Ο αρχέγονος χορός της Τράτας των Μεγαρέων

Χορός με ρίζες στην αρχαιότητα ο χορός της Τράτας αναβιώνει  στα Μέγαρα ως ένα από τα σημαντικότερα έθιμα της πόλης.

Χορός με ρίζες από τα αρχαία χρόνια, που έχει τις βάσεις του και καθιερώθηκε την περίοδο της Τουρκοκρατίας, ο χορός της Τράτας που αναβιώνει κάθε Τρίτη του Πάσχα (της Διακαινησίμου) στα Μέγαρα και αποτελεί ένα από τα μεγαλύτερα πολιτιστικά έθιμα της πόλης.


ΠΡΟΕΛΕΥΣΗ
Οι απαρχές του χορού της Τράτας αναμφίβολα βρίσκονται πίσω στο χρόνο. Πολλοί υποστηρίζουν σήμερα πως ο χορός αυτός, μιμείται τον τρόπο με τον οποίο οι ψαράδες σέρνουν τα δίχτυα (τράτα).

Το κυκλικό σχήμα του χορού, η μεγαλοπρέπεια και το σοβαρό ύφος των γυναικών, ο αργός ρυθμός και ο ρυθμικός βηματισμός, η ενδυμασία και το κάλυμμα του κεφαλιού (μπόλια) καθώς και η απεικόνιση του χορευτικού αυτού σχηματισμού στην τοιχογραφία ενός τάφου στους Ρούβους της Απουλίας, στη Ν. Ιταλία, (μια περιοχή όπου αποίκισαν οι Μεγαρείς κατά την αρχαιότητα ), που χρονολογείται το 400 π.Χ., είναι στοιχεία που φανερώνουν ότι ο χορός αυτός τελούνταν κατά την αρχαιότητα.

Ίχνη του παραδοσιακού χορού της τράτας έχουν ανιχνευτεί σε αρχαίες παραστάσεις. Είναι χαρακτηριστική η τοιχογραφία χορού γυναικών με τα χέρια πιασμένα «σταυρωτά», που βρέθηκε στη Νότια Ιταλία και χρονολογείται γύρω στο 400 π.Χ. Ο χορός αυτός, πιθανότατα ο αρχαίος χορός των πεπλοφόρων παρθένων προς τιμήν της Δήμητρας, θεωρείται πρόγονος του παραδοσιακού χορού, γνωστού σήμερα ως «χορού της τράτας».

Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΥΠΟΣΤΑΣΗ ΤΗΣ ΖΩΓΡΑΦΙΚΗΣ ΤΟΥ ΤΑΦΙΚΟΥ  ΣΥΝΌΛΟΥ ΣΤΗΝ ΑΠΟΥΛΙΑ

O Tάφος στο Ruvo di Puglia της Ιταλίας. Ανακαλύφθηκε στη νεκρόπολη Corso Cotugno το Νοέμβριο του 1833.  Η χρονολόγηση  κατασκευής του είναι αβέβαιη ,με  ημερομηνίες που κυμαίνονται από το τέλος του πέμπτου αιώνα π.Χ.  στα μέσα του τέταρτου αιώνα π.Χ. είναι αυτές που έχουν προταθεί. Σε κάθε περίπτωση, οι τοιχογραφίες του τάφου είναι το παλαιότερο παράδειγμα εικονιστικής ζωγραφικής στην Απουλία. Ο τάφος έχει  έξι ζωγραφισμένες τοιχογραφίες που απεικονίζουν τριάντα ή περισσότερες χορεύτριες  , κινούνται από αριστερά προς τα δεξιά με τα χέρια αλληλοσυνδεδεμένα σαν να χορεύουν έναν κύκλο γύρω από το εσωτερικό του τάφου. Είναι ντυμένες με χιτώνα και μανδύες και έχουν έντονα χρωματιστά πέπλα στο κεφάλι τους. Υπάρχουν τρεις άνδρες στην ομάδα, που διακρίνονται από τα λευκά ρούχα τους. Ένας από αυτούς κρατά μια λύρα .

Το νόημα της σκηνής μπορεί να ανακαλυφθεί τόσο στην ταφική όσο και στη μυθική σφαίρα, όπως  χορεύουν οι έφηβοι της Αθήνας αυτοί που προορίζονταν να θυσιάσουν στον Μινώταυρο στην Δήλο, επιστρέφοντας από την Κρήτη, για να γιορτάσουν τη δολοφονία του Μινώταυρου από τον Θησέα . Ένας χορός - γράφει ο Πλούταρχος από αυτή την άποψη - «που αναπαράγει τους γύρους, τα περάσματα του Λαβύρινθου, που αποτελείται από ρυθμικές συσπάσεις και κυκλικές κινήσεις. Οι αρχαίοι το ονόμαζαν "χορός  των γερανών" , που συχνά δικαιολογούν το όνομα με τη διάθεση των χορευτών , όπως κάνουν τα μεταναστευτικά πουλιά ".

Δυστυχώς ο τοιχογραφημένος κύκλος αποσυναρμολογήθηκε από αδίστακτους ερευνητές και χωρίστηκε σε πλάκες για πώληση. μόνο επτά από τα δέκα πρωτότυπα βρέθηκαν Ευτυχώς μια ακουαρέλα Vincenzo Cantatore, που έγινε αμέσως μετά την ανακάλυψη, τεκμηριώνοντας τον αριθμό και την τοποθέτηση των αριθμών: πενήντα χορεύτριες εν κύκλω διακριτή σε δύο σειρές και τρεις νεαροί στα λευκά ένας εκ των οποίων παίζει επτάχορδο λύρα για να καθοδηγήσει την πομπή. Μπορείτε να δείτε μόνο μερικά στοιχεία όπως αττικούς αμφορείς και άλλα ελληνικά αγγεία αλλά και την γοητεία των ροδιών, τα φρούτα που συνήθως συνδέονται με τον συμβολισμό του Κάτω Κόσμου.

Οι συγκρίσεις με τον ετρουσκικό και τον  κόσμο της Καμπανίας μαρτυρούν ακριβώς όπως οι γερανοί που αναζητούσαν τη σωστή πορεία  το καλοκαίρι προς την Αφρική εκπροσωπούνταν συχνά, σε σχέση με τον ταφικό κόσμο, ως εικόνα του ταξιδιού στο εξωτερικό.

• Αλλά το γαλήνιο τελετουργικό της τοιχογραφημένης σκηνής θυμίζει επίσης την ορφική-πυθαγόρεια ιδέα της απελευθέρωσης του θανάτου που επιτρέπει στον αποθανόντα να επανασυνδεθεί με την κοσμική ενότητα με τον ήχο του εγώ-συμφωνίας, όργανο που θεωρείται πιο κατάλληλο από το φλογερό φλάουτο που συνοδεύει το πέρασμα, συμβολικό ότι ο αριθμός επτά που αναλήφθηκε στο Ελληνικό της Μεγάλης Ελλάδος φιλοσοφικό-θρησκευτικό σχολείο που ίδρυσε ο Πυθαγόρας.

