12.000 χρόνια ιστορίας γενετικής ροής, μεταναστεύσεων και ποικιλομορφίας στην αρχαία Ρώμη

 Οι μελέτες έχουν διαρκέσει εκατοντάδες χρόνια ερευνών στη Ρώμη, αλλά εξακολουθούν να κρύβουν κάποια μυστικά - για παράδειγμα, σχετικά λίγα είναι γνωστά για το από πού προέκυψαν οι κάτοικοι της πόλης.

Τώρα, μια διεθνής ομάδα με επικεφαλής ερευνητές από το Πανεπιστήμιο της Βιέννης, το Πανεπιστήμιο του Στάνφορντ και το Πανεπιστήμιο Sapienza της Ρώμης, συμπληρώνει τα κενά με μια γενετική ιστορία που δείχνει πόσο ο πληθυσμός της Αιώνιας Πόλης αντικατοπτρίζει την, μερικές φορές, ταραχώδη ιστορία της.
Η μελέτη, που δημοσιεύτηκε στο Science , επικεντρώνεται στο αρχαίο DΝΑ ατόμων(κατοίκων;)  από τη Ρώμη και τις γειτονικές περιοχές της Ιταλίας, τα τελευταία 12.000 χρόνια. Αυτά τα γενετικά δεδομένα αποκαλύπτουν τουλάχιστον δύο σημαντικές μεταναστεύσεις στη Ρώμη, καθώς και αρκετές μικρότερες αλλά σημαντικές πληθυσμιακές μετατοπίσεις μόνο τα τελευταία χίλια χρόνια.

Ανασκαφή συλλογικού τάφου. Συνολικά, οι ερευνητές έχουν συλλέξει δείγματα DNA σε 29 τοποθεσίες στη Ρώμη 

Ειδικότερα, η ανάλυση DNA έδειξε ότι καθώς η Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία επεκτάθηκε γύρω από τη Μεσόγειο, οι μετανάστες από την Εγγύς Ανατολή, την Ευρώπη και τη Βόρεια Αφρική μετανάστευσαν στη Ρώμη, αλλάζοντας σημαντικά το πρόσωπο μιας από τις πρώτες μεγάλες πόλεις του αρχαίου κόσμου.( ΣΣ για αυτό τον ονομάζουμε σήμερα Ελληνορωμαικό κόσμο)

"Δεν αναμέναμε να εντοπίσουμε μια τέτοια εκτεταμένη γενετική ποικιλομορφία ήδη από την εποχή της προέλευσης της Ρώμης, με άτομα με καταγωγή από τη Βόρεια Αφρική, την Εγγύς Ανατολή και τις ευρωμεσογειακές περιοχές", λέει ο Ρον Πίνχασι, αναπληρωτής καθηγητής εξελικτικής  ανθρωπολογίας στο Πανεπιστήμιο της Βιέννης και ένας από τους βασικούς συγγραφείς της δημοσίευσης μαζί με τον καθηγητή γενετικής και βιολογίας  Jonathan Pritchard και καθηγητή Φυσικής Ανθρωπολογίας Alfredo Coppa στο Πανεπιστήμιο Sapienza της Ρώμης, μαζί με τον Luca Bondioli του Μουσείου Πολιτισμού της Ρώμης, Μάουρο Ρουμπίνι, της Αρχαιολογικής Εποπτείας του Λάτσιο και άλλοι ανθρωπολόγοι διεξήγαγαν τη δειγματοληψία των εξετασθέντων σκελετών. "

Η γενετική μορφή της Ρώμης παρουσίασε μια ενδιαφέρουσα ευκαιρία για να χρησιμοποιήσει τις ίδιες τεχνικές DNA που η ομάδα χρησιμοποίησε την τελευταία δεκαετία για να συμπληρώσει λεπτομέρειες που είχαν απομείνει από το ιστορικό αρχείο, είπε ο Pritchard. «Τα ιστορικά και αρχαιολογικά αρχεία μας δείχνουν πολλά για την πολιτική ιστορία και τις επαφές διαφόρων ειδών με διαφορετικούς τόπους - το εμπόριο και τη δουλεία, για παράδειγμα - αλλά τα αρχεία αυτά παρέχουν περιορισμένες πληροφορίες για τη γενετική σύνθεση του πληθυσμού».

Αεροφωτογραφία του Palazzo della Cancelleria. Το νεκροταφείο είναι στην κεντρική αυλή.

"Τα αρχαία δεδομένα του DNA παρέχουν μια νέα πηγή πληροφοριών που συνδέεται πραγματικά με την κοινωνική ιστορία ατόμων από τη Ρώμη σε διαφορετικές ηλικίες", λέει ο Ρον Πίνχασι. Ο Alfredo Coppa προσθέτει: "Στη μελέτη μας, χρησιμοποιήσαμε τη συνεργασία και την υποστήριξη μεγάλου αριθμού αρχαιολόγων, οι οποίοι άνοιξαν τα αρχεία μας σε εμάς και μας επέτρεψαν να καταλάβουμε καλύτερα ποια γενετικά δεδομένα επισημαίνουν".

• Για να μάθουν πώς έμοιαζε αυτό το κοινωνικό σύνολο , η ομάδα του Στάνφορντ συνεργάστηκε με τους συνεργάτες της στη Ρώμη και τη Βιέννη για να συγκεντρώσει 127 δείγματα ανθρώπινου DNA από 29 περιοχές μέσα και γύρω από τη Ρώμη, που χρονολογούνται από την εποχή του Λίθου έως τη Μεσαιωνική εποχή.

