ΧΡΩΜΑΤΟΣΩΜΑΤΑ Υ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ - Τo DNA των Ελλήνων και των άλλων Βαλκανικών λαών

Η μελέτη των χρωματοσωμάτων Υ είναι μία από τις κύριες μεθόδους της σύγχρονης πληθυσμιακής γενετικής. Σ' αυτή τη δημοσίευση θα παρουσιάσουμε τις μεθόδους που χρησιμοποιούνται σ' αυτή τη μελέτη, και θα επισκοπήσουμε τα υπάρχοντα δεδομένα για την κατανομή των χρωματοσωμάτων Υ στους Έλληνες.

Το χρωματόσωμα Υ: Ένα μοριακό επώνυμο

Το χρωματόσωμα Υ μεταβιβάζεται από πατέρα σε γιο και έτσι μας βοηθάει στην ανίχνευση της πατρικής καταγωγής ενός άντρα ή γενικότερα των αντρών ενός πληθυσμού. Αφού κάθε άντρας φέρει το επώνυμο του πατέρα του, ο οποίος με τη σειρά του φέρει το επώνυμο του δικού του πατέρα, κ.ο.κ. μπορούμε να παραλληλίσουμε το χρωματόσωμα Υ με ένα επώνυμο, το οποίο είναι γραμμένο όμως «μοριακά» σε κάθε κύτταρο του.

DNA και μεταλλάξεις

Φανταστείτε το χρωματόσωμα Υ ως μια σειρά από νουκλεοτίδια τα οποία συμβολίζονται με τα γράμματα CAGT. Το χρωματόσωμα Υ είναι μια σειρά από περίπου 60 εκατομμύρια τέτοια γράμματα. Κάθε γιος φέρει περίπου απαράλλακτα αυτά τα 60 εκατομμύρια γράμματα σε σχέση με τα αντίστοιχα του πατέρα του. Μερικές φορές όμως, μικροαλλαγές προκύπτουν στο γενετικό αυτό κώδικα, π.χ. ένα γράμμα γίνεται από T σε C ή ένα μικρό κομμάτι DNA επαναλαμβάνεται εις διπλούν, ή προστίθεται ή αφαιρείται. Αυτές οι αλλαγές λέγονται μεταλλάξεις (mutations) και μας επιτρέπουν να ξεχωρίζουμε τα χρωματοσώματα των διαφόρων αντρών και πληθυσμών.

Πολυμορφισμοί Μοναδικού Γεγονότος

Μερικές μεταλλάξεις συμβαίνουν σπάνια, επομένως είναι σχετικά απίθανο η ίδια μετάλλαξη να συμβεί σε δύο διαφορετικούς άντρες ανεξάρτητα. Τέτοιου είδους μεταλλάξεις λέγονται πολυμορφισμοί μοναδικού γεγονότος (unique event polymorphisms UEP) ή διαλληλικοί πολυμορφισμοί (biallelic ή diallelic polymorphisms).

Αν δύο άντρες έχουν μια τέτοιου είδους μετάλλαξη, τότε πιστοποιείται η κοινή τους πατρική καταγωγή από έναν άντρα στον οποίο η μετάλλαξη αυτή εμφανίστηκε. Με άλλα λόγια έχουν έναν κοινό προ-προ...-παππού που ήταν ο πατέρας του πατέρα ... του πατέρα τους.

Απλοομάδες

Μια απλοομάδα (haplogroup) είναι ένα σύνολο χρωματοσωμάτων Υ τα οποία παρουσιάζουν έναν κοινό πολυμορφισμό μοναδικού γεγονότος. Όπως αναφέραμε, αυτό σημαίνει πως οι συγκεκριμένοι άντρες έχουν έναν κοινό πατρικό πρόγονο. Η σημασία των απλοομάδων έγκειται στο ότι μας επιτρέπουν να εξετάζουμε το απώτερο παρελθόν της προέλευσης ενός άντρα, πέρα από το σημείο που λήγουν τα γενεαλογικά αρχεία και ακόμα βαθύτερα στις απαρχές του Homo Sapiens. Πρέπει να τονίσουμε όμως πως το χρωματόσωμα Υ αφορά μόνο τμήμα της προέλευσης ενός άντρα, αφού ανιχνεύει μόνο το καθαρά αντρικό τμήμα της γενεαλογίας του.

Ένα μοριακό «ρολόι»

Όπως είδαμε, μια απλοομάδα είναι ένα σύνολο χρωματοσωμάτων Υ με κοινό πρόγονο. Πότε έζησε όμως αυτός ο πρόγονος; Οι επιστήμονες χρησιμοποιούν ένα διαφορετικό είδος μετάλλαξης για να υπολογίσουν αυτό το χρόνο. Αυτές οι μεταλλάξεις συμβαίνουν σε περιοχές του χρωματοσώματος Υ που λέγονται μικροδορυφόροι (microsatellites) ή σύντομες διαδοχικές επαναλήψεις (short tandem repeats STR).

Ένας μικροδορυφόρους είναι μια επαναλαμβανόμενη ακολουθία μερικών νουκλεοτιδίων, π.χ. CACACACA. Ο αριθμός των επαναλήψεων, στην προκειμένη περίπτωση 4, μερικές φορές αλλάζει από πατέρα σε γιό είτε αυξανόμενος είτε μειούμενος. Αυτές οι μεταλλάξεις συμβαίνουν αρκετά συχνά, και έτσι δεν πιστοποιούν κοινή καταγωγή, γιατί λ.χ. ο αριθμός 4 μπορεί να προέκυψε από έναν πρόγονο που είχε 3 επαναλήψεις ή έναν άλλο που είχε 5.

Πως μας βοηθούν όμως οι μικροδορυφόροι στη χρονολόγηση; Σκεφτείτε τους απογόνους ενός άντρα μετά από Ν γενιές. Αν το Ν είναι μικρό, τότε θα έχουν συμβεί λίγες μόνο μεταλλάξεις στους μικροδορυφόρους του χρωματοσώματος Υ, ενώ αν είναι μεγάλο, τότε θα έχουν συμβεί πολλές τέτοιες μεταλλάξεις. Εξετάζοντας πόσο διαφορετικοί είναι οι μικροδορυφόροι ενός συνόλου αντρών μιας απλοομάδας υπολογίζουμε αν ο κοινός τους πρόγονος είναι πρόσφατος ή παλιός, αφού ο ρυθμός με τον οποίο μεταλλάσσονται οι μικροδορυφόροι είναι πειραματικά γνωστός. Έτσι είναι δυνατή η χρονολόγηση του κοινού προγόνου μιας απλοομάδας.

Το φυλογενετικό δέντρο του χρωματοσώματος Υ

Με την παραπάνω μέθοδο οι επιστήμονες δημιούργησαν ένα φυλογενετικό δέντρο όλων των χρωματοσωμάτων Υ των αντρών του πλανήτη. Μελετώντας άντρες απ' όλο τον κόσμο αναγνώρισαν τις κοινές τους μεταλλάξεις και τις χρονολόγησαν με το μοριακό ρολόι. Οι διάφορες μεταλλάξεις μπορούν να παρουσιαστούν με μορφή δέντρου, κάθε κλαδί του οποίου σημειώνεται με μια ή περισσότερες μεταλλάξεις. Το δέντρο αυτό έχει ιεραρχική μορφή, αφού μεταλλάξεις προστίθενται στα χρωματοσώματα αντρών που έχουν ήδη άλλες, παλιότερες μεταλλάξεις.

Παρακάτω παρατίθεται το φυλογενετικό δέντρο των χρωματοσωμάτων Υ σύμφωνα με την τελευταία τυποποίηση του. Όπως είναι φανερό, η ιστορία των χρωματοσωμάτων Υ είναι ιδιαίτερα πολύπλοκη, αφού εκατοντάδες μεταλλάξεις έχουν αναγνωριστεί και πολλές καινούριες προστίθενται, επιτρέποντάς μας να προσδιορίσουμε με ολοένα και μεγαλύτερη ακρίβεια την ταυτότητα κάθε χρωματοσώματος Υ.




Ο «Αδάμ»

Η ρίζα του φυλογενετικού δέντρου έχει χρονολογηθεί περίπου 90 χιλιάδες χρόνια (ky) πριν από το παρόν. Επομένως όλοι οι άντρες του πλανήτη έχουν έναν κοινό προ-προ-...-παππού ο οποίος έζησε εκείνη την εποχή, και ο οποίος βαφτίστηκε χαϊδευτικά ως «Αδάμ». Εν αντιθέσει όμως με τον βιβλικό Αδάμ, ο Αδάμ του χρωματοσώματος Υ δεν είναι αποκλειστικός πρόγονος της ανθρωπότητας, αφού πολλοί άντρες που δεν έχουν γιους συνεχίζουν να έχουν απογόνους, αλλά το χρωματόσωμα Υ τους χάνεται οριστικά.

Υποαπλοομάδες και Παραομάδες

Κάθε απλοομάδα μπορεί να έχει υποαπλομάδες (subhaplogroups) οι οποίες ορίζονται με επιπλέον μεταλλάξεις οι οποίες συνέβησαν σε κάποιον από τους απογόνους του προπάτορα της απλοομάδας. Για παράδειγμα, η απλοομάδα R στο κάτω τμήμα του φυλογενετικού δέντρου ορίζεται από τη μετάλλαξη Μ207, και έχει δύο υποαπλοομάδες, την R1 που έχει επιπλέον τη μετάλλαξη Μ173 και την R2 που έχει τη μετάλλαξη Μ124. Αυτές οι μεταλλάξεις συνέβησαν πολλά χρόνια μετά την Μ207. Βλέποντας το φυλογενετικό δέντρο από αριστερά προς δεξιά, κινούμαστε από το παρελθόν προς το παρόν. Στην απλοομάδα R όμως υπάρχουν κάποια χρωματοσώματα τα οποία δεν δεν ανήκουν ούτε στην R1 ούτε στην R2. Αυτά λέμε πως ανήκουν στην παραομάδα (paragroup) R*(xR1, R2) δήλαδη R εκτός των R1 ή R2.

Καθορισμός Απλοομάδας

Ένα χρωματόσωμα Υ ανατίθεται στην κατάλληλη απλοομάδα εξετάζοντας την παρουσία των διαφόρων μεταλλάξεων, από τα αριστερά προς τα δεξιά. Κάθε φορά που ανιχνεύεται μία μετάλλαξη, το χρωματόσωμα ανατίθεται στην αντίστοιχη απλοομάδα, και εν συνεχεία εξετάζεται για την παρουσία των μεταλλάξεων που ορίζουν τις υποαπλοομάδες της συγκεκριμένης απλοομάδας, κ.ο.κ.

Έτσι λ.χ. ένα χρωματόσωμα που έχει τις μεταλλάξεις Μ42, YAP, P29, P2 ανήκει στην απλοομάδα E3 και εξετάζοντας παραπέρα μεταλλάξεις μπορεί να ανατεθεί σε κάποιον από τους πιο συγκεκριμένους κλάδους της Ε3 ή στην παραομάδα E3*(xE3a, E3b).