Στην αρχική εικονογραφική σχεδίαση των τοιχογραφιών του Ruvo, οι χορευτές είχαν διατεθεί σε σειρές δεκαοχτώ από τις μακριές πλευρές και εννέα από τις κοντές, με καθοδήγηση τριών αρσενικών μορφών, συμπεριλαμβανομένου του μουσικού: δεν ήταν τυχαίο οι ομάδες  να υπακούν σε ένα αριθμητικό κριτήριο αυτό του τρία και στα πολλαπλάσια του.

Ο τάφος είναι λοιπόν μια έκτακτη μαρτυρία ενός πολιτισμού - εκείνης των απουσιών των αριστοκρατών από την κοινωνία που υπήρξε από τα τέλη του 5ου μέχρι τις αρχές του 4ου αιώνα π.Χ. - ικανό να αναλάβει με πρωτοτυπία και σφρίγος τις επιρροές που προέρχονται από τη Magna Graecia Μεγάλη Ελλάδα και από τον  Τυρρηνικό κόσμο, φέρνοντας το δικό του με συγκεκριμένη συμβολή στη μεγάλη άνθιση του ελληνιστικού-ρωμαϊκού πολιτισμού.

Αν προσπαθήσουμε τώρα να φανταστούμε την εξέλιξη της χορογραφίας γύρω από το σώμα του νεκρού, μπορούμε να θαυμάσουμε το κυματισμό των ωχρών, των κόκκινων ή μπλε χιτώνων, να ακούσουμε το θόρυβο από το θρόισμα των ρούχων και το ρυθμικό βήμα των χορευτών στο ρυθμό που δίνεται από τη λύρα. Σε ένα σήμα όπου το νήμα όπου  ενεργοποιείται χωρίς να διακόπτεται  και αναστρέφει την κατεύθυνση του, σαν να ξαναγυρνάει το προνοητικό νήμα της Αριάδνης που επέτρεψε την επιτυχία της επιχείρησης του Θησέα και την απελευθέρωση των νεαρών από τον Λαβύρινθο.

 Συνοδεύεται από αυτή τη συνεχή κυκλική κίνηση, η οποία απελευθερώνει την αρμονία και μετριάζει την αγωνία μπροστά στο άγνωστο, ο αποθανών παίρνει άδεια από τη ζωτική αλληλεπίδραση της κοινότητας της οποίας ήταν μέρος, αλλά μόνο να ξαναγεννηθεί και να ενταχθεί σε έναν άλλο κύκλο: που προορίζονται για μια καλύτερη ζωή, χωρίς τέλος.

(ΣΗΜ  Παράξενο είναι ότι ο χορός της Τράτας χορεύεται στα Μέγαρα  τρεις ημέρες μετά την Ανάσταση ..!!!  )

ΜΕΓΑΡΑ

ΑΝΑΦΟΡΑ 1

Η προφορική παράδοση αναφέρει ότι ο χορός της Τράτας ανανεώθηκε και καθιερώθηκε την περίοδο της Τουρκοκρατίας. Τότε οι Μεγαρίτες, στην προσπάθεια τους να διατηρήσουν αναλλοίωτα τα θρησκευτικά τους ήθη, θέλησαν να έχουν δικό τους τόπο λατρείας.
 Ζήτησαν λοιπόν από τον Οθωμανό διοικητή να τους επιτρέψει να κτίσουν μίαν εκκλησία στο χώρο που σήμερα είναι το εκκλησάκι του Αγίου Ιωάννη.

Μέγαρα Αγ.Ιωάννης και η Τράτα 2013

Ο Οθωμανός διοικητής τους έδωσε την άδεια, με την προϋπόθεση να την τελειώσουν αυθημερόν. Τότε, οι Μεγαρίτες, κατάφεραν να ολοκληρώσουν το χτίσιμο της εκκλησίας μέσα σε μίαν ημέρα από ανατολής μέχρι τη δύση ήλιου.
Για να γιορτάσουν το γεγονός, οι κοπέλες έστησαν το χορό και πιάνοντας τα χέρια χιαστί, όπως στο χορό της Τράτας, χόρεψαν το χορό αυτό, που καθιερώθηκε να χορεύεται την Τρίτη του Πάσχα. Πολλοί περιηγητές είδαν και κατέγραψαν το χορό της Τράτας τον19ο αιώνα.

ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ
Ο χορός της Τράτας ξαναζωντανεύει κάθε Τρίτη μέρα του Πάσχα στην πλατεία του Αγίου Ιωάννη Γαλιλαίου (Χορευταρά), από γυναίκες με τα χέρια χιαστί σχηματίζοντας κύκλο, ντυμένες με τις παραδοσιακές ενδυμασίες και στολισμένες με όμορφα κοσμήματα.

•  Ανήκει στους αναγνωρισμένους Ελληνικούς χορούς και χορεύεται σε χρόνο 2/4. Είναι ομαδικός χορός και αποτελείται από έξι βήματα από τα οποία τα τέσσερα προς τα δεξιά με προβολή του δεξιού ποδιού και δύο προς τα αριστερά με προβολή του αριστερού ποδιού. 

Τα ιστορικά και επιστημονικά τεκμηριωμένα στοιχεία που αφορούν στον χορό είναι λίγα έως ανύπαρκτα, γεγονός που κάνει τους λαογράφους και μελετητές της λαϊκής μας παράδοσης να αναφέρονται μόνο στην προφορική παράδοση.

Επιχρωματισμένη φωτογραφία με την Τράτα -Μέγαρα 

Πιο παλιά οι κοπέλες χόρευαν τραγουδώντας μόνες το τραγούδι χωρίς τη συνοδεία οργάνων κάτι που καθιερώθηκε αργότερα και διατηρείται μέχρι σήμερα.

Τα όργανα που συνόδευαν τον χορό της Τράτας ήταν παλαιότερα ζυγιές από βιολί-λαγούτο ή βιολί-σαντούρι και σήμερα, που το έθιμο έχει γίνει ένα λαϊκό πανηγύρι με τη συμμετοχή και ανδρών, συνοδεύεται από όλα τα όργανα που υπάρχουν στην πόλη των Μεγάρων και των γύρω περιοχών.
Σχηματίζοντας την ανθρώπινη αλυσίδα οι κοπέλες, τραγουδά η τελευταία το παρακάτω τραγούδι «ΛΑΜΠΡΗ ΚΑΜΑΡΑ» (που ακούγεται μόνο στα Μέγαρα) και επαναλαμβάνουν οι υπόλοιπες:
►«Λαμπρή καμάρα κι ας περνά, του Άη Γιωργιού ‘ναι το τέλος, πάρτε τα δραπανάκια σας γιατ’ έφτασε το θέρος».«Αχ ντουνιά μου παινεμένε δε σε γλέντησα καημένε.Ωραία πουν ‘τα Μέγαρα την Τρίτη στον Άγιάννη, που έρχεται όλη η ξενουργιά και κάνουνε σεργιάνι…»◄


ΑΝΑΦΟΡΑ 2

Αρχαία κρήνη στην περιοχή του Άη Γιάννη του Χορευταρά το 1892 (Πηγή: Γερμανικό Αρχαιολογικό Ινστιτούτο)

►Σύμφωνα με μια παράδοση στο σημείο που χτίστηκε η εκκλησία παλιά ήταν ένα πηγάδι από όπου έπαιρναν οι κοπέλες νερό. Ο τόπος θεωρούνταν στοιχειωμένος και ο δρόμος που οδηγούσε εκεί ονομαζόταν «δρακόδρομος». Όποιος περνούσε από εκεί ιδιαίτερα τη νύχτα αρρώσταινε ή τρελαινόταν. 
Οι κάτοικοι αποφάσισαν να ξορκίσουν το κακό χτίζοντας στο πηγάδι μια εκκλησία. Γι’ αυτό ζήτησαν από τον Οθωμανό διοικητή της περιοχής, να τους επιτρέψει να χτίσουν ένα εκκλησάκι. 

