Οι Αμαζονομαχίες στην αθηναϊκή τέχνη ήταν μαζί με τις Κενταυρομαχίες τις Γιγαντομαχίες και τον Τρωικό Πόλεμο αγαπημένο θέμα συμβολικής εξεικόνισης της περσοελληνικής σύγκρουσης, αφού οι Αμαζόνες είχαν εισβάλει όπως οι Πέρσες στην Αττική.
Ο Αχιλλεύς σκοτώνει την Πενθεσίλεια
Έτσι στην Ποικίλη Στοά εικονίζονταν μαζί Πέρσες, Αμαζόνες, Τρώες. Στο Θησείο ο Θησέας αντιμετώπιζε από κοινού Κενταύρους και Αμαζόνες. Οι βασιλείς της Αττικής Κέκροπας, Ερεχθέας και Θησέας αντιμετώπιζαν από κοινού τις Αμαζόνες στην ασπίδα της Αθηνάς Παρθένου στην Ακρόπολη.
- Στον Παρθενώνα έχουμε την πλήρη ανάπτυξη του μοτίβου: Kένταυροι, Γίγαντες, Αμαζόνες και Τρώες είναι όλοι τους εχθροί των Ελλήνων. Μάλιστα οι πρώτες γλυπτές παραστάσεις Αμαζονομαχίας στην αττική τέχνη συνδέθηκαν ειδικά με τα γεγονότα της Ιωνικής Επανάστασης
το μοτίβο εμφανίζεται ήδη στο ναό του Απόλλωνος Δαφνηφόρου στην Ερέτρια από αθηναϊκή επίδραση, αφού οι δύο πόλεις συμπολέμησαν τους Πέρσες το 498 π.Χ.
Η Αμαζονομαχία χρησιμοποιήθηκε ομοίως και σε μια μετόπη του αθηναϊκού θησαυρού στους Δελφούς που θεωρείται συνήθως ότι φιλοτεχνήθηκε μετά το Μαραθώνα, αν και ορισμένοι ειδικοί πιστεύουν ότι σχετίζεται με την αθηναϊκή βοήθεια στους Ίωνες το 499.
Η αθηναϊκή νίκη επί των Αμαζόνων έγινε κοινός τόπος στην εικόνα της ιδεατής Αθήνας. Το θέμα της εισβολής των Αμαζόνων στην Αττική εμφανίζεται λ.χ. στις αισχύλειες Ευμενίδες (στ. 685-690, 627-628), όπου η αναφορά στον Άρειο Πάγο ως έδρα των Αμαζόνων (685) αντιστοιχεί στο ιστορικό γεγονός ότι οι Πέρσες χρησιμοποίησαν τον Άρειο Πάγο ως βάση για την επίθεσή τους στην Ακρόπολη (Ηρόδ. 8.52-53). Πβ. την εν είδει Αμαζόνος πολεμική συμπεριφορά της Αρτεμισίας στο πλευρό του Ξέρξη (Ηρόδ. 7.99, 8.68-69, 87-88, 93, 101-103).Ο Ηρόδοτος περιλαμβάνει τη νίκη επί των Αμαζόνων στα επιχειρήματα που χρησιμοποίησαν οι Αθηναίοι πριν από τη μάχη των Πλαταιών, για να αναλάβουν το δεξί κέρας του στρατεύματος
(9.27): Ἔστι δὲ ἡμῖν ἔργον εὖ ἔχον καὶ ἐς Ἀμαζονίδας τὰς ἀπὸ Θερμώδοντος ποταμοῦ ἐσβαλούσας κοτὲ ἐς γῆν τὴν Ἀττικήν. Στο Λυσία (2.4 κ.εξ.) οι Αμαζόνες, όπως οι Πέρσες, εξουσίαζαν πολλά έθνη (ἄρχουσαι πολλῶν ἐθνῶν) και, όταν άκουσαν για το μεγαλείο της Αθήνας, έσπευσαν εναντίον της, αντιμετώπισαν όμως γενναίους άνδρες και συμπεριφέρθηκαν σαν γυναίκες, καταστρέφοντας τη φήμη τους: ...