Γεωγραφική Προέλευση Απλοομάδων

Παραπάνω είδαμε πώς μέσω του μοριακού ρολογιού μπορούμε να βρούμε πότε έζησε ο πρώτος άντρας που παρουσίασε την μετάλλαξη που την ορίζει. Απομένει να δούμε πού έζησε, αφού αυτό θα ολοκληρώσει τη γνώση μας για την προέλευση των χρωματοσωμάτων Υ.

Οι επιστήμονες χρησιμοποιούν διάφορες μεθόδους για να μάθουν τη γεωγραφική προέλευση κάθε απλοομάδας. Πρώτα απ' όλα μετρώντας τη συχνότητα της σε διάφορους πληθυσμούς, μπορούν να υποθέσουν πως μια απλοομάδα προέρχεται από την περιοχή όπου βρίσκεται σε μεγαλύτερη συχνότητα. Για παράδειγμα, η απλοομάδα O έχει μεγάλη συχνότητα στους Κινέζους και άλλους πληθυσμούς Μογγολοειδούς τύπου, έτσι πιθανότατα πρωτοεμφανίστηκε στην Άπω Ανατολή, απ'όπου μερικοί άντρες μετανάστευσαν προς άλλες περιοχές όπου η Ο βρίσκεται σε μικρότερη συχνότητα.

Επίσης εξετάζεται η ποικιλομορφία των μικροδορυφόρων μιας απλοομάδας, αφού όπως προαναφέραμε, μεγάλη ποικιλομορφία σημαίνει μακρόχρονη παρουσία σε μια περιοχή. Έτσι π.χ. ενώ η απλοομάδα I1a βρίσκεται συχνότατα στην Σκανδιναβία και πιο σπάνια στη Γαλλία, η προέλευση της είναι πιθανότατα στη Γαλλία, γιατί εκεί υπάρχει μεγαλύτερη ποικιλομορφία. Με τον ίδιο τρόπο έχει τεκμηριωθεί η προέλευση του «Αδάμ» στην Αφρική.

Τέλος, χρησιμοποιούνται ιστορικά ή άλλα στοιχεία. Για παράδειγμα, οι Αφρικανο-Αμερικανοί έχουν ένα σημαντικό ποσοστό της απλοομάδας R1, όμως ξέρουμε πως αυτή σπανίζει στην Αφρική και είναι συχνή στην Ευρώπη, επομένως η R1 σε αυτούς είναι προϊόν της επιμειξίας με Ευρωπαίους κατά την παραμονή των Αφρικανών σκλάβων στην Αμερική.

Παγκόσμια Κατανομή Απλοομάδων

Δεν μπορούμε να αναφερθούμε συνολικά σε όλες τις απλοομάδες και υποαπλοομάδες που έχουν ανακαλυφθεί, γι' αυτό θα περιοριστούμε στις κυριότερες από αυτές. Όλες οι χρονολογίες είναι σε χιλιάδες χρόνια στο παρελθόν (ky).

Η απλοομάδα A (43ky) είναι συχνή στην υποσαχάριο Αφρική

Τα υπόλοιπα χρωματοσώματα της ανθρωπότητας ανήκουν στην απλοομάδα BR (82ky) που χωρίζεται σε Β και CR

Η απλοομάδα B (37ky) είναι επίσης συχνή στην υποσαχάριο Αφρική

H απλοομάδα CR (69ky) χωρίζεται σε C, DE και F

Η απλοομάδα C (23ky) είναι συχνή στη Νότια και Ανατολική Ασία, στην Ωκεανία και Αμερική

Η απλοομάδα DE (38ky) είναι συχνή στην Ιαπωνία, στο Θιβέτ, στην Αφρική, Δυτική Ασία και Ευρώπη και χωρίζεται σε D και Ε

Η απλοομάδα D (13ky) είναι συχνή στην Ιαπωνία, ειδικά στους Αϊνού καθώς και στο Θιβέτ

Η απλοομάδα Ε (30ky) είναι συχνή στην Αφρική, Δυτική Ασία και Ευρώπη

Η απλοομάδα F (50ky) είναι συχνή εκτός της Αφρικής και χωρίζεται σε G H I J K

Η απλοομάδα G είναι συχνή στον Καύκασο και στη Δυτική Ασία, Ευρώπη

Η απλοομάδα Η είναι συχνή στην Ινδία, καθώς και σε πολλούς Αθίγγανους

Η απλοομάδα Ι είναι συχνή στην Ευρώπη με φθίνουσα συχνότητα προς την Δυτική Ασία

Η απλοομάδα J είναι συχνή στη Δυτική Ασία με φθίνουσα συχνότητα προς την Ευρώπη, Βόρειο Αφρική, Κεντρική και Νότιο Ασία

Η απλοομάδα K βρίσκεται από την Ευρώπη, στην Άπω Ανατολή και στην Αμερική και χωρίζεται σε L M NO και P

Η απλοομάδα L βρίσκεται από τον Καύκασο έως την Ινδία

Η απλοομάδα M βρίσκεται στην Ωκεανία

Η απλοομάδα ΝΟ βρίσκεται από τη Βορειοανατολική Ευρώπη έως την Άπω Ανατολή καθώς και στην Ωκεανία και χωρίζεται σε Ν και Ο

Η απλοομάδα Ν βρίσκεται στη Βορειονατολική Ευρώπη και Βόρειο Ασία, ιδιαίτερα στη Σιβηρία. Σχετίζεται πιθανότητα με τον «Ουραλικό» ανθρωπολογικό τύπο και τις Φιννο-Ουγγρικές γλώσσες, ιδιαίτερα ο κλάδος Ν3.

Η απλοομάδα Ο είναι συχνή στην Άπω Ανατολή και Ωκεανία

Η απλοομάδα P βρίσκεται στην Ευρώπη, Δυτική, Κεντρική και Νότιο Ασία και Αμερική και χωρίζεται σε R και Q

Η απλοομάδα R είναι συχνή στην Ευρώπη, Δυτική, Κεντρική και Νότιο Ασία

Η απλοομάδα Q βρίσκεται στην Βόρειο και Κεντρική Ασία και στην Αμερική

Οι Ανθρώπινες Φυλές

Οι διάφορες ανθρώπινες φυλές παρουσιάζουν διαφορετική κατανομή των απλοομάδων, όπως φαίνεται και από τα προηγούμενα.

Η λευκή (Καυκασοειδής) φυλή περιλαμβάνει τις απλοομάδες E3b, G, I, J, L, R

Η μαύρη (Νεγροειδής) φυλή περιλαμβάνει τις απλοομάδες E*(xE3b), A, B

H κίτρινη (Μογγολοειδής) φυλή περιλαμβάνει τις απλοομάδες C, O, Q, D

H κόκκινη (Αμερικανοειδής) φυλή περιλαμβάνει τις απλοομάδες C και Q

H Αυστραλοειδής φυλή περιλαμβάνει τις απλοομάδες C, O, M

Aξίζει να τονιστεί πως δε γνωρίζουμε ακριβώς πότε οι διάφορες φυλές με τη χαρακτηριστική εμφάνισή τους πρωτοεμφανίστηκαν. Γι' αυτό έχουμε επικάλυψη των διαφόρων απλοομάδων, αφού αυτές πιθανώς σχετίζονται με το στάδιο εξέλιξης του ανθρώπου πριν από τη διαφοροποίηση σε φυλές.

Φυλετική Επιμειξία

Μελετώντας διάφορους πληθυσμούς ανά την υφήλιο μπορούμε να εντοπίσουμε την ύπαρξη φυλετικής επιμειξίας. Λ.χ. όπως είδαμε, οι απλοομάδες Q, O και C απουσιάζουν από την Ευρώπη, αλλά παρουσιάζονται στην Τουρκία σε συνολικό ποσοστό 3.4%, λόγω της Ασιατικής προέλευσης των Τούρκων εισβολέων οι οποίοι ήταν Καυκασοειδούς-Μογγολοείδούς φυλής και απορροφήθηκαν στο γηγενή πληθυσμό της Μικράς Ασίας, τμήμα του οποίο εξισλάμισαν. Ομοίως, πολλοί Αφρικανο-Αμερικανοί έχουν χρωματοσώματα τύπου R ή I τα οποία είναι Ευρωπαϊκής προέλευσης από την εποχή της δουλείας. Επίσης πολλοί Βορειοαφρικανοί ανήκουν στις απλοομάδες J και E3b που είναι Καυκασοειδείς, αλλά αρκετοί ανήκουν στην παραομάδα E*(xE3b) ή στις Α, Β που υποδηλώνουν μια κάποια Νεγροειδή συμβολή στον πληθυσμό της Βορείου Αφρικής.

Καυκασοειδείς Απλοομάδες

Ανθρωπολογικά οι Έλληνες ανήκουν στη Λευκή (Καυκασοειδή) φυλή. Αυτό έχει πιστοποιηθεί σε μια σειρά ερευνών του χρωματοσώματος Υ, κατά της οποίες πάντοτε το 99%+ των χρωματοσωμάτων τους ανήκουν στις Καυκασοειδείς απλοομάδες. Τυχαίνει κάποτε να βρεθούν σε μερικές μελέτες κάποια χρωματοσώματα τύπου Α (Νεγροειδή) ή C (Μογγολοειδή) ή N3 (Ουραλικά), αλλά το ποσοστό αυτών είναι πάντοτε αμελητέο. Ακόμα και αν κάποιος έχει ένα τέτοιου είδους χρωματόσωμα, αυτό αφορά μόνο τον απώτερο πατρικό του πρόγονο, και όχι τη συνολική γενετική του σύσταση.

Ας περιοριστούμε λοιπόν στην κατανομή των Καυκασοειδών απλοομάδων, που είναι οι E3b, G, I, J, L, R και ιδιαίτερα στον Ευρωπαϊκό χώρο.

Η απλοομάδα R φαίνεται πως σχετίζεται με τον πρώτο αποικισμό της ηπείρου, από την Κεντρική Ασία κατά την Παλαιολιθική εποχή. Αποτελεί υποαπλοομάδα της P και σχετίζεται με την απλοομάδα Q που αποίκισε την Αμερική κατά την Παλαιολιθική εποχή. Η μεγαλύτερη συχνότητα της R βρίσκεται στην Δυτική Ευρώπη (π.χ. Ισπανία, Ιρλανδία) καθώς και στην Ανατολική Ευρώπη (π.χ. Ρωσία, Πολωνία). Στη Δυτική Ευρώπη εδράζει ο κλάδος R1b ενώ στην Ανατολική ο κλάδος R1a. Θεωρείται πως μετά την τελευταία εποχή των παγετώνων (18ky) οι άνθρωποι επεκτάθηκαν ξανά στην Ευρώπη από τα (σχετικώς) θερμά καταφύγια της Ιβηρίας και της Ουκρανίας. Από το πρώτο εξαπλώθηκαν οι κάτοχοι της R1b ενώ από το δεύτερο αυτοί της R1a.