►Άλλη παράδοση αναφέρει ότι οι κάτοικοι ζήτησαν από τον Οθωμανό διοικητή να χτίσουν απλώς μια εκκλησούλα πάνω στα ερείπια μιας άλλης.
Ο Τούρκος τους επέτρεψε να χτίσουν το εκκλησάκι με την προϋπόθεση να ολοκληρώσουν την ανέγερση μέσα σε μια μέρα από την ανατολή μέχρι τη δύση του ήλιου. Οι κάτοικοι συμφώνησαν και συγκέντρωσαν όλα τα υλικά την Κυριακή και τη Δευτέρα του Πάσχα και την Τρίτη άρχισαν το χτίσιμο. 
Μια παράδοση αναφέρει ότι το εκκλησάκι πραγματικά χτίστηκε μέσα σε μια μέρα και πάνω στο πηγάδι τοποθετήθηκε η Αγία Τράπεζα. 

►Άλλη παράδοση λέει ότι η εκκλησία δεν είχε τελειώσει μέχρι τη δύση του ήλιου. Γι’ αυτό οι Μεγαρείς έβαλαν τις κοπέλες να χορέψουν γύρω από αυτήν, ώστε να αποσπάσουν την προσοχή της τουρκικής φρουράς, ενώ οι χτίστες συνέχιζαν το έργο τους μέχρι που το ολοκλήρωσαν.

ΑΝΑΦΟΡΑ 3

Στα Μέγαρα, φαίνεται ότι υπήρξε ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τη φωτογραφική αποτύπωση των Μεγαριτισσών κατά τις εορταστικές εκδηλώσεις την Τρίτη του Πάσχα και ειδικότερα για το έθιμο του χορού της τράτας. Το έθιμο αυτό που επιβιώνει μέχρι σήμερα, αποτελεί ένα από τα μεγαλύτερα ιστορικά και πολιτιστικά έθιμα της πόλης.

•  «Ο χορός της Τράτας , ένας μοναδικός χορός σε ολόκληρη την Ελλάδα, έχει τις βάσεις του στην εποχή της Τουρκοκρατίας, ενώ οι ρίζες του ξεκινούν από τα αρχαία χρόνια όπως πολλοί αναφέρουν. 

Ιστορικά και επιστημονικά στοιχεία δεν υπάρχουν καταγεγραμμένα, με αποτέλεσμα μελετητές της λαϊκής μας παράδοσης και λαογράφοι να αναφέρονται μόνο στην προφορική παράδοση.
Αυτή, θέλει τον χορό να καθιερώθηκε στα χρόνια της Τουρκοκρατίας, όταν οι Μεγαρείς, προσπαθώντας να διατηρήσουν αναλλοίωτα τα θρησκευτικά τους έθιμα στον χρόνο, ζήτησαν από τον Τούρκο διοικητή να ξαναχτίσουν την εκκλησία.
 Η άδεια, τους δόθηκε με την προϋπόθεση να τελειώσουν το εκκλησάκι μέσα σε μια μόνο ημέρα. Έτσι λοιπόν οι Μεγαρίτες με σύμμαχο την πίστη τους στον Θεό, κατάφεραν να χτίσουν μέχρι την δύση του ήλιου το εκκλησάκι του Αϊ Γιάννη του οποίου έδωσαν και το προσωνύμιο Χορευταράς (στην τοποθεσία που βρίσκεται ακόμα και σήμερα).

Αγ. Ιωάννης ο Χορευταράς (Γαλιλαίος)

Για να γιορτάσουν το γεγονός, οι κοπέλες έπιασαν τον χορό πιάνοντας τα χέρια τους χιαστί όπως χορεύεται και σήμερα.

Πιθανά ο χορός της Τράτας από Μεγαρίτισσες στην Ελευσίνα για τον φωτογράφο  στην καρτ ποστάλ αναφέρεται ως χορός Ελευσίνος

Υποστηρίζεται πως ο χορός αυτός μιμείται τον τρόπο με τον οποίο οι ψαράδες σέρνουν τα δίχτυα τους, για αυτό και ονομάστηκε «χορός της τράτας», ενώ υπάρχουν μελετητές που λόγω της ανακάλυψης μιας τοιχογραφίας σε έναν τάφο στους Ρούβους της Απουλίας που χρονολογείται από το 400 π.Χ., υποστηρίζουν πως ο «χορός της Τράτας» είναι ένας πανάρχαιος και σημαντικότατος χορός.

«Ο χορός των Μεγάρων (Τράτα)», ζωγραφισμένος με καζεΐνη σε καμβά, το 1933. Στον πίνακά του ο λαϊκός ζωγράφος Θεόφιλος αποδίδει με έναν εξαιρετικό τρόπο την κίνηση στο χορό.

Οι γυναίκες του χορού είναι ντυμένες με την παραδοσιακή φορεσιά του τόπου , μια ενδυμασία μοναδική σε ολόκληρη την Ελλάδα

ΑΝΑΦΟΡΑ 4

►Ο χορός αυτός παραδοσιακά θεωρείται ότι ξεκινάει από τα χρόνια της Τουρκοκρατίας όταν, όπως πιστεύεται, χτίστηκε ο ναός του Αγίου Ιωάννη σε μια μέρα. Ο ναός χτίστηκε γύρω από μια πηγή, για να την προστατεύσει από τους Τούρκους οι οποίοι την εκμεταλλεύονταν.
Οι κάτοικοι της περιοχής με έξυπνο κόλπο έπεισαν τον πασά της Κορίνθου να τους επιτρέψει να κτίσουν ένα μικρό ξωκλήσι στο μέρος εκείνο. Του είχαν πει ότι κάποιο δαιμόνιο κατοικούσε στην πηγή.
Η συμφωνία ήταν ότι θα τους επέτρεπε μόνον αν η εκκλησία χτιστεί σε μια μέρα, διαφορετικά θα έκοβε όλων τα κεφάλια.
Επειδή φοβόταν ότι θα είχε διαμαρτυρίες από Χριστιανούς αν δεν χτιζόταν η εκκλησία και από Μωαμεθανούς αν χτιζόταν, σκέφτηκε ότι σε μια μέρα, δεν θα προλάβαινε κανείς να διαμαρτυρηθεί, ούτε οι Χριστιανοί ούτε οι Μουσουλμάνοι.

