Γ. Κοντογιώργης - Ο Ελληνισμός, ο Χριστιανισμός, η Οικουμένη και ονεότερος κόσμος

Διάλεξη του Ομότιμου Καθηγητή Πολιτικής Επιστήμης και πρώην Πρύτανη του Παντείου Πανεπιστημίου κ. Γιώργου Κοντογιώργη με θέμα «Ο Ελληνισμός, ο Χριστιανισμός, η Οικουμένη και ο νεότερος κόσμος», η οποία έγινε στις 18.4.2016 στο Ανοιχτό Πανεπιστήμιο Ασπροπύργου.

"...Ο Χριστιανισμός, είναι το άλλο μεγαλειώδες δημιούργημα του Ελληνισμού, διότι δεν πρόκειται για μια Εβραϊκή θρησκεία. Έχουμε πρώτα πρώτα τις ισχυρές επιρροές του Ελληνισμού στην Παλαιστίνη στην περίοδο των ελληνιστικών χρόνων και μετά. Και στην περίοδο της Ρώμης. Αυτές οι ισχυρές επιρροές προετοίμασαν το έδαφος για να έρθει η διδασκαλία του Χριστού να πει το «αγαπάτε αλλήλους». Που είναι το ισοδύναμο της ίδιας έκφρασης, αλλά με αφαίρεση της αρχής της ισότητας που μας λέει ο Αριστοτέλης στα Ηθικά Νικομάχεια, η υπέρτατη αξία της φιλίας που είναι η «φιλούντες αλλήλους». Αφαιρώντας την αρχή της ισότητας και απομένοντας η αρχή της αγάπης, επιτρέπει και στις ταξικά ή διαφορετικά φεουδαλικά δομημένες κοινωνίες, να διεισδύσει ο Χριστιανισμός. Ενώ η φιλία προϋποθέτει τη δημοκρατία.

Είναι η ελληνική αρχή της ισότητας. Αγάπη και Ισότητα. Η αγάπη χωρίς την ισότητα μπορεί να υπάρξει και μεταξύ του φεουδάρχη και του δουλοπάροικου, μεταξύ του βιομήχανου και του εργάτη, αλλά "φίλοι", δηλαδή ίσοι, δεν είναι.
Αυτό λοιπόν, παρ΄όλα αυτά, είναι η πρώτη αρχή του Χριστιανισμού. Και η δεύτερη αρχή είναι η ίδια η διδασκαλία του Χριστού που παρ΄όλο που εμμένει στο Μωσαϊκό νόμο και μάλιστα τον κάνει στην «Επί του όρους ομιλία» αυστηρότερο, εισάγει την αρχή αυτής της αγάπης που αποτελεί μια επανάσταση για την Εβραϊκή θρησκεία. Για αυτό θεωρήθηκε αιρετικός.

Η μεγαλύτερη όμως επανάσταση, συμβαίνει με την υιοθέτηση του Χριστιανισμού απ΄τον Ελληνισμό. Από την Αντιόχεια και μετά. Διότι, βγάζει στην άκρη τον Μωσαϊκό νόμο και την περιτομή και πάρα πολλά άλλα Εβραϊκά στοιχεία τα οποία είχαν δεσποτική θεμελίωση, και δημιουργεί με βάση τη μια πλευρά της διδασκαλίας του Χριστού, την αγαπητική σχέση, αυτό το νέο θρησκευτικό παράδειγμα. Το οποίο μάλιστα, την ίδια την αγαπητική σχέση, αντί να είναι σχέση προσωπική, δηλαδή εγώ προς κάποιον ή ο κάποιος προς εμένα, την μεταφέρει και την τοποθετεί μέσα στο κοινωνικό σύνολο. Την κάνει συλλογικό διακύβευμα.

Έχουμε και μια άλλη παρέμβαση εδώ του Ελληνισμού πάνω στην οικοδόμηση αυτή του νέου θρησκευτικού παραδείγματος που είναι η οργάνωσή του. Γιατί λέγεται «εκκλησία» σήμερα; Διότι, είναι η εκκλησία του δήμου των πιστών. Είναι, η συν διοίκηση των πραγμάτων από το σύνολο της κοινωνίας. Δημοκρατία! Και συγχρόνως το κοινωνικό πρόταγμα, δηλαδή, στην πραγματικότητα ο Χριστιανισμός, λύνει και αυτή η επισήμανση την απόρροια, γιατί διείσδυσε στον ελληνικό κόσμο;

Αποτέλεσε την πολιτική και κοινωνική επανάσταση εναντίων των Ρωμαίων. Το ότι στη συνέχεια συγκρούστηκε με τον Ελληνισμό, δεν οφείλεται ούτε στην οργάνωσή του, που είναι καθαρά η Ελληνική οργάνωση των πόλεων, γι΄αυτό και λέγονται και μητροπολίτες και λοιπά οι σημερινοί ιερωμένοι, ακόμα και ο βασιλιάς ή ο πατριάρχης δε μπορούσε να επισκεφτεί κάποια πόλη αν δε του επέτρεπε, το βλέπουμε σήμερα στην εκκλησία, ο αρχιεπίσκοπος ή ο πατριάρχης δε μπορεί να πάει κάπου εάν δε το επιτρέψει ο τοπικός επίσκοπος, αυτά είναι τα θεμέλια του ελληνικού συστήματος με τα οποία οικοδόμησε και το Χριστιανισμό, τη νέα θρησκεία, ο ελληνικός χριστιανικός κόσμος.

Αυτό λοιπόν το ζήτημα, είναι που απαντά στο γιατί ο Χριστιανισμός, αλλά για να το κατανοήσουμε καλύτερα πρέπει να συνεκτιμήσουμε και κάτι ακόμη. Ότι ο Χριστιανισμός, οργανώθηκε όχι μέσα στο ναό. Ο Χριστιανισμός οργανώθηκε εν δήμω. Ο Χριστός δίδαξε στις πλατείες. Δε δίδασκε μέσα στο ναό. Και συγχρόνως και οι υπόλοιποι αργότερα, η εκκλησία του δήμου των πιστών, ήταν εκκλησία που συναντιόταν οι άνθρωποι, συνάντηση σε σπίτια, σε πλατείες, οπουδήποτε. Όχι στο ναό. Έγινε πολιτικό κίνημα δηλαδή. Ενώ η αρχαία θρησκεία δεν ήταν οργανωμένη. Δεν είχε πολιτικό. Την ανέλαβαν για να την υπερασπιστούν οι φιλόσοφοι. Ο Χριστιανισμός ήταν πολιτικό κίνημα. Γι΄αυτό και επηρέασε την πολιτική εξουσία και η πολιτική εξουσία με τη σειρά της την υιοθέτησε.

Έχουμε λοιπόν μια ιδεολογία οικουμένης που διέρχεται οριζόντια της πόλης, δημιουργεί συνέργειες πέραν των πόλεων, την είχε ανάγκη η οικουμενική κοσμόπολη, η οικουμένη, και έχουμε επίσης ένα κίνημα το οποίο στρέφεται εναντίων της ολιγαρχικής Ρώμης με τη δημοκρατία και το κοινωνικό πρόταγμα υπέρ της κοινωνίας, αλλά συγχρόνως έχει πολιτική επιρροή σημαίνουσα και αναγκάζεται η πολιτική εξουσία να τον υιοθετήσει. Αυτό λοιπόν είναι το καινούργιο μεγάλο ζήτημα της εποχής εκείνης..."

Γιώργος Κοντογιώργης
Απομαγνητοφώνηση αποσπάσματος διάλεξης, Ελένη Ξένου.