Οι πρόγονοι της απλοομάδας Ι (24ky) λέγεται πως σχετίζονται με το δεύτερο εποικισμό της Ευρώπης από τη Μέση Ανατολή, επίσης κατά την Παλαιολιθική εποχή. Κατά τη διάρκεια των τελευταίων παγετώνων αποκλείστικαν σε καταφύγια της Φραγκο-Κανταβρίας και των Βαλκανίων, απ' όπου εξαπλώθηκαν όταν έλιωσαν οι πάγοι. Σήμερα οι κύριοι κλάδοι είναι οι I1a (16ky)/I1c (15ky)που είναι συχνοί στη Βορειοδυτική Ευρώπη, ο κλαδος Ι1b2 (9ky) που έχει μεγάλη συχνότητα στη Σαρδινία και γενικά στη Νοτιοδυτική Ευρώπη, και η παραομάδα Ι1b*(xI1b2) (11ky) που εδράζει στη Βορειοδυτική Βαλκανική χερσόνησο.

Οι απλοομάδες G και J φαίνεται πως πρωτοεμφανίστηκαν στη Δυτική Ασία στην Παλαιολιθική εποχή. Η έναρξη της Νεολιθικής εποχής είχε ως αποτέλεσμα τη δημογραφική έκρηξη του πληθυσμού που άρχισε να χρησιμοποιεί τις παραγωγικότερες μεθόδος διαβίωσης μέσω της αγροτοκτηνοτροφίας. Εκείνη την εποχή πρωτοεμφανίστηκαν οι κάτοχοι των απλοομάδων αυτών στην Ευρώπη, μέσω της Μικράς Ασίας. Η μεν G έχει μεγάλη συχνότητα στον Καύκασο, και ειδικά στη Γεωργία και σχετίζεται πιθανόν με το βόρειο τμήμα αυτής της επέκτασης. Η J (22ky) χωρίζεται σε δύο κλάδους, τον J1 (11ky) ο οποίος είναι συχνός στο νότιο τμήμα της Μέσης Ανατολής και ειδικά στους Σημίτες, ενώ ο J2 (7-14ky) είναι συχνός στο βόρειο τμήμα και είναι ο κύριος εκπρόσωπος της απλοομάδας J στην Ευρώπη.

Η απλοομάδα E3b προήλθε από την Ανατολική Αφρική (26ky). Εν αντιθέσει με τους άλλους κλάδους της απλοομάδας Ε, οι οποίοι είναι κατανεμημένοι στην υποσαχάριο Αφρική, η Ε3b είναι συχνή στη Βόρεια και Ανατολική Αφρική, Δυτική Ασία και Ευρώπη σε πληθυσμούς Καυκασοειδούς ή μικτής Καυκασοειδούς-Νεγροειδούς ανθρωπολογικής ταυτότητας. Και αυτή η απλοομάδα φαίνεται πως πρωτοεισήλθε στην Ευρώπη κατά τη Νεολιθική περίοδο, αλλά σχετίζεται πιθανώς με μία ή περισσότερες «παραλιακές» μετακινήσεις πληθυσμών στη Μεσόγειο, αφού σε αντίθεση με την J οι πληθυσμοί της ενδοχώρας της Μέσης Ανατολής έχουν μικρή συχνότητα E3b. H E3b χωρίζεται σε πολλούς κλάδους διαφορετικής ηλικίας. Ο κλάδος Ε3b1b π.χ. είναι συχνότατος στους Βερβέρους της Βορείου Αφρικής και η παρουσία του σε μικρή συχνότητα στην Ιβηρική χερσόνησο είναι πιθανό απομεινάρι της Ισλαμικής κατάκτησης. Στην Ευρώπη η πλειοψηφία των χρωματοσωμάτων της E3b ανήκουν στον κλάδο E3b1a ο οποίος πρωτοεμφανίστηκε 23ky στην Ανατολική Αφρική.

Τέλος η απλοομάδα L δε θα μας απασχολήσει αφού είναι περιορισμένη στον Ασιατικό κλάδο της Καυκασοειδούς φυλής.

Οι Έλληνες

Η κατανομή των χρωματοσωμάτων Υ στους Έλληνες έχει εκτιμηθεί σε αρκετές μελέτες που διαφέρουν ωστόσο μερικές φορές στην ορολογία τους και στο ότι εξέτασαν διαφορετικά σύνολα μεταλλάξεων. Μπορούμε ωστόσο να εξάγουμε μια γενική εικόνα της σύστασης των Ελληνικών χρωματοσωμάτων Υ.

Οι Έλληνες ανήκουν λοιπόν κατά 20% περίπου στην απλοομάδα Ε, που προήλθε από την Αφρική 30ky στο παρελθόν, και κατά 80% στην απλοομάδα F που είναι Ευρασιατικής προέλευσης 50ky στο παρελθόν.

Φαίνεται πως τα Ελληνικά χρωματοσώματα Ε ανήκουν αποκλειστικά στον κλάδο E3b1a (Ανατολική Αφρική 23ky) ο οποίος είναι γνωστός και ως E-M78 από την μετάλλαξη M78 που τον ορίζει. Μέσα από τη μελέτη των μικροδορυφόρων όμως φαίνεται πως τα Ελληνικά και Ευρωπαϊκά χρωματοσώματα ανήκουν σ' ένα σύμπλεγμα που ονομάζεται E-M78α το οποίο έχει μέγιστη συχνότητα στην Ελλάδα και στη Νότιο Βαλκανική ειδικότερα, και η συχνότητα και ποικιλομορφία του μειώνεται στις γειτονικές περιοχές. Το Ε-M78α χρονολογήθηκε περί το 8ky και η προέλευση του θεωρείται ως η Νότια Βαλκανική χερσόνησος. Η παρουσία χρωματοσωμάτων Ε-Μ78α στην Ευρώπη είναι συνέπεια της επέκτασης του Νεολιθικού πολιτισμού και αργότερα του Ελληνικού αποικισμού.

Τα χρωματοσώματα της ομάδας F χωρίζονται σε διάφορες απλοομάδες όπως είδαμε. Μεγαλύτερη συχνότητα, περί το 25%, στην Ελλάδα παρουσιάζουν τα χρωματοσώματα J τα οποία σχετίζονται όπως είδαμε με το Νεολιθικό πολιτισμό και ήρθαν στην Ελλάδα από τη Μικρά Ασία. Περίπου το 2.5% είναι τύπου J1 ενώ τα υπόλοιπα είνα J2. Βλέπουμε λοιπόν πως η πιθανή συμβολή πληθυσμών από τη Νότιο Μέση Ανατολή είναι πολύ μικρή. Τα χρωματοσώματα J2 χωρίζονται και αυτά σε πολλούς κλάδους με διαφορετική πιθανή ιστορία. Ο κλάδος J2f1 (5ky) θεωρείται πως πρωτοεμφανίστηκε στην περιοχή του Αιγαίου και μετείχε στον Ελληνικό αποικισμό. Ο κλάδος J2e (4ky) είναι συχνός στην Ελλάδα και στην Αλβανία και επίσης θεωρείται πως έχει προέλευση στη Νότιο Βαλκανική. Προς το παρόν δε γνωρίζουμε αρκετά για τα υπόλοιπα χρωματοσώματα τύπου J2.

Η απλοομάδα G είναι επίσης Νεολιθικής προέλευσης με μέγιστη συχνότητα (30%) στη Γεωργία και συχνή παρουσία στην περιοχή του Καυκάσου αλλά και στην Ευρώπη και Δυτική Ασία με μικρότερη συχνότητα. Σημειώνεται πως η G είναι φυλογενετικά συγγενής με την απλοομάδα J. Τα περισσότερα Ελληνικά χρωματοσώματα G ανήκουν στην υποαπλοομάδα G2 με συνολική συχνότητα περί το 7%.

Η απλοομάδα R1a είναι Παλαιολιθικής προέλευσης από την Ανατολική Ευρώπη. Δεν είναι γνωστές υποδιαιρέσεις της και 10% των Ελλήνων ανήκουν σ' αυτή.

Η απλοομάδα R1b είναι επίσης Παλαιολιθικής προέλευσης και σήμερα παρουσιάζει μεγαλύτερη συχνότητα στη Δυτική Ευρώπη, πλησιάζοντας σχεδόν το 100% σε περιοχές της Ιρλανδίας και της χώρας των Βάσκων. Στην Ελλάδα έχει συχνότητα 12.5% περίπου. Η μελέτη ενός πολυμορφικού συστήματος του p49a,f δείχνει πως η συγκεκριμένη απλοομάδα χωρίζεται σε δύο πιο συγκεκριμένες ομάδες, μια Δυτικοευρωπαϊκή (Ht15) και μια που είναι συχνή στον Καύκασο, Μικρά Ασία και Βαλκανική (Ht35). Πιθανότατα μετά την τελευταία εποχή των παγετώνων πληθυσμοί με R1b που ήταν αποκλεισμένη στην Ιβηρική χερσόνησο και στη Νοτιοανατολική Ευρώπη/Μικρά Ασία επεκτάθηκαν, δημιουργώντας την παρατηρούμενη κατανομή των δύο ομάδων.

Τέλος η απλοομάδα I παρατηρείται στο 15% περίπου των Ελλήνων. Οι περισσότεροι Έλληνες ανήκουν στην παραομάδα Ι1b*(xI1b2) που είναι συχνή στην Βαλκανική, αν και παρατηρούνται και οι κλάδοι Ι1a και Ι1c της Βορειοδυτικής Ευρώπης σε συχνότητα περίπου 4%.

Ινδο-Ευρωπαίοι

Η ανακάλυψη της γλωσσικής συγγένειας πολλών γλωσσών από την Ιρλανδία έως και την Ινδία, μεταξύ των οποίων και η Ελληνική υπήρξε η απαρχή της συγκριτικής γλωσσολογίας. Σήμερα, η ιδέα της «Αρίας Φυλής» που μετέδωσε της Ινδο-Ευρωπαϊκές γλώσσες σ' αυτή την τεράστια περιοχή έχει απορριφθεί. Ωστόσο παραμένει το γεγονός πως η ομοιογένεια τόσων γλωσσών σε τέτοια γεωγραφική έκταση προέκυψε μέσω κάποιων κοινών προγόνων οι οποίοι μίλησαν στο απώτερο παρελθόν την Πρωτο-Ινδο-Ευρωπαϊκή (ΠΙΕ) πρωτογλώσσα.

Εφόσον η διάχυση των ΠΙΕ γλωσσών πρέπει να συνοδεύτηκε και από διάχυση ανθρώπων, και δη ανδρών, είναι λογικό να βρούμε τα αχνάρια της στα χρωματοσώματα των σύγχρονων πληθυσμών. Οι δύο κυριότερες θεωρίες είναι οι εξής.