Χορός της Τράτας στα Μέγαρα 1910

Όταν έτοιμοι οι Χριστιανοί από νωρίς το πρωί κατάφεραν να κτίσουν το ξωκλήσι, άρχισαν να χορεύουν για να γλεντήσουν την επιτυχία τους.
Η εκδοχή αυτή αν και παραδοσιακή, ελέγχεται ως ανακριβής, μιας και η αρχαιολογία υποστηρίζει πως ο ναός είναι παλαιότερος, ενώ πολλές βελτιώσεις έγιναν στα κατοπινά χρόνια.

Την τρίτη μέρα του Πάσχα στον προαύλιο χώρο του Αη – Γιάννη του Γαλαίου, του επονομαζόμενου «Χορευταρά», μέχρι τα σήμερα οι Μεγαρίτισες χορεύουν με τις περίτεχνες τοπικές φορεσιές τους και το απαράμιλλο κάλος των αργών, υπερήφανων και σεμνών χορευτικών κινήσεων τον «χορό της Τράτας» που αποτελεί ένα αρχαίο λατρευτικό έθιμο που έχει μείνει έως τις μέρες μας.

ΑΝΑΦΟΡΑ 5

►Ο ερευνητής Στέλιος Γκίνης (ομότιμος καθηγητής μετεωρολογίας, πρόεδρος της Δημοτικής Βιβλιοθήκης Μεγάρων, συγγραφέας, αρθρογράφος και μελετητής – ερευνητής της Μεγαρικής ιστορίας) αναφέρει οτι στην αρχαιότητα ήταν ο χορός της Τρίτης του φεγγαριού της Άνοιξης, δηλαδή μετά την ισημερία, όπως και σήμερα το Πάσχα.Ο «Χορός της Τρίτης» λοιπόν έγινε «Χορός της Τράτας», από παραφθορά.

• Γάλλος διπλωμάτης στα 1878 αναφέρει πως «… Αυτός ο χορός, που τη ρίζα του πρέπει να αναζητήσουμε στην αρχαιότητα, έχει ένα χαρακτήρα χαριτωμένης αγνότητας και συνάμα μελαγχολικής και παρθενικής κομψότητας… 

Συνειδητοποιήσαμε λοιπόν ότι ο χορός είναι ένα θρησκευτικό σύμβολο ή καλύτερα θα λέγαμε μια λατρευτική τελετή». Γερμανός περιηγητής το 1861 αναφέρει τον χορό ως «Κύκλιο των Αρχαίων» ανακαλύπτοντας ομοιότητες με παράσταση που υπήρχε στην ασπίδα του Αχιλλέα.

Η  «ασπίδα του Αχιλλέα». Αναπαράσταση της ασπίδας του Αχιλλέα από τους Murray και Rylland - μία μορφή παίζοντας λύρα οδηγεί τον χορό 

Πανομοιότυπος αρχαίος χορός, αναπαριστάται σε τοιχογραφία που βρέθηκε στην πόλη Ρούβου της Κάτω Ιταλίας, περί το 400 π.Χ.

Η Τράτα στην Ελευσίνα 

(ΣΗΜ. Το Θριάσιον Πεδίον είναι πολύ κοντά με τα Μέγαρα...Και πάρα πολύ κοντά πολιτισμικά ... Η θεά Δήμητρα είναι δε η Μεγάλη θεά της Ελευσίνας, εκεί που συναπαντάτε ο χορός των  πεπλοφόρων παρθένων που χόρευαν προς τιμήν της θεάς , εκτός από την Μ. Ελλάδα. )

Κάποιοι συσχετίζουν αυτό το χορό με τον αρχαίο χορό Όρμο, χορό πεπλοφόρων παρθένων που χόρευαν προς τιμήν της θεάς Δήμητρας. Ο Λουκιανός τον περιγράφει ως κυκλικό χορό, του οποίου επικεφαλής ήταν ένας έφηβος που έσερνε τις κοπέλες που χόρευαν με κινήσεις χαριτωμένες και σοβαρές.

 Ο νεαρός χορευτής όμως εκτελούσε επιδέξιες φιγούρες, μιμούμενος πράξεις νεανικές και όσα υπόσχεται να κάνει μετά τον πόλεμο. Κάτι σαν τον πρωτοχορευτή στο τσάμικο.

• Η παρθένος που ακολουθεί δείχνει στις άλλες να χορεύουν κόσμια. Το σχήμα του χορού (όρμος = περιδέραιο = κύκλος), οι κόσμιες κινήσεις των κοριτσιών και οι επιδεκτικές του μπροστάρη εφήβου μας οδηγούν στους σημερινούς «παραδοσιακούς» χορούς, όπως συρτό, καλαματιανό κ.ά.

Σύμφωνα με τον Σ.Γκίνη η ονομασία του αρχαίου αυτού χορού ήταν χορός της ΤΡΙΤΑΣ, δηλαδή της τρίτης. Τον χόρευαν γυναίκες όπως και τώρα και δεν έχει καμιά σχέση με την τράτα.

Ο χορός αυτός παραδοσιακά θεωρείται ότι ξεκινάει από τα χρόνια της Τουρκοκρατίας όταν, όπως πιστεύεται, χτίστηκε ο ναός του Αγίου Ιωάννη σε μια μέρα. Ο ναός χτίστηκε γύρω από μια πηγή, για να την προστατεύσει από τους Τούρκους οι οποίοι την εκμεταλλεύονταν.
 Οι κάτοικοι της περιοχής με έξυπνο κόλπο έπεισαν τον πασά της Κορίνθου να τους επιτρέψει να κτίσουν ένα μικρό ξωκλήσι στο μέρος εκείνο. Του είχαν πει ότι κάποιο δαιμόνιο κατοικούσε στην πηγή.

 Η συμφωνία ήταν ότι θα τους επέτρεπε μόνον αν η εκκλησία χτιστεί σε μια μέρα, διαφορετικά θα έκοβε όλων τα κεφάλια. Επειδή φοβόταν ότι θα είχε διαμαρτυρίες από Χριστιανούς αν δεν χτιζόταν η εκκλησία και από Μωαμεθανούς αν χτιζόταν, σκέφτηκε ότι σε μια μέρα, δεν θα προλάβαινε κανείς να διαμαρτυρηθεί, ούτε οι Χριστιανοί ούτε οι Μουσουλμάνοι
.Όταν έτοιμοι οι Χριστιανοί από νωρίς το πρωί κατάφεραν να κτίσουν το ξωκλήσι, άρχισαν να χορεύουν για να γλεντήσουν την επιτυχία τους.

Η εκδοχή αυτή αν και παραδοσιακή, ελέγχεται ως ανακριβής, μιας και η αρχαιολογία υποστηρίζει πως ο ναός είναι παλαιότερος, ενώ πολλές βελτιώσεις έγιναν στα κατοπινά χρόνια.

Τέσσερις διδάσκαλοι παραδοσιακών χορών  που μελέτησαν τον χορό αυτό σημειώνουν ότι τα βήματα του, που συμβολίζουν το τράβηγμα από τα δίχτυα, δείχνουν ότι η προέλευσής του ίσως είναι από αρχαιότερους χρόνους, πολύ πριν τους Οθωμανούς και χορευόταν μετά από τις επιτυχίες ψαράδων.