Μια ανάλυση μερικών από τα πρώτα δείγματα συνάδει περισσότερο με αυτά που έχουν βρεθεί στην Ευρώπη - μια εισροή αγροτών κατά κύριο λόγο κατέβηκε από πρώιμους αγρότες από την Μ.Ασία ( ΣΣ και τον Ελληνικό κορμό) αλλά και την Περσία περίπου πριν από 8.000 χρόνια, ακολουθούμενη από μια στροφή προς την καταγωγή από τις ουκρανικές στέπες κάπου μεταξύ πριν 5.000 και 3.000 χρόνια. Με την ίδρυση της Ρώμης, που παραδοσιακά χρονολογείται στο 753 π.Χ., ο πληθυσμός της πόλης είχε αυξηθεί σε ποικιλία και μοιάζει με τους σύγχρονους Ευρωπαϊκούς και Μεσογειακούς λαούς.

Ρωμαϊκή Δημοκρατία, Αυτοκρατορία και μετά
Αλλά για τους συγγραφείς της δημοσίευσης , τα πιο ενδιαφέροντα στοιχεία έρχονται μετά . Αν και η Ρώμη άρχισε ως ταπεινή πόλη-κράτος, μέσα σε 800 χρόνια είχε αποκτήσει τον έλεγχο μιας Αυτοκρατορίας που εκτείνεται τόσο μακρύτερα από τη Βρετανία, νότια στη Βόρεια Αφρική και ανατολικά στη Συρία, την Ιορδανία και το Ιράκ.




Καθώς η αυτοκρατορία επεκτάθηκε, διευκόλυνε την κίνηση και την αλληλεπίδραση των ανθρώπων μέσω δικτύων εμπορίου, νέων οδικών υποδομών, στρατιωτικών εκστρατειών και δουλείας. Σύγχρονες έρευνες και αρχαιολογικά στοιχεία υποστηρίζουν τις στενές σχέσεις μεταξύ της Ρώμης και όλων των άλλων σημείων της αυτοκρατορίας - στην πραγματικότητα, η καθημερινή ζωή της Ρώμης στηριζόταν σε μεγάλο βαθμό στα εμπορικά αγαθά από άλλα μέρη της αυτοκρατορίας για να προμηθεύσει το τεράστιο αστικό κέντρο της.

• Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι η γενετική επιβεβαιώνει αλλά και περιπλέκει το ιστορικό αρχείο. Υπήρξε μια μαζική μετατόπιση στην καταγωγή των Ρωμαίων κατοίκων, αλλά αυτή η καταγωγή προήλθε κυρίως από την Ανατολική Μεσόγειο και την Εγγύς Ανατολή, (ΣΣ «ελληνιστικός» κόσμος ,τα Ελληνικά βασίλεια ) πιθανώς λόγω των πυκνότερων πληθυσμών εκεί σε σχέση με τις δυτικές περιοχές της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας στην Ευρώπη και την Αφρική.

Οι επόμενοι αρκετοί αιώνες ήταν γεμάτοι αναταραχή: Η μετακίνηση της πρωτεύουσας στην Κωνσταντινούπολη και η μετέπειτα διχοτόμηση της αυτοκρατορίας, οι εστίες από τις ασθένειες που κατέστρεψαν τον πληθυσμό της Ρώμης και μια σειρά εισβολών, συμπεριλαμβανομένης της εκδίωξης κατοίκων της Ρώμης από τους Βησιγότθους  το 410 μ.Χ., κτύπησε  "το φως του κόσμου".

Αυτά τα γεγονότα άφησαν το σημάδι τους στην καταγωγή της πόλης, η οποία απομακρύνθηκε από την ανατολική Μεσόγειο και προς τη Δυτική Ευρώπη. Ομοίως, η άνοδος και η βασιλεία της Αγίας «Ρωμαϊκής» Αυτοκρατορίας έφεραν μια εισροή κατοίκων κεντρικής και βορειοευρωπαϊκής καταγωγής.

Η μετανάστευση δεν είναι τίποτα καινούργιο . Η μελέτη δείχνει ότι ο αρχαίος κόσμος ήταν συνεχώς σε ροή, τόσο από την άποψη του πολιτισμού όσο και των προγόνων. "Είναι εκπληκτικό για μας πόσο γρήγορα μετατοπίστηκε η καταγωγή του πληθυσμού, σε χρονικά διαστήματα μόλις μερικών αιώνων, αντικατοπτρίζοντας τις μεταβαλλόμενες πολιτικές συμμαχίες της Ρώμης με την πάροδο του χρόνου", δήλωσε ο Pritchard.

Μια άλλη εντυπωσιακή πτυχή ήταν ο τρόπος εξέλιξης με τον κοσμοπολίτικο πληθυσμό της Ρώμης, ξεκινώντας από περισσότερα από 2000 χρόνια και συνεχίζοντας με την άνοδο και τη διάλυση της αυτοκρατορίας. Ακόμα και στην αρχαιότητα, η Ρώμη ήταν ένα  δοχείο διαφορετικών πολιτισμών.

"Πρέπει τώρα να σκεφτούμε νέες μελέτες που εξετάζουν την αλληλεπίδραση μεταξύ ανθρώπων διαφορετικών κοινωνικών τάξεων σε όλη τη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία, συμπεριλαμβανομένων όχι μόνο των κινήσεων συγκεκριμένων ομάδων από διαφορετικές περιοχές αλλά και της κοινωνικής κινητικότητας και στις δύο βασικές περιοχές και των διαφόρων επαρχιών ", λέει ο Ρον Πίνχασι.
"Εκτός από την καλύτερη ανάλυση των σχέσεων με τους προρωμαϊκούς λαούς της κεντρικής και νότιας Ιταλίας" προσθέτει ο Alfredo Coppa.

©ΑΡΧΑΙΟΓΝΩΜΩΝ