Κατά την Λιθουανή αρχαιολόγο Μαρία Γκιμπουτας, οι Ινδο-Ευρωπαϊκές γλώσσες εξαπλώθηκαν μέσω εξάπλωσης του πολιτισμού των Τύμβων (kurgan) από τις στέππες βορείως του Ευξείνου Πόντου. Σύμφωνα με αυτή τη θεωρία, η εξημέρωση του αλόγου και η χρήση οχημάτων με τροχούς έδωσε μεγάλη κινητικότητα στους πληθυσμούς αυτούς που είχαν μια πατριαρχική, πολεμοχαρή οργάνωση και έτσι εξαπλώθηκαν μεταφέροντας μαζί τους και τη γλώσσα τους, γύρω στο 8-5ky

Ο Βρεττανός αρχαιολόγος Κόλιν Ρένφριου παρουσίασε μια πιο ειρηνική εικόνα, κατά την οποία οι πρώτοι αγρότες της Νεολιθικής εποχής ήταν οι Πρωτο-Ινδο-Ευρωπαίοι. Η δημογραφική έκρηξη (9ky) για την οποία ήδη μιλήσαμε και η διάδοση του νέου τρόπου παραγωγής μέσω της καλλιέργειας της γης και της εκμετάλλευσης οικιακών ζώων συνοδεύτηκε με τη σταδιακή εξάπλωση αγροτοκτηνοτροφικών πληθυσμών και την μεταβολή του τρόπου ζωής των κηνυγών-συλλεκτών τροφής που συνάντησαν.

Η επιστημονική διαφωνία για την προέλευση των ΠΙΕ γλωσσών συνεχίζεται, και πιθανώς στοιχεία και των δύο θεωριών να αληθεύουν. Μερικοί υποστηρίζουν πως αν και οι ΠΙΕ πρωτοεμφανίστηκαν στους Νεολιθικούς πρωτο-αγρότες, οι κάτοικοι των στεππών τις υιοθέτησαν και βοήθησαν στην περαιτέρω εξάπλωσή τους.

Η θεωρία του Ρένφριου είναι πιθανή αφού η διάχυση χρωματοσωμάτων τύπου J, G και E3b στην Ευρώπη από την περιοχή της Νότιας Βαλκανικής είναι απολύτως συμβατή με αυτή. Και η θεωρία της Γκιμπουτάς όμως είναι πιθανή, αφού η απλοομάδα R1a της Ανατολικής Ευρώπης επίσης διαδώθηκε από την υποστηριζόμενη ΠΙΕ πατρίδα. Δεν είναι όμως γνωστό αν η R1a ή υποκλάδοι της εξαπλώθηκαν μετά τη λήξη της τελευταίας εποχής των παγετώνων ή πιο πρόσφατα όπως υποστηρίζει η Γκιμπουτάς. Σίγουρα η ανακάλυψη νέων μεταλλάξεων και η μελέτη αρχαίων οστών θα ρίξει περισότερο φως σ' αυτό το αρχαιολογικό μυστήριο.

Η Θεωρία του Φαλμεράυερ

Ο Γιάκομπ Φαλμεράυερ υποστήριξε κατά τον 19ο αιώνα πως το Ελληνικό έθνος είχε εξαφανιστεί λόγω της καθόδου Σλάβων κατά τους Βυζαντινούς χρόνους και Αλβανών μετέπειτα, λέγοντας πως «δεν κυλάει σταγόνα Ελληνικού αίματος» στις φλέβες των Νεοελλήνων. Η θεωρία αυτή βέβαια απορρίφθηκε με την επίκληση ιστορικών, γλωσσολογικών και λαογραφικών στοιχείων που καταδεικνύουν πως αν και η κάθοδος Σλαβικών και Αλβανικών πληθυσμών είναι γεγονός, αυτοί δεν εξαφάνισαν το Ελληνικό έθνος αλλά σταδιακά εξελληνίστηκαν γλωσσικά και απορροφήθηκαν βιολογικά.

Η μελέτη των χρωματοσωμάτων Υ μας επιτρέπει την επανεξέταση αυτής της θεωρίας μέσω σύγχρονων μεθόδων. Οι Σλαβικοί πληθυσμοί έχουν γενικά μεγάλη συχνότητα της απλοομάδας R1a έως και 50%, ενώ είναι συχνή σε αυτούς και η παραομάδα I1b*(xI1b2) με Βορειοδυτική Βαλκανική προέλευση (30-40% στους Κροάτες και Βόσνιους). Δε γνωρίζουμε ποια ήταν η σύσταση του Πρωτο-Σλαβικού πληθυσμού, αλλά είναι σχεδόν βέβαιο πως περιείχε μια ή και τις δυο αυτές απλοομάδες σε πολύ υψηλό ποσοστό. Αντίθετα, με εξαίρεση τους Σλάβους της Βαλκανικής, οι απλοομάδες J, G και E3b έχουν μικρή συχνότητα στους περισσότερους Σλαβικούς λαούς.

Οι Έλληνες όπως είδαμε έχουν μεγάλη συνολική συχνότητα των Νεολιθικών απλοομάδων J, G και Ε3b και μικρή σχετικά των R1a και I1b*(xI1b2). Αυτό δηλώνει με βεβαιότητα πως η γενετική κληρονομιά των αρχαίων κατοίκων της χώρας είναι ισχυρή και έχει επηρεαστεί σε μικρό βαθμό μόνο από την κάθοδο των Σλάβων. Πρέπει όμως να τονίσουμε πως και η παρουσία των R1a και Ι1b*(xI1b2) στην Ελλάδα δεν σχετίζεται απαραίτητα με Σλαβικές εισροές, αφού πρόκειται για πολύ παλιές απλοομάδες οι οποίες πρωτοεμφανίστηκαν σχετικά κοντά στην Ελλάδα. Επομένως είναι πολύ πιθανό να υπήρχαν ήδη, ίσως σε μικρότερη συχνότητα στον αρχαίο Ελληνικό πληθυσμό. Αυτή η παρατήρηση υποστηρίζεται επίσης και από την ύπαρξη τόσο R1a όσο και I1b χρωματοσωμάτων ανατολικά της Ελλάδας όπου δεν υπάρχουν μαρτυρίες Σλαβικών εποικίσεων.

Σχετικά με Αλβανικές επιδράσεις δεν μπορούν επί του παρόντος να εξαχθούν ασφαλή συμπεράσματα. Η Αλβανική γλώσσα είναι σίγουρα γηγενής στη Βαλκανική χερσόνησο, και αποτελεί, όπως και η Ελληνική, κατάλοιπο της εποχής πριν από την κάθοδο των Σλάβων. Οι Αλβανοί φαίνεται πως έχουν παρόμοιες συχνότητες απλοομάδων με τους Έλληνες, πράγμα που επίσης τεκμηριώνει τον γηγενή νοτιο-Βαλκανικό χαρακτήρα τους. Έτσι το μόνο που μπορούμε να συμπεράνουμε είναι πως πιθανές Αλβανικές εισροές στον Ελληνικό πληθυσμό δεν μπορούν επί του παρόντος ούτε να επιβεβαιωθούν ούτε να αποκλειστούν. Σε κάθε περίπτωση όμως αυτές ήταν απο συγγενικό βιολογικά λαό.

Νορδικιστές και Αφροκεντριστές

Η Νορδικιστική θεωρία υποστηρίζει πως οι Αρχαίοι Έλληνες, ή τουλάχιστον η αριστοκρατία τους ήταν Νορδικού (Βορειοευρωπαϊκού) τύπου και πως η πτώση της Αρχαίας Ελλάδας είναι προϊόν του απονορδισμού του Ελληνικού λαού μέσω επιμειξίας με Ασιατικούς και Αφρικανικούς λαούς ή με τα μη-Νορδικά κατώτερα κοινωνικά στρώματα. Η Αφροκεντρική θεωρία υποστηρίζει αντίστοιχα πως οι Αφρικανοί Νεγροειδούς τύπου εποίκησαν την Ελλάδα κατά την προϊστορία. Σύμφωνα με αυτή τη θεωρία, η αρχαίοι Αιγύπτιοι ήταν Νεγροειδείς και ο Ελληνικός πολιτισμός είναι αντριγραφή του Αιγυπτιακού.

Και οι δύο αυτές θεωρίες απορρίπτονται με βάση τα στοιχεία του χρωματοσώματος Υ. Όπως αναφέραμε, στην Ελλάδα οι απλοομάδες I1a και Ι1c που αγγίζουν περί το 40% στη Σκανδιναβία βρίσκονται μόνο σ'ένα μικρό ποσοστό, πράγμα που σημαίνει πως η Νορδική επιμειξία είναι γενικά μικρή. Αντιθέτως οι Έλληνες έχουν μεγάλη συχνότητα γηγενών κλάδων όπως ο E-M78α και J2e/J2f1 που υποδηλώνουν άμεσα της φυλετική συνέχειά τους με το παρελθόν. Όσο για τη θεωρία των Αφροκεντριστών, αυτή δεν έχει καμιά υποστήριξη, αφού τόσο στην μεν Αίγυπτο οι Νεγροειδείς απλοομάδες είναι μικρή μειοψηφία, ενώ στην Ελλάδα απουσιάζουν σχεδόν ολοκληρωτικά. Έτσι δεν τεκμηριώνεται καμιά σημαντική Νεγροειδής παρουσία στον Ελληνικό χώρο.

Αρχαιογενετική

Η μελέτη DNA από οστά βρίσκεται ακόμα σε πειραματικό στάδιο, αφού (α) το γενετικό υλικό που υπάρχει στα οστά είναι ελάχιστο, (β) πολλές φορές το DNA φθείρεται και έτσι χρειάζεται προσοχή στην ερμηνεία μελετών με αρχαίο DNA και τέλος (γ) η προσθήκη σύγχρονου DNA σε αρχαία οστά λόγω του τρόπου με τον οποίο αυτά ανακαλύφθηκαν και αποθηκεύτηκαν αφήνει ανοιχτό το ενδεχόμενο το DNA που περιέχουν να μην είναι αυθεντικό. Μέχρι στιγμής οι περισσότερες μελέτες αρχαίων πληθυσμών εστιάζουν στο μιτοχονδριακό DNA το οποίο μεταβιβάζεται μέσω της μητρικής οδού. Τα αποτελέσματα της αρχαιογενετικής θα μας δώσουν τη δυνατότητα να εξετάσουμε απευθείας τα συμπεράσματα που εξάγονται μέσω της μελέτης των ζώντων πληθυσμών.

Συμπεράσματα

Το χρωματοσώμα Υ μεταδίδεται από πατέρα σε γιο και μας επιτρέπει να εξάγουμε συμπεράσματα για την πατρική γενετική ταυτότητα ενός πληθυσμού

Οι επιστήμονες χωρίζουν τα χρωματοσώματα Υ σε απλοομάδες και εντοπίζουν τη χρονική και γεωγραφική προέλευση κάθε απλοομάδας

Η κατανομή των διαφόρων απλοομάδων διαφέρει στις διάφορες φυλές και λαούς και μας βοηθάει στη μελέτη της ιστορίας και προϊστορίας τους

Οι Έλληνες έχουν χρωματοσώματα τα οποία είναι κατά 50% περίπου Νεολιθικής προέλευσης από τη Δυτική Ασία και κατά 50% Παλαιολιθικής Ευρωπαϊκής προέλευσης.

