17 Σεπτεμβρίου 1176 – Ήττα στο Μυριοκέφαλο της Μικράς Ασίας

Μετά τη μοιραία -για τη Μικρά Ασία- μάχη στο Μαντζικέρτ ( 1071), η καταστροφή ολοκληρώνεται επί Μανουήλ Κομνηνού ( 1143-1180) στο Μυριοκέφαλο το 1176. Δεν πρόλαβε να ανέλθει στο θρόνο και στράφηκε κατά των Σελτζούκων, από τους οποίους απέσπασε καταληφθέντα φρούρια στις περιοχές της Παμφυλίας και της Κιλικίας. Σύμφωνα με τον καθηγητή Διονύσιο Ζακυθηνό «η ήττα του Μυριοκεφάλου θεωρείται μία των μεγαλυτέρων καταστροφών της Βυζαντινής Ιστορίας». Ο Α.Α.Vasiliev γράφει: «Η μάχη στο Μαντζικέρτ, τω 1071, κατήνεγκε θανάσιμον πλήγμα εις την βυζαντινήν κυριαρχίαν εν Μικρά Ασία…Η μάχη του Μυριοκεφάλου, τω 1176, ηφάνισεν οριστικώς την τελευταίαν ελπίδα του Βυζαντίου να εξώση εκ της Μικράς Ασίας τους Τούρκους».

Μετά τη μοιραία -για τη Μικρά Ασία- μάχη στο Μαντζικέρτ ( 1071), η καταστροφή ολοκληρώνεται επί Μανουήλ Κομνηνού (1143-1180) στο Μυριοκέφαλο το 1176. Δεν πρόλαβε να ανέλθει στο θρόνο και στράφηκε κατά των Σελτζούκων, από τους οποίους απέσπασε καταληφθέντα φρούρια στις περιοχές της Παμφυλίας και της Κιλικίας. Ακολούθησαν 25 έτη ειρηνικών σχέσεων με το Σουλτάνο του Ικονίου Κίλιτζ Β΄ Αρσλάν, ο οποίος αντιμετώπιζε εσωτερικές συγκρούσεις. Το 1173 ο Αυτοκράτορας της Γερμανίας Φρειδερίκος Βαρβαρόσσας προχώρησε στη δημιουργία αντιβυζαντινού συνασπισμού, αποτελούμενου από τον ίδιο, τους Αρμενίους της Κιλικίας και τον ως άνω Σουλτάνο του Ικονίου. Ο Μανουήλ προέβη στην κατασκευή μεγάλων οχυρωματικών έργων στο Σούβλαιο και στο Δορύλαιο ( Εσκί- Σεχίρ), κοντά στους ποταμούς Μαίανδρο και Σαγγάριο.

Το καλοκαίρι του 1176 τέθηκε επικεφαλής μεγάλου στρατού , αποτελούμενου από Ούγγρους, Σέρβους και Πατσινάκες, Κουμάνους (τουρκικά φύλα) και Σέρβους. Διέσχισε τις Χώνες της Φρυγίας, το Χώμα και έφτασε στο παλιό φρούριο του Μυριοκεφάλου. Ο Κίλιτζ, όμως, είχε κλείσει τις κλεισούρες του Τζυβρίτζη, με αποτέλεσμα ο στρατός του Μανουήλ να περικυκλωθεί και να υποστεί πανωλεθρία στο Μυριοκέφαλο της Φρυγίας( 17 Σεπτεμβρίου 1176). Οι απώλειες υπήρξαν τεράστιες . Ανάμεσά στους φονευθέντες ήταν οι σπουδαίοι στρατηγοί Ιωάννης Καντακουζηνός και Ανδρόνικος Βατάτζης (ανεψιός του Μανουήλ).

Η περίφημη αυτή σύγκρουση κατέληξε σε αλληλοεξόντωση των δύο βασικότερων διεκδικητών του μικρασιατικού οροπεδίου. Έτσι, ο Σουλτάνος Κίλιτζ Αρσλάν Β΄ διέταξε , κατά το Νικήτα Χωνιάτη , την περιτομή των πεσόντων , ώστε να δυσχεραίνεται η διάκριση μεταξύ των περιτετμημένων εξαιτίας θρησκείας στρατιωτών του Ικονίου και των απερίτμητων λόγω Σαμανισμού Πατζινάκων και Κουμάνων μισθοφόρων του Αυτοκράτορα . Συγχρόνως πρότεινε στον αυτοκράτορα συνθήκη ειρήνης με πολύ ευνοϊκούς όρους για τη Ρωμανία. Επιβαλλόταν, ωστόσο , στους Βυζαντινούς να κατεδαφίσουν τα οχυρά του Σουβλαίου και του Δορυλαίου. Ο ίδιος ο Μανουήλ παρομοίασε την συντελεσθείσα ήττα με την πανωλεθρία του Μαντζικέρτ. Όντως, η δεύτερη αυτή καταστροφή οριστικοποίησε την απώλεια της Κεντρικής και Νότιας Μικράς Ασίας. Η βασική, όμως, διαφορά με την μάχη του Μαντζικέρτ ήταν ότι , ενώ αυτή αποδιδόταν σε προδοσία, προ και διαρκούσηςτης μάχης, η καταστροφή στο Μυριοκέφαλο οφειλόταν εξολοκλήρου στην εσφαλμένη στρατηγική του Μανουήλ, ο οποίος λόγω ψυχικής οδύνης απεβίωσε μετά από τέσσερα έτη.

Σύμφωνα με τον καθηγητή Διονύσιο Ζακυθηνό «η ήττα του Μυριοκεφάλου θεωρείται μία των μεγαλυτέρων καταστροφών της Βυζαντινής Ιστορίας». Ο Α.Α.Vasiliev γράφει: «Η μάχη στο Μαντζικέρτ, τω 1071, κατήνεγκε θανάσιμον πλήγμα εις την βυζαντινήν κυριαρχίαν εν Μικρά Ασία…Η μάχη του Μυριοκεφάλου, τω 1176, ηφάνισεν οριστικώς την τελευταίαν ελπίδα του Βυζαντίου να εξώση εκ της Μικράς Ασίας τους Τούρκους».

Δρ. Ιωάννης Χρ.Ιακωβίδης

ΠΗΓΗ: kans.gr