Βυζαντινή ζωγραφική Έλληνες χορευτές της εποχής του Βυζαντίου.Πρόκειται πιθανά για Ζωναράδικο χορό  Τοιχογραφία, 16ος αιώνας. Μονή Κουτλουμουσίου, Άγιον Όρος, Ελλάδα.

 Σύμφωνα με τον Στέλιο Γκίνη όμως κάτι τέτοιο δεν ισχύει αφού αν είχε σχέση με τις τράτες θα ήταν αντρικός χορός.





ΑΡΧΑΙΟΓΝΩΜΩΝ ΜΕ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΑΠΟ

• https://www.epiaspalathon.gr/
• http://www.amapola.gr/kalithea
• Από το ηλεκτρονικό μπλοκ της ψηφιακής βιβλιοθήκης :Europeana Collections
•  Π.Σκουρολιάκος , Ι.Γαριβάλδης, Σ.Γκίνης
• https://greekcultureellinikospolitismos.wordpress.com
• http://visitmegara.gr/ethima-ke-paradosis/
• http://local.e-history.gr/
• ΑΡΧΕΙΟ ΑΡΧΑΙΟΓΝΩΜΩΝ 
• https://www.megaraonair.gr/
• Λαογραφικό Συγκρότημα Μεγάρων
• Δημήτρης Μπουρίκος-Από τον τόμο This is Greece που επιμελήθηκαν οι αρχαιολόγοι Μ. Alison και L.Talcott. O συγκεκριμένος τόμος εκδόθηκε το 1941 από το Hasting House/New York, βρίσκεται ως ψηφιακό τεκμήριο στη βιβλιοθήκη του Πανεπιστημίου του Μίσιγκαν, περιλαμβάνει 128 σελίδες φωτογραφικών τεκμηρίων από όλη την Ελλάδα, ένα χάρτη της Ελλάδας και φωτογραφίες εξώφυλλου και οπισθόφυλλου.

ΣΕ ΑΛΛΑ ΜΕΡΗ ....

Οι χοροί

της Ζωής Μάργαρη

Ήρθαν τα Πασχαλόγιορτα, ήρθαν τα πανηγύρια...

Τα χορευτικά δρώμενα του Καρναβαλιού δεν αποτελούν μόνο την κορύφωση του γλεντιού. Σηματοδοτούν παράλληλα την έναρξη της αποχής από τις διασκεδάσεις, μέχρι το Πάσχα. Σε πολλές περιοχές μετά τον εσπερινό, την Κυριακή της Τυροφάγου, ακολουθεί χορός γύρω ή μέσα στην εκκλησία, τον οποίο σέρνει ο παπάς του χωριού. Όπως λένε οι ντόπιοι, ο παπάς που «κλείνει το χορό τις Αποκριές για σαράντα μέρες, πρέπει να τον ξανανοίξει τη Λαμπρή».

Δίπλωμα του χορού, Αμυγδαλιές Γρεβενών

Τα πασχαλινά χορευτικά δρώμενα αρχίζουν πριν από τη Μεγάλη Εβδομάδα, έχοντας αφορμή τη νεκρανάσταση ενός απλού ανθρώπου, του «Φτωχολάζαρου». Οι χοροί, όπως εμφανίζονται το Σάββατο του Λαζάρου και την Κυριακή των Βαΐων, χαρακτηρίζονται από την απλότητα των βηματικών και κινητικών τους μοτίβων. Όπως αναφέρθηκε αναλυτικότερα στο κείμενο της Μιράντας Τερζοπούλου «Έστησ’ ο Έρωτας Χορό με τον Ξανθό Απρίλη...», στις αγερμικές λαζαρίτικες εκδηλώσεις μετέχουν αποκλειστικά νεαρά ανύπαντρα κορίτσια. Ο χορός της συγκεκριμένης ομάδας, υπακούοντας στους παλαιότερους κανόνες της αυστηρής κοινωνικής κριτικής, ήταν από τους συντηρητικότερους κινησιακά. Επιπλέον, το νεαρό της ηλικίας των χορευτριών, τους στερούσε την αναγκαία χορευτική ωριμότητα για μια δημιουργικότερη συλλογική έκφραση και την παγίωση νέων εξελικτικών κινητικών μορφών, ή έστω τον εμπλουτισμό των παλαιότερων με ποικίλματα.

Κατά τη διάρκεια των λαζαρίτικων αγερμών ο χορός εμφανίζεται διττά. Μια πρώτη μορφή είναι οι χοροί του δρόμου, που εξυπηρετούν την αναγκαία μετακίνηση των κοριτσιών μέσα στο χωριό, προκειμένου να επισκεφθούν και να τραγουδήσουν σε όλα τα σπίτια. Παρόλο που πρόκειται για δρομικούς χορούς και μια σχετική κινητική ελευθερία θα ήταν αναμενόμενη, ισχύουν και πάλι περιορισμοί. Οι Λαζαρίνες συνοδεύοντας το χορό αποκλειστικά με τα τραγούδια τους, προκειμένου να διατηρήσουν ένα σταθερό ρυθμό φωνής και κίνησης για πολλές ώρες, εκτελούν στρωτά, χωρίς φιγούρες, απλά βηματικά μοτίβα.

Δίπλωμα του χορού, Αμυγδαλιές Γρεβενών

Η δεύτερη και η πιο κοινότοπη διάσταση του χορευτικού δρώμενου των Λαζαρίνων είναι οι χοροί στην πλατεία. Παρά τις ιδιαιτερότητες των τοπικών μορφών, παρατηρούνται πολλές ομοιότητες στην τέλεσή τους. Ο βασικός κινησιακός τύπος χαρακτηρίζεται από την απλότητα των βηματικών και κινητικών μοτίβων. Εξαίρεση στη λιτή εκτέλεση του χορού αποτελούν οι μικρές αυτοσχεδιαστικές πρωτοβουλίες της πρωτοχορεύτριας, η οποία αλλού είναι μία και μόνη καθ’ όλη τη διάρκεια της ημέρας, αλλού δύο που εκ περιτροπής οδηγούν την ομάδα και αλλού περνούν όλες από τον «κάβο», την πρώτη δηλαδή θέση. Σε αντίθεση με τους δρομικούς που εκτελούνται με μια σχετική βιασύνη, ο τελετουργικός χορός της πλατείας είναι αργός, έτσι ώστε να διαρκέσει όσο το δυνατόν περισσότερο, για να ολοκληρώσει η κάθε πρωτοχορεύτρια τον κύκλο της.

Σε ορισμένα χωριά η ολοκλήρωση του χορευτικού κύκλου σηματοδοτεί και το τέλος των εορταστικών εκδηλώσεων της ημέρας. Αντιθέτως σε άλλα αποτελεί το σύνθημα έναρξης ενός γενικότερου γλεντιού, εκφράζοντας την αντίληψη ότι η έγερση του Λαζάρου, που αποκαλείται και «Πρώτη Ανάσταση», προαναγγέλλει την Ανάσταση του Χριστού. Τα γλέντια αυτά, στα οποία μετέχουν και οι νεαροί ανύπανδροι άνδρες, αποτελούσαν την αφορμή για προξενιά και γάμους, επιβεβαιώνοντας την άποψη ότι το έθιμο της ημέρας του Λαζάρου αποτελούσε το πλαίσιο για το σημαντικότερο ίσως νυφοπάζαρο του έτους.