Δεν υπάρχει καμιά ένδειξη σημαντικής μη-Καυκασοειδούς επιμειξίας στους Έλληνες

Μερικές απλοομάδες φαίνεται πως είναι γηγενείς στη Νότιο Βαλκανική, πιστοποιώντας τη φυλετική συνέχεια των Ελλήνων. Η γεωγραφική κατανομή άλλων απλοομάδων είναι ευρύτερη, και έτσι δεν μπορεί να πιστοποιηθεί με μεγαλύτερη ακρίβεια η πρωτοεμφάνιση τους στον Ελληνικό χώρο.

Ο βαθμός επιμειξίας με άλλους λαούς είναι δύσκολο να εκτιμηθεί επί του παρόντος, αλλά δε φαίνεται να έχει εξαλείψει τη γενετική ιδιαιτερότητα του Ελληνικού λαού.

Βιβλιογραφία

Για την απλοομάδα Ε3b: http://www.familytreedna.com/pdf/hape3b.pdf

Για τις απλοομάδες E και J:
http://hpgl.stanford.edu/publications/AJHG_2004_v74_p1023-1034.pdf

Για την απλοομάδα J: http://nry-j.blogspot.com/2004/08/post-neolithic-j.html

Για την απλοομάδα I: http://hpgl.stanford.edu/publications/AJHG_2004_v75_Semino.pdf

Χρωματοσώματα Υ των Ευρωπαίων: http://website.lineone.net/~usenet_evidence/gene_legacy/

Χρωματοσώματα Υ των Ελλήνων και Ιταλών: http://home.ripway.com/2004-1/62802/italy.pdf

Χρωματοσώματα Υ στην Κροατία: http://evolutsioon.ut.ee/publications/Barac2003.pdf

Χρωματοσώματα Υ στη Μικρά Ασία: http://hpgl.stanford.edu/publications/HG_2004_v114_p127-148.pdf

Y-chromosome consortium: http://ycc.biosci.arizona.edu/

ΑΠΟ ΤΟ

http://greekgenetics.blogspot.com

ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ……………………. ΕΛΛΗΝΩΝ ΔΙΚΤΥΟ………………..2009 ΜΧ

Τo DNA των Ελλήνων και των άλλων Βαλκανικών λαών - Μια πρώτη προσέγγιση

Πίνακας του λαϊκού ζωγράφου Θεόφιλου

Τι είναι το DNA – Τι υποστηρίζει η Γενετική – Ποια είναι η γενετική καταγωγή των συγχρόνων Ελλήνων-Το DNA των Ελλήνων που κατάγονται από τη Μικρά Ασία.
Μετά από δύο, ιδιαίτερα ενδιαφέροντα όπως φάνηκε άρθρα, για την προέλευση της λέξης "λουλούδι" και την καταγωγή των Σουλιωτών, ωθούμενοι και από τα σχόλια πολλών αναγνωστών, σκεφτήκαμε να ασχοληθούμε εκτενέστερα με τη γενετική καταγωγή των Ελλήνων και των γειτονικών μας λαών.

Επειδή και στα συγκεκριμένα άρθρα, αλλά και σε παλαιότερα (π.χ. για τον Φαλμεράιερ), έχουν αναφερθεί πολλές και πολλοί στο DNA και το τι αυτό δείχνει, θεωρήσαμε σκόπιμο να αναζητήσουμε, μέσα από τις καταγεγραμμένες απόψεις διαπρεπών επιστημόνων την αλήθεια.
Τι είναι το DNA – Φ. Κρικ , Τ. Γουάτσον και Μ.Γουίλκινς
Θα προσπαθήσουμε να εξηγήσουμε όσο πιο απλά μπορούμε τι είναι το DNA και ποιος ο ρόλος του στην κληρονομικότητα.

Το DNA, είναι νουκλεϊκό οξύ με τη μορφή συνήθως διπλής έλικας, το οποίο αποτελεί τον φορέα των γενετικών πληροφοριών (ΧΡΗΣΤΙΚΟ ΛΕΞΙΚΟ ΤΗΣ ΝΟΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ, έκδ. ΑΚΑΔΗΜΙΑ ΑΘΗΝΩΝ, 2010).
Στο ίδιο αυτό Λεξικό, βλέπουμε ότι αποτελεί ακρωνύμιο αγγλικής του ονομασίας D (eoxyribo) N (ucleic) A (cid).

Έτσι όσοι δυσκολεύονται με το αγγλικό DNA, μπορούν να χρησιμοποιούν το ελληνικό δεοξυριβονουκλεϊκό οξύ! Φυσικά το DNA, Ντι Έν Έι, είναι απείρως ευκολότερο στην προφορά! Η λέξη DNA, υπάρχει στα αγγλικά - αμερικανικά από το 1944 (MERRIAM WEBSTER'S COLLEGIATE DICTIONARY, 11th EDITION).
Ο Βρετανός F. H. C. Crick (1916 - 2004), ο Αμερικανός J. Watson (γ. 1928) και ο Νεοζηλανδός M. Wilkins (1916 - 2004), τιμήθηκαν το 1962 με το Βραβείο Νόμπελ Φυσιολογίας και Ιατρικής, για τον προσδιορισμό του συντακτικού τύπου, της χημικής δομής του DNA δηλαδή. Δίκαια αυτό το επίτευγμα θεωρείτε ως μια από τις σημαντικότερες βιολογικές, και όχι μόνο, ανακαλύψεις του 20ου αιώνα.

Κάθε ανθρώπινο κύτταρο έχει ένα πυρήνα, στον οποίο βρίσκονται 23 ζεύγη χρωμοσωμάτων. Σε κάθε ζεύγος, το ένα χρώμα το σώμα κληρονομήθηκε από την πλευρά του πατέρα και το άλλο, από την πλευρά της μητέρας. Στα 22 από τα 23 ζεύγη, τα χρωμοσώματα είναι όμοια μεταξύ τους. Το 23ο ζεύγος είναι αυτό που καθορίζει το φύλο και αποτελείται στον μεν άνδρα από το χρωμόσωμα Χ που είναι μητρικής προέλευσης και το χρωμόσωμα Υ που είναι πατρικής, ενώ στη γυναίκα από δύο χρωμοσώματα Χ, το ένα πατρικής και το άλλο μητρικής προέλευσης.
Τα χρωμοσώματα αποτελούνται από DNA, που περιέχει γενετικές πληροφορίες που καθορίζουν τη βιολογική ανάπτυξη του οργανισμού.

Dr. Marija Gimbutas

Οι πληροφορίες αυτές δεν έχουν κατανοηθεί ακόμα στο σύνολο τους.
(Πηγή, το βραβευμένο βιβλίο από την Ακαδημία Αθηνών το 2013 του «Πόθεν και πότε οι Έλληνες» του Θ.Γιαννόπουλου). Στο σώμα κάθε ενήλικου ατόμου, υπάρχουν 10 στη δεκάτη τετάρτη (1 ακολουθούμενο από 14 μηδενικά) κύτταρα, που περιέχουν όλα το ίδιο γενετικό υλικό. Η ολοκλήρωση της ανάλυσης του DNA του ανθρώπου το 2003, έδειξε ότι το DNA σε κάθε πυρήνα ανθρώπινου κυττάρου αποτελείται από 3,2 δισεκατομμύρια (!) ζευγάρια νουκλεοτιδίων. Το DNA μεταβιβάζεται αναλλοίωτο από γενιά σε γενιά, εφόσον δεν συμβεί κάποια μετάλλαξη, που κάτω από ορισμένες προϋποθέσεις μπορεί να κληρονομηθεί στους απογόνους.
Το 1987, διαπιστώθηκε ότι οι νέες τεχνολογίες της εποχής εκείνης, επέτρεπαν να αναλυθεί αρκετά εύκολα το μιτοχονδριακό DNA, που κληρονομείται από την μητέρα στα παιδιά της.
Τα μιτοχόνδρια, είναι μικρά κυτταροπλασματικά οργανίδια του κυττάρου, που έχουν ρόλο στην τροφοδότηση του με ενέργεια και περιέχουν το δικό τους γενετικό υλικό.

Συνεπώς η μελέτη δομής και της εξελικτικής ιστορίας πληθυσμών, έχει ιστορία 30 χρόνων περίπου.

Ποια είναι η γενετική καταγωγή των σημερινών Ελλήνων;

Στη χώρα μας, από τις αρχές της νέας χιλιετίας, έχουν γίνει αρκετές έρευνες DNA σε ελληνικούς πληθυσμούς, από διακεκριμένους επιστήμονες, αλλοδαπούς και Έλληνες. Ανάμεσα στους τελευταίους, ξεχωρίζουν ο Ομότιμος Καθηγητής του ΑΠΘ Κώστας Τριανταφυλλίδης, η Καθηγήτρια του ΑΠΘ Αναστασία Κουβάτσα, ο Καθηγητής Μοριακής Βιολογίας του Πανεπιστημίου Κρήτης Νικόλαος Ανάγνου, ο Καθηγητής Ανθρωπολογίας του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης Νικόλαος Ξηροτύρης και ο αείμνηστος Καθηγητής Ιατροδικαστικής του Πανεπιστημίου Κρήτης Μανώλης Μιχαλοδημητράκης, που έφυγε από κοντά μας το 2016.

Φ. Κρικ, Τ. Γουάτσον και Μ. Γουίλκινς - Έλαβαν Νόμπελ το 1962

Σε γενικές γραμμές, όπως γράφει στο σπουδαίο βιβλίο του ''Η Γενετική Καταγωγή των Ελλήνων'', ο Ομότιμος Καθηγητής Γενετικής & Γενετικής του Ανθρώπου Κωνσταντίνος Τριανταφυλλίδης, με βάση τις έρευνες που έγιναν, η Γενετική υποστηρίζει ''Την τριπλή καταγωγή των Ευρωπαίων και άρα και των Ελλήνων από παλαιολιθικούς κυνηγούς – τροφοσυλλέκτες (σημ. τροφοσυλλέκτης : άνθρωπος – μέλος πρωτόγονης ομάδας κατά την εποχή του Λίθου που τρεφόταν με ρίζες φυτών, καρπούς δέντρων και ωμό κρέας, αγγλ. food –gatherer, ΧΛΝΓ, εκδ.2014), πρώιμους Νεολιθικούς αγρότες, που από τη Μέση Ανατολή διέσχισαν την Ανατολία (κυρ. τη Μικρά Ασία και ανατολικότερα δηλαδή) και έφτασαν πρώτα στην Ελλάδα μέσω των νησιών του Αιγαίου, καθώς και τις μεταναστεύσεις κυρίως από τον ελλαδικό χώρο προς την υπόλοιπη Ευρώπη από την εποχή του Χαλκού!

