αρχική του έδρα. Νωρίτερα, η αντιπροσωπεία, με το κειμήλιο στις «αποσκευές» της θα επισκεφθεί το Οικουμενικό Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως, όπου θα έχει συνάντηση με τον κ. Βαρθολομαίο.

Μιλώντας στην τελετή παραλαβής του χειρογράφου, ο αρχιεπίσκοπος Αμερικής εξέφρασε την ευγνωμοσύνη του για την «ευγενική χειρονομία» της Λουθηρανικής Σχολής και αναφερόμενος στο κειμήλιο, είπε, μεταξύ άλλων: «Πριν από έναν περίπου αιώνα, η μονή της Παναγίας Εικοσιφοινίσσης λεηλατήθηκε και από τη βιβλιοθήκη της εκλάπησαν πολλά χειρόγραφα, μεταξύ των οποίων και ένα χειρόγραφο κείμενο της Καινής Διαθήκης του 9ου αιώνος, γνωστό ως Κώδικας 1424, αναπόσπαστο μέρος των θησαυρών της Ορθοδοξίας μας. Ευελπιστούμε ότι και άλλες συλλογές στις Ηνωμένες Πολιτείες, οι οποίες κατέχουν επίσης χειρόγραφα που προέρχονται από το μοναστήρι της Παναγίας Εικοσιφοινίσσης, θα ακολουθήσουν το καλό παράδειγμα της Λουθηρανικής Θεολογικής Σχολής του Σικάγο και θα επιστρέψουν εθελοντικά τα χειρόγραφα και τα κειμήλια στους νόμιμους κατόχους τους. Η ευγνωμοσύνη μας προς την εν Σικάγω Λουθηρανική Θεολογική Σχολή είναι πράγματι πολύ μεγάλη, για την προσήλωσή τους προς το πνεύμα και την ηθική του ίδιου του χειρογράφου, δηλαδή του Ευαγγελίου».

Το χειρόγραφο, γνωστό στους βιβλικούς μελετητές ως «Κώδικας 1424», είναι ένα από τα πολλά κειμήλια χειρόγραφα που είχαν κλαπεί το 1917 από τη Μονή της Παναγίας Εικοσιφοινίσσης, στο όρος Παγγαίο, κοντά στη Δράμα, κατά τη διάρκεια του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου.

Βρέθηκε στα χέρια Ευρωπαίου εμπόρου βιβλίων και το 1920 αγοράστηκε από τον Αμερικανό Levi Franklin Gruber, ο οποίος αργότερα έγινε πρόεδρος του Λουθηρανικού Θεολογικού Εκπαιδευτηρίου στο Σικάγο, το οποίο υπήρξε προκάτοχο σχήμα της σημερινής Λουθηρανικής Θεολογικής Σχολής. Ο Gruber κληροδότησε τον χειρόγραφο κώδικα στη χήρα του και η Σχολή αργότερα κληρονόμησε ολόκληρη τη συλλογή σπανίων βιβλίων του από αυτήν.

Ο ίδιος ο πρόεδρος της Λουθηρανικής Θεολογικής Σχολής, σύμφωνα με ανακοίνωση της Αρχιεπισκοπής Αμερικής, δήλωσε ότι «για σχεδόν έναν αιώνα, είχαμε την ευλογία της φροντίδας αυτού του αξιόλογου χειρογράφου και σήμερα αισθανόμαστε ευλογημένοι και πάλι για την ευκαιρία να το επιστρέψουμε στους Ελληνορθοδόξους φίλους μας και δι’ αυτού του τρόπου να ενισχύσουμε τους κοινούς εν Χριστώ δεσμούς μας».

Πιστεύεται πως και άλλα κειμήλια, κλεμμένα από μοναστήρια της Μακεδονίας-Θράκης βρίσκονται σε ιδιωτικές συλλογές στις ΗΠΑ και την Ευρώπη, όπου κατέληξαν μέσω αγοραπωλησιών.

Η συγκεκριμένη μονή, όπως και άλλες στη βόρεια Ελλάδα, λεηλατήθηκαν στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο και εκατοντάδες θρησκευτικά κειμήλια (βυζαντινά χειρόγραφα, εκκλησιαστικά σκεύη, άμφια κ.ά.) βρίσκονται σήμερα σε μουσείο στη Σοφία.

Τόσο οι ελληνικές αρχές, όσο και το Οικουμενικό Πατριαρχείο, διεκδικούν την επιστροφή τους στους τόπους λατρείας απ’ όπου εκλάπησαν και επ’ αυτού βρίσκονται από χρόνια σε εξέλιξη συζητήσεις σε διακρατικό επίπεδο, χωρίς να έχουν τελεσφορήσει.

Το χειρόγραφο θα μεταφερθεί στη μονή Εικοσιφοινίσσης όπου θα τοποθετηθεί στη βιβλιοθήκη της.