Η «Μεγάλη Ιδέα», δόρυ του υπόδουλου Ελληνισμού

Ο άτυπος εθνικός ύμνος των αλύτρωτων Ελλήνων το « Ω λυγερόν και κοπτερόν σπαθί μου… »

Πολλοί κάνουν το λάθος να εξετάζουν και να κρίνουν παλιά γεγονότα με τα σημερινά δεδομένα, χωρίς να λαμβάνουν υπόψη την χρονική απόσταση και το κλίμα της εποχής που διαδραματίστηκαν. ΄Ετσι, αν μιλήσει κανείς, σήμερα, για την Μεγάλη Ιδέα, εκ προοιμίου έχει χαρακτηρισθεί, ελληναράς, εθνικιστής, φασίστας… Και με βλακώδη θρασύτητα κατακρίνουν εκείνους που ενστερνίζονταν το πνεύμα της «Μεγάλης Ιδέας», όπως ο Ελευθέριος Βενιζέλος, που περιέκλειε τα ύψιστα ιδανικά της Ελευθερίας και της απελευθέρωσης της πατρίδος.


Μετά την πτώση του Βυζαντίου το 1453, οι υπόδουλοι πλέον, ΄Ελληνες, προσπαθούσαν να επιβιώσουν, διατηρώντας τη συνοχή τους, να συσπειρώνονται γύρω από τους ηγέτες της ορθοδοξίας και να αναπτύσσεται μεταξύ των μελών των ελληνικών κοινοτήτων αλληλεγγύη, σαν ασπίδα στους κατακτητές. Το ιδανικό της ελευθερίας, κυριαρχεί από τους πρώτους αιώνες της Τουρκοκρατίας και με την πάροδο του χρόνου, αναπτύσσεται και καλλιεργείται σ’ όλο τον υπόδουλο ελληνισμό η «Ιδέα», να αποτινάξουν τον Οθωμανικό ζυγό και να ζήσουν ελεύθεροι. ΄Ετσι, κατά καιρούς δρούσαν και ενέπνεαν ελπίδα στους υπόδουλους ΄Ελληνες, άνθρωποι του πνεύματος, με κορυφαίο τον Ρήγα Φεραίο, που διέδωσε παντού τον Θούριο του: «Ως πότε παλληκάρια θα ζώμεν στα στενά…» και με τα επαναστατικά κηρύγματα τους, γαλουχήθηκαν όλες οι παλιές γενιές των Ελλήνων.

Στις τελευταίες δεκαετηρίδες του 18ου αιώνα, κυριαρχούν, το ιδεώδες του Γένους και το ιδεώδες του ΄Εθνους, με μικρές αποκλίσεις που ξεπεράστηκαν για να κυριαρχήσει το οικουμενικό ιδεώδες του Βυζαντίου με τη μορφή της Μεγάλης Ιδέας, κατά την οποία ο Ελληνισμός θα απέβαινε κυρίαρχη δύναμη εντός της τουρκικής αυτοκρατορίας. Θιασώτες αυτής της Μεγάλη Ιδέας ήταν οι ηγεμόνες της Μολδαβίας και Βλαχίας Υψηλάντες και Μουρούζηδες.

Την Μεγάλη Ιδέα, ως τεχνικό όρο και ως σύστημα πολιτικό βρίσκουμε στην αγόρευση του Ιωάννου Κωλέττη ενώπιον της Εθνοσυνελεύσεως στις 14-1-1844 όταν συζητείτο στο άρθρο 3 του Συντάγματος, ο ορισμός του Έλληνα πολίτη και το Σώμα δίχαζε το θέμα των Αυτοχθόνων και των Ετεροχθόνων. Την Μεγάλη Ιδέα ενστερνίσθηκε και ο Θόδωρος Δηλιγιάννης και απροετοίμαστος οδήγησε τη χώρα στη ταπεινωτική ήττα του 1897.

« Η Μεγάλη Ιδέα», σύμφωνα με τον ορισμό του Παύλου Καρολίδη, «είχε την καθολικωτάτην, άμα δε και την απλουστάτην έννοιαν : Ανόρθωσις του πεπτωκότος, πτώσις του καθεστηκώτος», την έννοιαν «της απελευθερώσεως σύμπαντος του Ελληνικού, ανακτήσεως του Βυζαντίου και της Αγίας Σοφίας και αναστηλώσεως του θρόνου των Κωνσταντίνων».
Το Εθνικό και πολιτικό ιδεώδες της «Μεγάλης Ιδέας», εμφάνισε βαθμηδόν στοιχεία διχαστικά μεταξύ δύο φωτεινών κέντρων της παραδόσεως: Του Παρθενώνος και της Αγίας Σοφίας. Οι μεν υποστήριζαν την Βυζαντινή Μεγάλη Ιδέα με στοιχεία χριστιανικά, οι δε την Αρχαία, αποβλέποντες στην ενότητα του αρχαίου Ελληνισμού.

Η Μεγάλη Ιδέα, είχε και τον άτυπο Εθνικό ΄Υμνο των υπόδουλων Ελλήνων, πατριωτικό τραγούδι, γραμμένο από τον Χιώτη διανοούμενο Κων. Κοκκινάκη (1781-1831) συγγραφέα, ποιητή, που εξέδιδε με τον Θεόκλητο Φαρμακίδη και τον Άνθιμο Γαζή τον «Λόγιο Ερμή» στη Βιέννη. Τον Κοκκινάκη συνέλαβε και φυλάκισε για 4 χρόνια η Αυστριακή αστυνομία γιατί μετείχε στις επαναστατικές ενέργειες των Ελλήνων. Ιδού το άσμα:

«Ω λυγερόν και κοπτερόν σπαθί μου, και συ τουφέκι φλογερόν πουλί μου,/εσείς τον Τούρκον σφάξατε, τον τύραννον σπαράξατε, να λυτρωθεί η πατρίς μου, να ζήσει το σπαθί μου./Σπαθί μου σαν σ’ ακούω να γκλιγλίζεις κι εσύ λαμπρόν τουφέκι να βομβίζεις,/ να στρώνονται Τούρκων κορμιά, Αλλάχ να σκούζουν τα σκυλιά, αυτή ‘ναι η μουσική μου, που τέρπει την ψυχή μου./ Δια της πατρίδος την ελευθερία, δια του Χριστού την πίστη την αγία/ γι’ αυτά τα λίγα πολεμώ μ’ αυτά να ζήσω επιθυμώ και δεν θα αποθήσω, την κοφτερή λαβή σου/ Η ώρα έφτασε, η σάλπιγξ κράζει, από χαρά σκιρτόν το αίμα βράζει/ το μπαμ το μπουμ το γκλιν, γκλιν γκλιν, αρχίζει να βροντολαλεί κι εγώ τον Τούρκο σφάζω, Ζήτω η Ελλάς φωνάζω !»

Το τραγούδι κυκλοφόρησε προεπαναστατικά και το μετέφεραν στον ελληνισμό της Ευρώπης ναυτικοί, για να γίνει, λόγω του πανεθνικού πόθου, ο άτυπος ύμνος της «Μεγάλης Ιδέας» και του αλύτρωτου Ελληνισμού. Η πολιτική και το ιδεολογικό σύστημα της Μεγάλης Ιδέας έφθασε επί Ελευθερίου Βενιζέλου με την Συνθήκη των Σεβρών στο κατακόρυφο της ακμής ( 10-8-1920) και ετάφη στα ερείπια της κατεστραμμένης Σμύρνης το 1922…

Του Τάσου Κ. Κοντογιαννίδη
akontogiannidis@yahoo.gr