Την ύπαρξη της γενετικής υπογραφής των αρχαίων Ελλήνων σε όλες τις αποικίες τους. Τη γενετική συνέχεια των κατοίκων της Κρήτης από την εποχή του Χαλκού μέχρι σήμερα, οι ανατομικοί σύγχρονοι άνθρωποι, σύμφωνα με τον Κ. Τριανταφυλλίδη, εμφανίστηκαν στην Αφρική πριν από 200.000 χρόνια και μετακινήθηκαν από την Αφρική προς τη Δυτική Ασία πριν από 100.000 χρόνια. Παρέμειναν στη Μέση Ανατολή για 10.000- 30.000 χρόνια . Έως πριν 70.000 χρόνια περίπου, η μετακίνηση προς την Ευρώπη ήταν αδύνατη λόγω της περιόδου παγετώνων που επικρατούσε σ' αυτή. Μετά τη βελτίωση των κλιματολογικών συνθηκών, πριν τουλάχιστον 55.000 χρόνια , ο Ηomo sapiens μετακινήθηκε προς την Ελλάδα και τη ΝΑ Ευρώπη. Η πρώτη διαδρομή, έγινε 50.000 – 40.000 χρόνια προ Χριστού, από την Εγγύς Ανατολή στην Ελλάδα κι από εκεί στην Ιταλία και τις ακτές της Μεσογείου. Η δεύτερη, έγινε 45.000-40.000 χρόνια προ Χριστού, από τη Βαλκανική μέσω των κοιλάδων του Στρυμόνα, του Αξιού και του Δούναβη μέχρι την Κεντρική Ευρώπη και κατά μήκος των ακτών της Μεσογείου ενώ η Τρίτη, έγινε 40.000 – 30.000 χρόνια προ Χριστού μέσω του Έβρου και του Δούναβη.

Ανάμεσα στα αμέτρητα ενδιαφέροντα στοιχεία που βρίσκουμε στο βιβλίο του Κ. Τριανταφυλλίδη, είναι ότι οι μετακινήσεις ναυσιπλοΐας από τη Δυτική Ελλάδα (Ζάκυνθο και Κεφαλλονιά συγκεκριμένα), πιθανόν με πρόχειρες ξύλινες κατασκευές, ξεκίνησαν πριν από 35.000 χρόνια!

Colin Renfrew

Είναι γνωστές οι διάφορες θεωρίες που αναπτύχθηκαν κατά καιρούς για την καταγωγή των Ελλήνων. Υπάρχουν αρχαίοι μύθοι, που μας είναι γνωστοί από συγγράμματα όπως το ''Έργα και Ημέραι'' του Ησίοδου και οι οποίοι ξεκινούν από τον Δευκαλίωνα και την Πύρρα, το ζευγάρι που σώθηκε από τον μυθικό κατακλυσμό και φτάνουν ως την κάθοδο των Δωριέων. Πρόκειται για τη ''θεωρία της αυτοχθονίας'', κατά τον Κ. Τριανταφυλλίδη.

Μια άλλη θεωρία, αυτή της ινδοευρωπαϊκής καταγωγής, με κύριο υποστηρικτή τον Μ. Σακελλαρίου βασιζόμενη κυρίως σε στοιχεία της συγκριτικής γλωσσολογίας, υποστηρίζει ότι οι Έλληνες δεν ήταν αυτόχθονες, αλλά μετανάστες που έφτασαν στον ελλαδικό χώρο από την κοιτίδα των Ινδοευρωπαίων, τις στέπες της Πόντο – Κασπίας από την Ουκρανία ως την Κεντρική Ασία που είχε αναπτυχθεί ο λεγόμενος "Πολιτισμός των Τύμβων".

Οι επιστήμονες ωστόσο, δεν κατάφεραν να βρουν την κοιτίδα της ινδοευρωπαϊκής γλώσσας αλλά και τον ακριβή χρόνο εξάπλωσης των πρώτων Ινδοευρωπαίων, οι οποίοι κάλυπταν μια τεράστια έκταση, από την Ισλανδία ως την Ινδία.
Αναπτύχθηκαν πολλές θεωρίες για την κοιτίδα και τη χρονολογία της Ινδοευρωπαϊκής ομογλωσσίας.

Οι τρεις κυριότερες είναι οι εξής:
i) Η θεωρία της Παλαιολιθικής συνέχειας, η οποία ωστόσο δίνει στην εξέλιξη των ινδοευρωπαϊκών γλωσσών υπερβολικά μεγάλη ιστορική διάρκεια.
ii) Η θεωρία Κουργκάν.
"Μητέρα" αυτής της θεωρίας, είναι η Λιθουανή αρχαιολόγος Marija Gimbntas (Μαρία Γκιμπούτας).
Υποστήριζε ότι οι πρώτοι ομιλητές της ινδοευρωπαϊκής γλώσσας ήταν ημινομαδικός λαός, κτηνοτρόφοι ιππείς που έχτιζαν θολωτούς τάφους, τα Κουργκάν.
Η κοιτίδα τους, σύμφωνα με την Γκιμπούτας ήταν η περιοχή του Βόρειου Πόντου στις στέπες της Νότιας Ρωσίας – Ουκρανίας και του Ανατολικού Καζακστάν. Φαίνεται όμως ότι η εξάπλωσή τους προς την Κεντρική Ευρώπη, έγινε πριν 3.000 – 4.000 χρόνια, πολύ αργότερα από την εξάπλωση των αγροτών από την Εγγύς Ανατολή.

Χάρτης που απεικονίζει τη θεωρία Κουργκάν

iii) Η θεωρία της Ανατολίας
«Πατέρας» αυτής της θεωρίας, είναι ο Βρετανός αρχαιολόγος Colin Renfrew. Βάση της, οι εργασίες του Ιταλού L. Cavalli – Sforza και των συνεργατών του.
Συνοψίζοντας όσα υποστηρίζει η θεωρία αυτή, η ελληνική γλώσσα πρωτοεμφανίζεται ως ιδιαίτερος κλάδος της ινδοευρωπαϊκής ομογλωσσίας, τουλάχιστον 6.500 χρόνια πριν. Οι κάτοικοι της Ελλάδας την Ύστερη Εποχή του Χαλκού (περίπου 1.700 π.Χ.) ήταν Έλληνες, δεν έφτασαν στον ελλαδικό χώρο από τις στέπες της Πόντο – Κασπίας και ήταν αυτόχθονες ή έποικοι από την Εγγύς Ανατολή που αφομοιώθηκαν από τους γηγενείς. Αυτό, επιβεβαιώθηκε μετά την αποκρυπτογράφηση της Γραμμικής Γραφής Β από τους Michael Ventris και John Chadwick (1956)
Τέλος, μια άλλη θεωρία για την καταγωγή των Ελλήνων, είναι η λεγόμενη "Αφροκεντρική Θεωρία" σύμφωνα με την οποία πληθυσμοί από την Αφρική εποίκησαν την Ελλάδα κατά την προϊστορία και ο αρχαίος ελληνικός πολιτισμός, προήλθε από τον εποικισμό Αιγυπτίων και Φοινίκων την 2η χιλιετία π.Χ.

Ο καθηγητής Γενετικής Κωνσταντίνος Τριανταφυλλίδης

Σήμερα η θεωρία αυτή έχει καταρριφθεί από αποτελέσματα δεκάδων μελετών πληθυσμιακής γενετικής.

Η ανάλυση της γενετικής σύστασης Ελλήνων και Ευρωπαίων
Η πρώτη συστηματική προσπάθεια ανάλυσης σύστασης του DNA των Ελλήνων για να διαπιστωθεί η γενετική δομή του ελληνικού πληθυσμού, έγινε στα τέλη της δεκαετίας του 1990 με αρχές της δεκαετίας του 2.000. Αναλύθηκε η γενετική σύσταση 790 γηγενών κατοίκων της Ελλάδας, από διάφορες περιοχές της χώρας με ιδιαίτερη ιστορική σημασία, αλλά και από Έλληνες προσφυγικής καταγωγής από τη Μ. Ασία, που κατοικούν στην Ανατολική και Κεντρική Μακεδονία από το 1923.

Χάρτης Ανατολίας

Είναι γνωστό ότι στις αρχές του 20ου αιώνα κατοικούσαν στη Μικρά Ασία περίπου 2.000.000 Έλληνες. Μετά την ανταλλαγή των πληθυσμών το 1923, έμειναν ελάχιστοι. Τα αποτελέσματα DNA της ομάδας αυτής, συνοψίζονται στα εξής:

i. Ο προσφυγικής καταγωγής πληθυσμός που κατοικεί στο Πλατύ Ημαθίας όπου εγκαταστάθηκαν μετά το 1923 πολλοί Έλληνες, κυρίως από την Καππαδοκία παρουσιάζει μεγαλύτερη γενετική ομοιότητα με τον πληθυσμό της ηπειρωτικής Ελλάδας παρά με τον τουρκικό ή τον βουλγαρικό πληθυσμό.

ii. Οι προσφυγικής καταγωγής Έλληνες από τη Μικρά Ασία και τον Πόντο έχουν διαφορετική γενετική σύσταση από τους Τούρκους.

iii. Υπάρχει διαφορετική γενετική κληρονομιά ανάμεσα σε Έλληνες και Τούρκους.

iv. Η διερεύνηση της γενετικής σχέσης Ελλήνων του ελλαδικού χώρου με Έλληνες καταγόμενους από τη Μικρά Ασία, έδειξε ότι στο φυλογενετικό δέντρο που συγκροτήθηκε, το πληθυσμιακό δείγμα των Ελλήνων προσφυγικής καταγωγής βρίσκεται μεταξύ των πληθυσμιακών δειγμάτων της Χίου (κυρίως) και της Ανατολικής Κρήτης.

Από το μιτοχονδριακό DNA 702 Ελλήνων, μόνο 7 άτομα είχαν DNA σύσταση ασιατικής προέλευσης (ή ποσοστό 1%) και 2 με DNA σύσταση αφρικανικής προέλευσης (ή ποσοστό 0,3%). Έτσι, οι Έλληνες σε ποσοστό 98,7% έχουν "μητροπλευρικό" (από την πλευρά της μητέρας )DNA που χαρακτηρίζει τους Καυκάσιους (Λευκούς).
Ανάλογη έρευνα του DNA του χρωμοσώματος Υ, δείχνει ότι οι Έλληνες έχουν "πατροπλευρικό" (από την πλευρά του πατέρα DNA), αυτό που χαρακτηρίζει τους Καυκάσιους (Λευκούς) σε ποσοστό 99,3%.

Παράλληλα, αποδείχθηκε μετακίνηση πληθυσμιακών ομάδων από τον ελλαδικό χώρο προς την υπόλοιπη Ευρώπη.

Ελπίζουμε, το άρθρο αυτό να ήταν ενδιαφέρον, κατανοητό και όχι κουραστικό. Θα επανέλθουμε αύριο με περισσότερα στοιχεία για το DNA πληθυσμιακών υποομάδων που ζουν στον ελλαδικό χώρο καθώς και με άκρως ενδιαφέροντα στοιχεία για το DNA των γειτονικών μας λαών.