Σε αντίθεση με τους χορούς των Λαζαρίνων οι χοροί της Πασχαλιάς χαρακτηρίζονται από τη συμμετοχή όλων των κατοίκων του χωριού. Ξεκινούν μετά τη λειτουργία της Δεύτερης Ανάστασης, το πρωί ή το απόγευμα της Κυριακής του Πάσχα, στο προαύλιο της εκκλησίας ή στην πλατεία του χωριού. Επαναλαμβάνονται καθημερινά συνεχώς μέχρι και την Τρίτη, σε αρκετές περιπτώσεις μέχρι την Παρασκευή της Ζωοδόχου Πηγής ή την Κυριακή του Θωμά, και φτάνουν συχνά μέχρι και την Πεντηκοστή.

Οι πασχαλινοί όπως και οι λαζαρίτικοι χοροί συνοδεύονται μόνο από συγκεκριμένα τραγούδια δια στόματος των χορευτών, και έχουν απλά, συνήθη βηματικά μοτίβα. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει η διάταξη του συνόλου των συμμετεχόντων στο χώρο, καθώς και οι πολυσύνθετες μορφές κινητικών μοτίβων.

Δίπλωμα του χορού, Αμυγδαλιές Γρεβενών

Η διάταξη των χορευτών γίνεται με βάση τους αυστηρούς κανόνες της κοινωνικής ιεραρχίας, τοποθετώντας στη θέση του πρωτοσυρτή τον μεγαλύτερο σε ηλικία παπά και στη συνέχεια τους υπόλοιπους ιερωμένους, όπου υπάρχουν. Έπονται οι άνδρες της κοινότητας κατά σειρά ηλικίας και πάλι. Οι γυναίκες είτε ακολουθούν πιασμένες και αυτές κατά σειρά ηλικίας –πρώτα οι μεγαλύτερες έγγαμες, έπειτα οι νεότερες και τέλος οι ελεύθερες και τα παιδιά– είτε δημιουργούν δικό τους αυτοκέφαλο κύκλο στο εσωτερικό ή εξωτερικό αυτού των ανδρών. Οι χορευτές πιάνονται σχεδόν πάντα θηλυκωτά ή σταυρωτά, με σύνθετες δηλαδή λαβές που σε επίπεδο εικόνας θα λέγαμε πως συμβολίζουν τη συνοχή του κοινωνικού ιστού. Στην περίπτωση των δύο ομόκεντρων κύκλων, οι δύο ομάδες συνδυάζοντας τις λαβές ρυθμικά γίνονται περιοδικά ένας ενιαίος κύκλος που εξεικονίζει την ιεραρχική τάξη του συνόλου της κοινότητας.

Οι ιδιαίτερες εκείνες περιπτώσεις όπου οι χορευτές πριν πάρουν τη θέση τους στον κύκλο ασπάζονται πρώτα το χέρι των ιερέων ή ξεκινούν με το Χριστός Ανέστη σαν τραγούδι του πρώτου χορού ή κινούνται εν χορώ τρεις φορές γύρω από την εκκλησία, αναδεικνύουν τον μαγικοθρησκευτικό σκοπό του δρώμενου, αποκαλύπτοντας κατεξοχήν την ιερότητα που του αποδίδεται από τους τελεστές του.

Στον βορειοελλαδικό χώρο τυπικοί πασχαλιάτικοι χοροί είναι τα καγκελάρια και οι καγκελευτοί. Οι χορευτές, πιασμένοι θηλυκωτά, τραγουδούν με αντιφωνίες, πρώτα οι άνδρες και έπειτα οι γυναίκες. Ο πρώτος και ο δεύτερος χορευτής –πρωτοσυρτής και πρωτοκαγκιλευτής αντίστοιχα– υπακούοντας στις οδηγίες που τους δίνονται από τους στίχους του ειδικού τραγουδιού, οδηγούν την ανθρώπινη αλυσίδα στο χώρο, κάνουν «καγκελίσματα», σπείρες, τις οποίες ακολουθεί χορεύοντας όλη η ομάδα, ή «βεργολυγάνε το χορό», σχηματίζουν δηλαδή με τα χέρια τους αψίδα, κάτω από την οποία περνούν οι υπόλοιποι.

Οι τελετουργικοί πασχαλινοί χοροί χαρακτηρίζονται από ένα «διττό» στοιχείο που εμφανίζεται με ιδιοτοπικές παραλλαγές. Πέρα από τους δύο ομόκεντρους κύκλους ή τις δύο ομάδες –ανδρική και γυναικεία– σε κοινό κύκλο, η πιο ενδιαφέρουσα ίσως έκφανση του διπλού αυτού στοιχείου παρουσιάζεται με τους δίπατους η δίπλατους ή απάν’ χορούς. Σύμφωνα με τις γραπτές και προφορικές πηγές δίπατοι χοροί εμφανίζονταν ευρύτερα στον ελλαδικό και μικρασιατικό χώρο. Παρά τα μικρά ιδιοτοπικά γνωρίσματα που διαφοροποιούν και χαρακτηρίζουν την κάθε περιοχή, αυτό που συνδέει τους δίπατους χορούς είναι η μορφολογική ομοιότητα και η κοινή ημερομηνία τέλεσής τους, την Τρίτη της Διακαινησίμου, χωρίς όργανα, με τη συνοδεία μόνο ειδικού τοπικού τραγουδιού. Χορεύονται από ζυγό αριθμό ανδρών, όμοιο για τον πάνω και τον κάτω κύκλο. Ο ιδανικός αριθμός, στον οποίο φαίνεται να συμφωνούν όλοι, είναι συνολικά είκοσι άτομα. Οι μισοί από αυτούς, οι όποιοι μάλιστα πρέπει ν’ ανήκουν στην ίδια κοινωνική ομάδα, π.χ. να είναι όλοι αρραβωνιασμένοι, σχηματίζουν ένα κλειστό κύκλο πιασμένοι από τους ώμους. Στους ώμους τους ανεβαίνουν ισάριθμοι άνδρες άλλης κοινωνικής ομάδας, π.χ. παντρεμένοι, με ή χωρίς τη βοήθεια ενός ακόμη άνδρα που στέκεται στο κέντρο του κύκλου. Όταν ανεβούν πιάνονται και αυτοί από τους ώμους κι αρχίζουν όλοι να τραγουδούν το ειδικό σε κάθε περιοχή τραγούδι, ενώ οι κάτω κινούνται ρυθμικά δεξιόστροφα, μέχρις ότου ολοκληρωθεί το τραγούδι, οπότε ο χορός σταματά για να ξαναχορευτεί ύστερα από ένα χρόνο.