λόγῳ δὲ περὶ τῆσδε τῆς χώρας ἀκούουσαι κλέος μέγα͵ πολλῆς δόξης καὶ μεγάλης ἐλπίδος χάριν παραλαβοῦσαι τὰ μαχιμώτατα τῶν ἐθνῶν ἐστράτευσαν ἐπὶ τήνδε τὴν πόλιν. Τυχοῦσαι δ΄ ἀγαθῶν ἀνδρῶν ὁμοίας ἐκτήσαντο τὰς ψυχὰς τῇ φύσει͵ καὶ ἐναντίαν τὴν δόξαν τῆς προτέρας λαβοῦσαι μᾶλλον ἐκ τῶν κινδύνων ἢ ἐκ τῶν σωμάτων ἔδοξαν εἶναι γυναῖκες. Έτσι τιμωρήθηκαν για την απληστία και την ανοησία τους, καθιστώντας την Αθήνα λαμπρή και αφανίζοντας τη δική τους πατρίδα (2.6).Τα τόξα των Αμαζόνων δεν παραπέμπουν μόνο στη μυθική σύνδεση των Αμαζόνων με τη συγκεκριμένη στρατιωτική τακτική, η οποία καθρεφτίζεται και στο γεγονός ότι φέρουν ενίοτε ονόματα όπως Τοξίς ή Τοξοφίλη, αλλά έμμεσα και στην αντίθεση μεταξύ περσικού (και γενικά βαρβαρικού) και ελληνικού τρόπου πολέμου. Πβ. Πέρσες 147-149, 239-240, 278-279 κ.α., Ευριπίδης, Ηρακλής 157-164.
Η άδεια φαρέτρα στο χέρι του Ξέρξη (Πέρσες 1016 κ.εξ.) είναι το τελευταίο σύμβολο της ήττας του. Η αντίθεση ελληνικών όπλων και περσικών τόξων εμφανίζεται και στο Σιμωνίδη (επίγρ. 14, τοξοφόροισιν Μήδοις) και στον Πίνδαρο (Πυθ. 1, Μήδειοι ἀγκυλότοξοι). Ο Πέρσης τοξότης αντικαθιστά το Σκύθη μετά τα Μηδικά στην τέχνη. Η αναφορά στο Δαρείο ως τόξαρχο στους Πέρσες 556 πιθανώς απηχεί την απεικόνιση του Δαρείου ως τοξότη στην περσική γλυπτική και στους δαρεικούς, τους οποίους χρησιμοποιούσαν οι Ίωνες υποτελείς του.
Γενικά υπάρχει μια απέχθεια στην ελληνική γραμματεία απέναντι στους μη οπλιτικούς τρόπους πολέμου.
Με την παράδοξη εμμονή των αθηναϊκών πηγών και των έργων τέχνης να επιμένουν στην προβολή του οπλιτικού τρόπου πολέμου πβ. και την απουσία οποιαδήποτε αναφοράς στο ναυτικό στη ζωφόρο του Παρθενώνα καθώς και το γεγονός ότι στα ερυθρόμορφα αγγεία ο Έλληνας που μάχεται τον Πέρση είναι πάντα οπλίτης, τη στιγμή που το ναυτικό έπαιζε καίριο ρόλο στην αθηναϊκή υπεροχή.
Σταύρος Γκιργκένης Διδάκτορας κλασικής φιλολογίας
heterophoton.blogspot.gr
0 Σχόλια
Σχόλια που περιέχουν υβριστικούς χαρακτηρισμούς όχι μόνο για το ιστολόγιο, θα διαγράφονται αμέσως.
EmojiΣχόλια που περιέχουν εμπάθεια σε ό,τι δεν σας αρέσει επειδή έτσι μάθατε ότι έτσι είναι τα πράματα, θα διαγράφονται για έναν εποικοδομητικό διάλογο και όχι να επικρατήσει η αρλουμπολογία, αμαθών και ημιμαθών.
Επίσης σχόλια που έχουν οποιεσδήποτε κομματικές προτροπές και κομματικοπολιτική προπαγάνδα, είναι ανεπιθύμητα.