Πηγές:
Κωνσταντίνος Τριανταφυλλίδης, "Η ΓΕΝΕΤΙΚΗ ΚΑΤΑΓΩΓΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ", εκδόσεις Κυριακίδη, 2016.
Θεόδωρος Γ. Γιαννόπουλος, "Πόθεν και πότε οι Έλληνες", ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΕΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΚΡΗΤΗΣ, 2014.
Δημοσιεύθηκε στο Πρώτο Θέμα

Τι δείχνει το DNA των Ελλήνων και των άλλων Βαλκανικών λαών

Το DNA των μουσουλμάνων της Ροδόπης – Το DNA των Σαρακατσάνων, των Βλάχων και των Ρομά – Κατάγονται από τα βάθη της Ασίας οι Τούρκοι; - Υπάρχει σχέση ανάμεσα σε Έλληνες και Αλβανούς;
Συνεχίζοντας το προηγούμενο άρθρο μας, θα ασχοληθούμε με το DNA ορισμένων πληθυσμιακών υποομάδων της χώρας μας και με το DNA των γειτονικών μας λαών.

Μελετώντας τα βιβλία "Η ΓΕΝΕΤΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ – ΤΟ DNA ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ" και "Η ΓΕΝΕΤΙΚΗ ΚΑΤΑΓΩΓΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ", του Ομότιμου Καθηγητή Γενετικής και Γενετικής του Ανθρώπου του Α.Π.Θ. Κωνσταντίνου Τριανταφυλλίδη, βρίσκουμε ιδιαίτερα ενδιαφέροντα στοιχεία. Παραθέτουμε ορισμένα από αυτά, ξεκινώντας με το (και επίκαιρο λόγω επίσκεψης Ερντογάν -προκλήσεις Τούρκων) θέμα των Ελλήνων Μουσουλμάνων του νομού Ροδόπης. Με τις ιστορικές πτυχές του θέματος αυτού, θα ασχοληθούμε πολύ σύντομα. Ας δούμε τι δείχνει το DNA.

(Κ. Τριανταφυλλίδης)

Χριστιανοί και Μουσουλμάνοι του νομού Ροδόπης, παρουσιάζουν κοινά γενετικά χαρακτηριστικά. "Τα συνολικά αποτελέσματα, στο επίπεδο του DNA, δεν καταδεικνύουν σημαντικές διαφορές στη γενετική σύσταση των δύο θρησκευτικών κοινοτήτων (Χριστιανοί και πεδινοί Μουσουλμάνοι) του Νομού Ροδόπης". Και βέβαια, υπάρχουν και οι Πομάκοι, που ζουν στον ορεινό όγκο της Ροδόπης. Αποτέλεσαν και αποτελούν αντικείμενο έρευνας από πολλούς και διακεκριμένους επιστήμονες.

Πιθανότερη είναι η εκδοχή οι Πομάκοι να "αντιπροσωπεύουν" απογόνους των αρχαίων Θρακών. Όπως γράφει ο Κ. Τριανταφυλλίδης, ένα πολύ χαρακτηριστικό τους στοιχείο είναι η παραλλαγή της αιμοσφαιρίνης που ονομάζεται αιμοσφαιρίνη HbO – Arab, που παρουσιάζει τη μεγαλύτερη συχνότητα παγκοσμίως στους Έλληνες Πομάκους και δημιουργήθηκε πριν 2.000 χρόνια περίπου.

Πρόσφατες έρευνες, απέδειξαν ότι οι Πομάκοι βρίσκονται γενετικά πλησιέστερα στους Ευρωπαίους και τους Έλληνες, παρά σε Αφρικανούς ή Ασιάτες.

(Alberto Piazza - Γενετιστής)

Υπήρξαν κάποιοι επιστήμονες (;), οι οποίοι υποστήριξαν ότι οι Πομάκοι κατάγονται από αρχαίες αφρικανικές φυλές και άλλοι, που υποστήριξαν ότι κατάγονται από μογγολικές φυλές που κατοικούσαν στη Μικρά Ασία. Η ανάλυση της γενετικής σύστασης των Πομάκων με τον DNA προσδιορισμό των αλληλόμορφων γονιδίων που καθορίζουν λευκοκυτταρικά αντιγόνα (HLA), έδειξε ότι οι πληθυσμιακές ομάδες που βρίσκονται γενετικά πλησιέστερα προς τους Πομάκους είναι οι Έλληνες και οι Βούλγαροι, παρά οι Τούρκοι. (Ας μην ξεχνάμε ότι πολλές χιλιάδες Πομάκοι ζουν και στη Βουλγαρία).

Τα αποτελέσματα των ερευνών των γενετιστών, επιβεβαιώνουν τον Πέτρο Θεοχαρίδη, ο οποίος στο βιβλίο του "Πομάκοι: Οι Μουσουλμάνοι της Ροδόπης, Ιστορία, Προέλευση, Γλώσσα, Θρησκεία",( Ξάνθη, 1995) διατύπωσε την άποψη ότι οι Πομάκοι αποτελούν γηγενή πληθυσμό της Θράκης, ο οποίος εξισλαμίστηκε (πιθανότατα τον 17ο αιώνα), όπως βέβαια και οι υπόλοιποι Έλληνες Μουσουλμάνοι της Ροδόπης.

(Αρχαίοι Σλάβοι)

Η γενετική σύσταση Σαρακατσάνων, Βλάχων, Ελλήνων από τη Γεωργία και των Ρομά

Ας δούμε τώρα τι έδειξε η έρευνα του DNA ορισμένων άλλων πληθυσμιακών υποομάδων της Ελλάδας.

Ξεκινάμε από τους Σαρακατσάνους, με τους οποίους ασχοληθήκαμε πρόσφατα και θα ασχοληθούμε και στο μέλλον.

Ο Δανός Carsten Hoeg, όπως είχαμε αναφέρει ήταν εκείνος που το 1925 – 1926, διατύπωσε την άποψη ότι οι Σαρακατσάνοι είναι αρχαίο νομαδικό ελληνικό φύλο.

(Γκέγκηδες)

Το DNA, τον επιβεβαιώνει! Οι Σαρακατσάνοι δείχνουν μεγάλη γενετική ομοιότητα με τον υπόλοιπο ελληνικό πληθυσμό. Και από την ανάλυση του μιτοχονδριακού DNA των Σαρακατσάνων δείχνει, κατά τον Κ. Τριανταφυλλίδη ότι "το 80% περίπου του σημερινού μιτοχονδριακού DNA αποθέματος των Σαρακατσαναίων προέρχεται από προγόνους που ζούσαν την Ύστερη Παλαιολιθική εποχή στον ελλαδικό γεωγραφικό χώρο, όπως και των υπόλοιπων Ελλήνων".

Η γενετική σύσταση των Βλάχων (με τους οποίους επίσης θα ασχοληθούμε εκτενώς), είναι περίπλοκη. Είναι γνωστές η προσπάθεια και η προπαγάνδα των Ρουμάνων (και λιγότερο των Ιταλών), να προσεταιριστούν τους βλαχόφωνους Έλληνες (κυρίως μεταξύ 1870 και 1943), χωρίς όμως να τα καταφέρουν.

Η γενετική εξέταση, δύο πληθυσμιακών δειγμάτων Βλάχων από το Dukasi της Αλβανίας και το Krusovo της FYROM, έδειξε ότι οι πληθυσμοί των Βλάχων αυτών, δεν έχουν στενή γενετική συγγένεια μεταξύ τους, αλλά ούτε και με τους Αλβανούς ή τους Σλάβους των Σκοπίων, τους Ρουμάνους ή τους Έλληνες της Θράκης.

Επίσης από τις πολυμορφικές αλληλουχίες Alu, αποδείχτηκε ότι οι Βλάχοι ανήκουν στους βαλκανικούς πληθυσμούς, ενώ οι γενετικοί δείκτες του μιτοχονδρίου και του χρωμασώματος Υ, πληθυσμών Βλάχων από Αλβανία, FYROM και Ρουμανία, έδειξαν ότι οι Βλάχοι δεν αποτελούν μια γενετικά ομοιογενή ομάδα που να διαχωρίζεται από τις υπόλοιπες βαλκανικές πληθυσμιακές ομάδες. Οι περισσότεροι πληθυσμοί των Βλάχων είναι γενετικά πιο κοντά στους Έλληνες, παρά στους Ιταλούς, κάτι το οποίο επιβεβαιώνει την άποψη ότι οι Βλάχοι προέκυψαν από εκλατινισμένο ελληνικό πληθυσμό (με πιθανές επιγαμίες με Ρωμαίους)

(Oθωμανικός στρατός)

Για τη γενετική σύσταση των Ελλήνων της Γεωργίας, μελετήθηκε ο πληθυσμός των Ελλήνων της Τσάλκα, πόλης της Γεωργίας όπου ως το 1990, όποτε άρχισε ο επαναπατρισμός τους, ζούσαν 30.000 Έλληνες.

Οι Έλληνες της Τσάλκα διαφέρουν από τους Γεωργιανούς ως προς το μιτοχονδριακό DNA. Επίσης, οι παλιννοστούντες από την Τσάλκα έχουν παρόμοια γενετική σύσταση με τους Έλληνες που κατοικούν στη μητροπολιτική Ελλάδα. Αυτά τα αποτελέσματα, οφείλονται, σύμφωνα με τον Κ. Τριανταφυλλίδη, στην έλλειψη μεικτών γάμων και την απουσία σημαντικής γονιδιακής ροής μεταξύ Ελλήνων και Γεωργιανών.

Με τους Ρομά (Αθίγγανους), έχουμε ασχοληθεί εκτενώς σε τουλάχιστον τρία άρθρα. Μέσα από αυτά, έβγαινε το συμπέρασμα ότι αρχική τους κοιτίδα είναι η Ινδία.

Η εξέταση των δεικτών DNA των Ελλήνων Ρομά αλλά και Ρομά που ζουν σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες, επιβεβαιώνει το συμπέρασμά μας αυτό. "Η πιο συχνή γενετική σύσταση στο χρωμόσωμα Υ των Ελλήνων Roma ανήκει στη γενεαλογική (υποαπλοομάδα) VJ – 68. Η γενετική σύσταση αυτή εντοπίστηκε κυρίως στην Ινδία και το Πακιστάν. Επιπλέον, οι παραλλαγές DNA του πληθυσμού των Roma έδειξαν μεγαλύτερη συγγένεια (85,2%) με τους Ινδούς, παρά με τους υπόλοιπους Έλληνες" (Κ. Τριανταφυλλίδης).

(Τόσκηδες)

Τελικό συμπέρασμα των γενετικών ερευνών;

Φαίνεται ότι οι Roma της Ελλάδας και όλης της Ευρώπης, είναι απόγονοι ενός προγονικού πληθυσμού της Ινδίας που είναι γνωστοί ως Doma ή Domna. Οι πρόγονοι των Ευρωπαίων Roma ξεκίνησαν το "ταξίδι" τους από το Παντζάμπ, επαρχία της ΒΔ Ινδίας, πριν 1.500 χρόνια.

Το DNA των γειτονικών μας λαών- Ιταλοί

Ας ξεκινήσουμε με μία σύγκριση της γενετικής σύστασης των Ελλήνων με εκείνη των Ιταλών.