Σε περιοχές, όπως στη νησιωτική Ελλάδα, όπου δεν υπάρχουν λαζαρίτικα γλέντια, το χορό του Πάσχα ανοίγουν οι ελεύθερες κοπέλες, χορεύοντας και τραγουδώντας, δίχως όργανα, ειδικά για την ημέρα τραγούδια, όπως το «Σαν τη Μεγάλην Πασχαλιά» του Καστελλόριζου ή ο «Αϊ-Γιώργης» της Σκιάθου. Ανάλογοι είναι οι γυναικείοι χοροί της Τράτας τη Λαμπροτρίτη, στη Σαλαμίνα και τα Μέγαρα.

Συνοψίζοντας θα λέγαμε πως αυτό που χαρακτηρίζει τους χορούς του Πάσχα είναι καταρχάς η αμφίδρομη σχέση και ο συνδυασμός τους με τα ειδικά για την ημέρα τραγούδια, η τέλεσή τους χωρίς μουσικά όργανα και τα απλά βηματικά τους μοτίβα, προκειμένου οι χορευτές να έχουν επικεντρωμένη την προσοχή στο λόγο των τραγουδιών που συχνά υπαγορεύει και την κινητική εξέλιξη. Χαρακτηριστική είναι επίσης η υποχρεωτική σχεδόν συμμετοχή, η οποία θεωρείται αναγκαία για την ευημερία όλης της κοινότητας. Το νοηματικό βάρος των τραγουδιών, η ιεροπρεπής κινησιακή δομή, τα βεργολυγίσματα και τα καγκέλια, σε συνδυασμό με τις πολύπλοκες λαβές, συνθέτουν μια χορευτική τελετουργία στην οποία αποδίδονται υπερφυσικές ευγονικές δυνάμεις. Σε αντίθεση με την άποψη που ερμηνεύει τα πασχαλινά χορευτικά δρώμενα ως απλά ανοιξιάτικα ξεφαντώματα, ο συσχετισμός δυσάρεστων για την κοινότητα γεγονότων –όπως πλημμύρες, σεισμοί, θάνατοι κλπ.– με την αδυναμία επιτέλεσης του Τρανού χορού, π.χ. λόγω κακοκαιρίας, αποδεικνύει τη βαθύτερη μαγικοθρησκευτική σημασία που του αποδίδεται από τους μετέχοντες.

• Ζωή Μάργαρη (1998)

Δίπλωμα του χορού, Αμυγδαλιές Γρεβενών
Τις φωτογραφίες παραχώρησε το 2015 ο πρόεδρος του Πολιτιστικού Συλλόγου Αμυγδαλιών Γρεβενών, Αργύριος Καραλιόλιος.

    ΕΠΙΣΗΣ     ....ΕΝΑ ΠΡΟΣΟΜΟΙΑΖΩΝ ΕΝ ΑΡΧΗ ΧΩΡΟΣ ΤΩΝ ΓΥΝΑΙΚΩΝ ΠΟΥ ΑΠΟΛΗΓΕΙ ΣΕ ΚΑΤΙ ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΟ ΩΣ ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΚΙΝΗΣΙΑΚΗ ΕΚΦΡΑΣΗ

Δω στα Λιανοχορταρούδια - Τσέστος ,από την παράσταση του Λυκείου των Ελληνίδων Αθηνών με τίτλο ''Πέρδικες στήνουνε χορό κι αηδόνια τραγουδούνε, στις 21.09.2013 στο Ηρώδειο. Παίζουν οι μουσικοί: Νίκος Φιλιππίδης - Κλαρίνο, Γιάννης Παυλόπουλος - Βιολί - Τραγούδι, Κώστας Φιλιππίδης - Λαούτο, Στέλλα Βαλάση - Σαντούρι, Μανούσος Κλαπάκης - Κρουστά, Δημήτρης Μπάκος - Γκαϊντα, Γιάννης Μιχαλόπουλος - Ακορντεόν.ΑΠΟ ΣΧΟΛΙΟ.......Τα λιανοχορταρούδια είναι εβρίτικο τραγούδι και ο κουλουριαστός επίσης εβριτικος χορός. Δεν τον χόρευαν όμως σε όλον τον Εβρο. Χορευόταν μάλλον σε δυο χωριά των Μάρηδων. Ασβεστάδες και Νεοχώρι ....

Πάντα ὑπάρχει ἕνας χορευτής πού θά χορέψει στό ἔπακρον μέ τόν ρυθμό χωρίς νά μπορεῖ νά τόν ἀκολουθήσει κάποιος ἄλλος. Καί συνήθως αὐτός εἶναι ὁ ...δεύτερος  στή σειρά. Ὁ χορός μετά τά Λιανοχορταρούδια καί μέχρι τό 3.00 νομίζω λέγεται κουλουριαστός διότι ὁ ἀρχικός χορευτής «τραβάει» σέ κουλούρα τούς ὑπόλοιπους. Ἀπό τό 3.00 καί μετά ἀρχίζει ἡ μουσικῆ τῆς Λένως αὐτοῦ τοῦ ὡραιότατου τραγουδιοῦ τῆς Θράκης, σῆμα κατατεθέν τοῦ τσέστου/κέστου/κεστοῦ κεντητοῦ χοροῦ (κεστός=κέντημα). Τό τραγούδι τῆς Λένως, τό ὁποῖο, σημειωτέον, τό τραγουδάει ὁλόκληρο ὁ Θύμιος Γκογκίδης καί μπράβο του, ἔχει ὡς ἐξῆς:

«Η ΛΕΝΩ

Μῶρ''  ποῦ ἦσαν Λένω μ', μῶρ' ποῦ ἦσαν Λένω μ'

τώρα βδομάδα μ' κάνα δυό μέρις;;;;

Στή μάνα μ' ἦμαν στή μάνα μ' ἦμαν

ζωνάρια ὑφαίνω, ζωνάρια ὑφαίνω

Μῶρ''  ποῦ ἦσαν Λένω μ', μῶρ' ποῦ ἦσαν Λένω μ'

τώρα βδομάδα μ' κάνα δυό μέρις

Στά μαναστήρια, στά μαναστήρια

ζωνάρια ὑφαίνω ζωνάρια ὑφαίνω

Ζωνάρια ὑφαίνω, ζωνάρια ὑφαίνω

μορμοκαντένια μαρμαροδίμιτα! 

μορμοκαντένια μαρμαροδίμιτα!

Μώρ' τ' ἀκοῦς Λένω μ', μώρ' τ' ἀκοῦς Λένω μ'

τί λέει ἡ γκάιντα κί χωρατεύει;;

-Ξένον ἀηγάπησες, ξένον ἀηγάπησες

ξένον θά πάρεις, ξένον θά πάρεις!

-Σφάζουμι μάικω μ',  κόφτουμι μάικω μ' (μάικω=μάνα στά σέρβικα)

τά ρ(ου)μάνια  παίρνω, Τοῦρκο δέν παίρνω!

-Μέλισσ' ἔνουμε, μέλισσ' ἔνουμε, (μέλισσα γίνομαι)

στούς κάμπους βγαίνω Τοῦρκο δέν παίρνω!

-Καί σύ μελίσσι καί 'γῶ κοφίνι

καί θά σέ μάσω καί θά σέ πάρω

-Λαγός ἔνομαι λαγός ἔνομαι

τά ρ(ου)μάνια παίρνω Τοῦρκο δέν παίρνω!

-Κι ἐσύ λαγός κι ἐγώ ἀμπ(α)τζῆς θά ἔνω(γένω)

καί θά σέ κρούξω καί θά σέ πάρω».

ἀμπατζής=ὁ πωλητής ἤ κατασκευαστής ρούχων, στήν συγκεκριμένη περίπτωση ὁ ἔχων ἀμπά=ὕφασμα γιά νά σκεπάσει/παγιδεύσει τόν λαγό

Ἄν γνωρίζει κάποιος τί σημαίνει ἡ λέξη «μορμοκαντένια» ἄς μᾶς διαφωτίσει.

«..ζωνάρια ὑφαίνω... μαρμαροδίμιτα....»

μαρμαίρω = ἀστράφτω, ἐξ οὗ καί μάρμαρο... 

μίτος=κλωστή

δίμιτος= δίς+μίτος= μέ 2 μίτους, 2 κλωστές, ἀστραφτερές στήν συγκεκριμένη περίπτωση.

Ἄρα τά ζωνάρια ἦταν ἀστραφτερά μέ χρυσή καί ἀσημένια κλωστή. 

Εἶναι καταπληκτικό πόσο ἡ ἀρχαῖα γλῶσσα σώζεται στήν παράδοση....

Γιά τό τραγούδι δέν ὑπάρχουν λόγια. Εἶναι ΚΑ-ΤΑ-ΠΛΗ-ΚΤΙ-ΚΟ!!!

Υ.Γ. Σκέτη «ρατσίστρια» πάντως ἡ Λένω. Μέ τίποτα νά μήν θέλει Τοῦρκο. Καί νά θέλει νά μεταμορφώνεται συνεχῶς γιά νά γλυτώσει...

Βιβλιογραφία
Alexiou Margaret, e ritual lament in Greek tradition, Cambridge University Press, 1974.

Αποστολίδης Ι., «Από τα τραγούδια της Ιερισσού», Χρονικά της Χαλκιδικής 3, 84-86, Θεσσαλονίκη, Ιστορική και Λαογραφική Εταιρεία Χαλκιδικής, 1962.

Bouvier Β., Le Mirologue de la Vierge I. La chanson populaire du Vendredi Saint, Γενεύη, 1976.

Ζεγκίνης Ευστρ., «Εορτολόγιο και αγιολατρεία των Μπεκτασήδων της Δ. Θράκης», Πρακτικά ΣΤ’ Συμποσίου Λαογραφίας Βορειοελλαδικού χώρου (1989), Θεσσαλονίκη 1991, 77-94.

Ζερβουδάκης Σ., «Τα ήθη ... Καισαρείας Καππαδοκίας», Ξενοφάνης 1/8 (1986) 365-382.

Ηρειώτης Ν., «Ό χορός της Λαμπρής ιδία εν τη εν Αιγίνη Παλαιά Χώρα», Λαογραφία 8 (1921) 67-108.

Κακούρη Κατερίνα, Προϊστορία του θεάτρου, Αθήνα 1974.
Κακούρη Κατερίνα, «Ό χορός και η μαγεία στις ρίζες του θεάτρου», Θέατρο 20 (1965) 76-82.

Κακούρη Κατερίνα, Θάνατος - Ανάσταση σε μαγικο-θρησκευτικά «δρώμενα» της λαϊκής λατρείας της Ηπείρου, Αθήνα 1965.

Καρακάσης Σ., «Μουσική Αποστολή εις Χαλκιδικήν», Επετηρίς Λαογραφικού Αρχείου 11-12, 333-341, Αθήνα, Ακαδημία Αθηνών, 1958-59.

Κωστάκης Θ., Η Ανακού, Αθήνα, Κέντρο Μικρασιατικών Σπουδών, 1963.

Λουκάτος Δ., Πασχαλινά και της Άνοιξης, Αθήνα, Φιλιππότης, 1980.

Λουκάτος Δ., Συμπληρωματικά του χειμώνα και της άνοιξης, Αθήνα, Φιλιππότης,1985.

Λουκόπουλος Δ., «Σύμμεικτα Λαογραφικά της Μακεδονίας», Λαογραφία 6, 99-168, Αθήνα, Ελληνική Λαογραφική Εταιρεία, 1917.

Λουκόπουλος Δ., «Σύμμεικτα Αιτωλικά Λαογραφικά», Λαογραφία 8, 13-66, Αθήνα, Ελληνική Λαογραφική Εταιρεία, 1921.

Λουκόπουλος Δ. και Πετρόπουλος Δ., Η Λαϊκή Λατρεία των Φαράσσων, Αθήνα, Κέντρο Μικρασιατικών Σπουδών, 1949.

Λύκεσας Γ., Οι Ελληνικοί χοροί, β ́ έκδ. Θεσσαλονίκη, University Studio Press, 1993.

Μέγας Γ. Α., Ελληνικαί Εορταί και έθιμα της Λαϊκής Λατρείας, Αθήνα, Όδυσσέας, 1998.

Μελίκης Γ., Λαογραφικά της Μελίκης, τ. Α ́[1984].

Νάζου Δέσποινα, «Στο πνεύμα της Σαρακοστής», εφημ. Η Μυκονιάτικη, Μάρτιος, 1996, 10.

Nilsson M., Ελληνική λαϊκή θρησκεία, Αθήνα, 1966.

Όικονομίδης Δ., «Λαογραφική έρευνα εις Μονοδένδριον και Βίτσαν Ζαγορίου Ηπείρου (1966)» Επετηρίς ΚΕΕΛ 18-19 (1965-6), Αθήνα, 1967, 285-6.

Παναγιωτοπούλου Αννα, Νεοελληνικός χορός. Το χορολογικό φαινόμενο της επαρχίας Δωρίδας. Χορογέννηση και χορογραφία του Νεοελληνικού Χορού, Αθήνα, Τελέθριον, 1995.

Πετρίδης Θ., «Ό δίπατος χορός», 3ο Συμπόσιο Λαογραφίας Βορειοελλαδικού χώρου, 593-626, Θεσσαλονίκη, Ίδρυμα Μελετών Χερσονήσου του Αίμου, 1979.

Πολίτης Ν. Γ., «Τα δημώδη ελληνικά άσματα περί της δρακοντοκτονίας του Αγίου Γεωργίου», Λαογραφία 4 (1913-14) 185-235.


Πούχνερ Βάλτερ, Λαϊκό θέατρο στην Ελλάδα και στα Βαλκάνια, Αθήνα, Πατάκης, 1989.

Σιαμπανόπουλος Κ., Οι Λαζαρίνες, Θεσσαλονίκη, 1988.


Τακαδόπουλος Λ., Η Σινασσός που έσβησε, Αθήνα, Σωματείο «Η Νέα Σινασσός», 1982.

ΠΗΓΗ; https://www.domnasamiou.gr/

[left_sidebar]