Είναι γνωστό ότι από τον 12ο π.Χ. αιώνα, οι αρχαίοι Έλληνες είχαν ιδρύσει σπουδαίες αποικίες στη Σικελία. Ο όρος "Μεγάλη Ελλάδα" αναφέρεται στις ελληνικές αποικίες στη νότια Ιταλία και τη Σικελία κατά την αρχαϊκή και την κλασική περίοδο και αποτελεί σαφές δείγμα της σημαντικής ελληνικής παρουσίας στη γειτονική χώρα.

Από τις έρευνες διαπιστώθηκε ότι υπάρχει μεγαλύτερη γενετική συγγένεια ανάμεσα στους σημερινούς Έλληνες και τους σημερινούς κατοίκους της Ιταλίας απ' ότι ανάμεσα στους Έλληνες και τους άλλους μεσογειακούς λαούς.

Με βάση τους απλούς νουκλεοτιδικούς δείκτες αποδείχτηκε ότι οι Έλληνες παρουσιάζουν μεγαλύτερη γενετική συγγένεια με τους Ιταλούς και ακολούθως με τους Ισπανούς.

Κάνουμε εδώ μία παρένθεση.

Επειδή μερικοί αναγνώστες πιστεύουν ότι μόνο εμείς ,οι Έλληνες, ασχολούμαστε με το DNA και ότι όλα όσα αναφέραμε στα δυο άρθρα για το DNA είναι αποτελέσματα ερευνών αποκλειστικά του κυρίου Τριανταφυλλίδη, να τονίσουμε ότι π.χ. με τη γενετική ιστορία της Ιταλίας είχε ασχοληθεί ήδη από το 1988 ο καθηγητής Alberto Piazza και η ομάδα του.

Ο δε Κ. Τριανταφυλλίδης στα δύο βιβλία του που έχουμε στη διάθεση μας, χρησιμοποιεί εκτός από δικές του απόψεις και έρευνες, μία ογκωδέστατη βιβλιογραφία αποτελούμενη από 366 ξενόγλωσσα και 64 γραμμένα στην ελληνική γλώσσα βιβλία.

Το τελευταίο συμπέρασμα για παράδειγμα ότι οι Έλληνες μοιάζουν περισσότερο με τους Ιταλούς και τους Ισπανούς από ότι με τους άλλους μεσογειακούς λαούς τεκμηριώνεται σε δημοσιεύσεις των M.F. Seldin, R. Shigeta κ.ά. (PLoS Genet . 2 : e 143), C. Tian, R. Plenge κ.ά (PLoS Genet . 4 : e 4) και C. Tian, R. Cosoy κ.ά (Molecular Medicine 15 : 371-383).

Κλείνουμε την παρένθεση και επιστρέφουμε στη γενετική ομοιότητα Ελλήνων και Ιταλών.

Η γενετική (DNA) υπογραφή των Ελλήνων είναι εμφανής στη γενετική δεξαμενή των σημερινών κατοίκων της νότιας Ιταλίας και Ιταλίας τονίζει ο Κ. Τριανταφυλλίδης, που συνεχίζει, γράφοντας ότι η γενετική ομοιότητα μεταξύ των κατοίκων των δύο περιοχών επιμένει χρονικά.

Έλληνες και Αλβανοί

Από τη σύγκριση της γενετικής σύστασης των Αλβανών (συμπεριλαμβανομένων και οικονομικών μεταναστών από την Αλβανία στη χώρα μας καθώς και Αλβανών του Κοσόβου) όταν λαμβάνεται υπόψη ο μέσος όρος της συχνότητας των γενετικών δεικτών, προκύπτει ότι η γενετική σύσταση των Αλβανών διαφέρει από εκείνη των Ελλήνων.

Από τη σύγκριση της γενετικής σύστασης του βόρειου και νότιου αλβανικού πληθυσμού με την αντίστοιχη των Ελλήνων προκύπτει ότι η πληθυσμιακή ομάδα των Τόσκηδων (κάτοικοι της νότιας Αλβανίας) ομαδοποιείται πιο κοντά με τους Έλληνες παρά με τους Γκέγκηδες (κατοίκους της βόρειας Αλβανίας).

Οι Σλάβοι της FYROM

Η FYROM, Vardarska Banovica (Επαρχία του Βαρδάρη) του Βασιλείου της Γιουγκοσλαβίας από το 1929 ως το 1941 (για να μην ξεχνάμε...) κατοικείται σε ποσοστό 64% από Σλάβους, 25% Αλβανούς και από Έλληνες, Βόσνιους, Σέρβους, Ρομά και Τούρκους σε ποσοστό 11% περίπου.

Οι γενετικές έρευνες στους Σλάβους της FYROM έδειξαν ότι παρά τη γεωγραφική γειτνίαση ,η προγονική πατρική πλευρική γενετική σύσταση των Ελλήνων διαφέρει σημαντικά από αυτή των Σλάβων της FYROM.

Αλλοδαποί επιστήμονες διαπίστωσαν ότι πληθυσμιακό δείγμα από τη FYROM έδειχνε μεγαλύτερη γενετική συγγένεια με τους Βούλγαρους, έπειτα με τους Σέρβους και μικρότερη γενετική συγγένεια με τους Κροάτες.

Τα αποτελέσματα αυτά αποδεικνύουν ότι οι Σλάβοι της Π.Γ.Δ.Μ. εντάσσονται μεταξύ των σλαβικών λαών, ενώ τα όσα ισχυρίζονται περί της καταγωγής τους, ότι δηλαδή είναι απόγονοι αρχαίων Μακεδόνων, απορρίπτονται ακόμη και από Σλάβους γενετιστές, καταλήγει ο Κ. Τριανταφυλλίδης.

Έλληνες και Βούλγαροι

Με βάση τις συχνότητες δύο γονιδίων (HLA-A και Β) που καθορίζουν λευκοκυτταρικά αντιγόνα, συγκροτήθηκε φυλογενετικό δέντρο. Σε αυτό οι Βούλγαροι είναι πιο στενά γενετικά συγγενείς με τους Τούρκους, τους Αρμένιους και τους Ιταλούς ενώ οι Έλληνες και οι Ελληνοκύπριοι συγκροτούν ενιαίο φυλογενετικό κλάδο.

Τα γενετικά αποτελέσματα παρέχουν ισχυρή γενετική υποστήριξη σε ιστορικά δεδομένα ότι η γενετική σύσταση των κατοίκων της Ελλάδας διαφέρει από αυτή των κατοίκων της Βουλγαρίας. Η σημερινή σύνθεση των κατοίκων της γειτονικής χώρας προέρχεται από κατοίκους που ζούσαν στην περιοχή ως τον 5ο μ.Χ. αιώνα και την επιμειξία τους κυρίως με Σλάβους και πρωτο-Βουλγάρους.

Έλληνες και Τούρκοι: Η... ανατρεπτική έκπληξη της γενετικής

Τα αποτελέσματα των γενετικών ερευνών στους Τούρκους μάλλον θα εκπλήξουν πολλούς και θα αποδείξουν ότι η επιστήμη οφείλει και πρέπει να αποκαλύπτει πάντα την αλήθεια όποια και αν είναι αυτή.

Το πρώτο συμπέρασμα είναι, κατά τον Κ. Τριανταφυλλίδη, το εξής: «... σε όλες τις γενετικές έρευνες των Ελλήνων αποκαλύφθηκε ελάχιστη μογγολική διείσδυση στο DNA τους. Ως εκ τούτου, οι Έλληνες, εξαιτίας θρησκευτικών, πολιτισμικών, γλωσσικών, ηθολογικών και άλλων λόγων, δεν ήρθαν σε μεγάλο βαθμό σε επιμιξίες με Τούρκους με μογγολική καταγωγή».

Συνοπτικά τα γενετικά αποτελέσματα δείχνουν ότι:

α) ο πληθυσμός της Τουρκίας δημιουργήθηκε από την επιμειξία των απογόνων ντόπιου πληθυσμού που ζούσε στην Ανατολία από τους προϊστορικούς χρόνους ,με άντρες και γυναίκες μογγολικής καταγωγής που διείσδυσαν στην περιοχή μετά τον 11ο αιώνα μ.Χ. Η Τουρκία όπως και η Ουγγαρία αποτελούν παραδείγματα πληθυσμών όπου μία πληθυσμιακή μειοψηφία επιβάλλει τη γλώσσα της όχι όμως και το DNA της στους γηγενείς κατοίκους.

β) Τουλάχιστον 25%-30% των σημερινών κατοίκων της Τουρκίας προέρχεται από ασιατικούς πληθυσμούς (μογγολική καταγωγή).

γ) Ο σημερινός πληθυσμός της Τουρκίας είναι πιο κοντά με βαλκανικούς πληθυσμούς (όπως απέδειξαν οι D. Comas, H. Schmidt κ.ά το 2004), γεγονός που δείχνει γονιδιακή ροή από τους Έλληνες και τους άλλους λαούς της οθωμανικής αυτοκρατορίας προς τους σημερινούς Τούρκους.

Κάπου εδώ κλείνει η πρώτη προσέγγιση στο θέμα το DNA των Ελλήνων και των άλλων βαλκανικών λαών. Αν χρειαστεί θα επανέλθουμε σε μελλοντικό μας άρθρο.

Υ.Γ. Τα τελευταία τρία άρθρα μας (για το λουλούδι, το Σούλι και το Α' μέρος από το DNA) είχαν εκατοντάδες σχόλια. Θα έπρεπε να γράψουμε ένα άρθρο... απάντηση σε σχόλια για να είμαστε ειλικρινείς, κάτι βέβαια ανέφικτο. Ευχαριστούμε θερμά, ωστόσο αισθανόμαστε την ανάγκη να αναφερθούμε σε κάποιους αναγνώστες που σχολίασαν τα αλβανικά τοπωνύμια στον ελλαδικό χώρο. Βέβαια υπάρχουν αλβανικά, σλαβικά, τουρκικά και λοιπά τοπωνύμια στην Ελλάδα. Όπως υπάρχουν αντίστοιχα ελληνικά στα υπόλοιπα Βαλκάνια. Όχι όμως και τα Μέγαρα, που αναφέρει ο Ησίοδος (8ος π.Χ. αιώνας) ή τα Γιάννενα (αναφέρονται ως Ιωαννίνη τον 9ο αιώνα και Ιωαννινά τον 10ο αιώνα, από κτήματα της μονής ή εκκλησίας του Αγίου Ιωάννη) αλβανικά τοπωνύμια…

Πηγές:

Κωνσταντίνος Τριανταφυλλίδης, "Η Γενετική Καταγωγή των Ελλήνων", εκδόσεις Κυριακίδη, 2016.

Κωνσταντίνος Τριανταφυλλίδης, "Η Γενετική Ιστορία της Ελλάδας", Β' Έκδοση, Εκδόσεις Κυριακίδη, 2014.

Θεόδωρος Γ. Γιαννόπουλος, "Πόθεν και Πότε οι Έλληνες", Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης, 2014.

https://www.protothema.gr