Πλάτων, ο μεγαλύτερος Έλληνας φιλόσοφος

Η Ελλάδα είναι η χώρα εκείνη που έθεσε τις βάσεις για την ίδρυση και καλλιέργεια της Φιλοσοφίας, της δραστηριότητας εκείνης η οποία εμβαθύνει σε όλα τα κοινωνικά αιτία και αναζητά τη βαθύτερα αιτία τους. Αξίζει να τιμήσουμε με ένα κείμενο την ίσως μεγαλύτερη μορφή της Φιλοσοφίας όλων των εποχών, τον άνθρωπο του οποίου η διδασκαλία επηρεάζει ακόμα και σήμερα την πολιτική ηγεσία όλου του κόσμου, τον μέγιστο Πλάτων.

Ίσως αν δεν υπήρχε ο Πλάτων να αγνοούσαμε το μεγαλύτερο μέρος του βίου του Σωκράτη, μιας και εκείνος δεν άφησε ηθελημένα κανένα γραπτό κείμενο στο οποίο εμείς να μπορούμε να διαβάσουμε το περιεχόμενο της διδασκαλίας του. Η Απολογία του Σωκράτη γράφτηκε από εκείνον, ο Αριστοτέλης βρήκε τον πρώτο του δάσκαλο και έτσι η τριάδα των τριών κορυφαίων φιλοσόφων της αρχαιότητας συμπληρώθηκε αρμονικά. Ο Πλάτων ανήκει στους μεγαλύτερους διανοητές όλων των εποχών, είναι ένας βράχος στον οποίο όλοι οι διανοητές της ανθρωπότητας πάντοτε συρρέουν με θαυμασμό.

Πληροφορίες για τη ζωή του

Ο Πλάτων γεννήθηκε το 427 π.Χ., από αριστοκράτες Αθηναίους γονείς. Ο πατέρας του λεγόταν Αρίστωνας και η μητέρα του Περικτιόνη. Ο Πλάτων έλαβε τη μόρφωση και την κλασσική παιδεία που δεχόταν κάθε νέος της εποχής του.  Και ενώ το πραγματικό του όνομα ήταν Αριστοκλής, έμεινε για πάντα στην ιστορία με το ψευδώνυμο που του δόθηκε επειδή είχε πλατύ μέτωπο.

Ενώ ο ίδιος έγραφε από μικρός ποίηση, αποφάσισε να μην ασχοληθεί ξανά με αυτή, μετά τη γνωριμία του με τον Σωκράτη (το μεγάλο λογοτεχνικό ταλέντο του όμως είναι εμφανές ακόμα και στους φιλοσοφικούς του διαλόγους).

Ίσως έχουν δίκιο εκείνοι που υποστηρίζουν πως ακόμα και μέσα από τα μεγαλύτερα δεινά, μπορεί να γεννηθεί κάτι καλό. Αυτό συνέβη και στην περίπτωση του Πλάτων, ο οποίος ξεκίνησε τη φιλοσοφική αναζήτηση, αφού βίωσε αυτό το σκληρό γεγονός, την πώληση του ίδιου ως δούλου, μετά την επίσκεψή του στη Σικελία και τη γνωριμία του με τον τύραννο των Συρακουσών, Διονύσιο τον Ι.

Όταν ο Πλάτων επέστρεψε στην Αθήνα, ίδρυσε τη σχολή του, την Ακαδημία, σε μία τοποθεσία της Αττικής. Διάσημοι μαθητές του υπήρξαν ο Αριστοτέλης, ο οποίος ακολούθησε διαφορετική φιλοσοφική πορεία, ο ανιψιός και διάδοχός του Σπεύσιππος, ο Ξενοκράτης, ο Φίλιππος από την Οπούντα. Ο θάνατος τον βρήκε ήσυχα το 347 π. Χ, σε ηλικία 80 ετών.

Σημαντικές πληροφορίες για το έργο του

Ο Πλάτων ανήκει στις σημαντικότερες μορφές της ανθρωπότητας; ακόμα και τώρα, το έργο του χαρακτηρίζεται ως εκείνο που κατευθύνει πολιτικά ολόκληρη την ανθρωπότητα. Και ενώ ο Σίγκμουντ Φρόυντ χαρακτηρίζεται διεθνώς ως ο ιδρυτής της Ψυχανάλυσης, αν κάποιος μελετήσει Πλάτων, θα διαπιστώσει πως εκείνος έθεσε πρώτος από όλους τους άλλους, τα θεμέλια για τη μελέτη της ανθρώπινης ψυχής. Ο Πλάτων επιθυμεί να διεισδύσει με το έργο του μέσα στα άδυτα της ανθρώπινης ψυχής, επιθυμεί να αναλύσει την ανθρώπινη συμπεριφορά όπως και τις αιτίες που την υποκινούν σε διάφορες ενέργειες. Είναι ο πρώτος που επιχείρησε να διαχωρίσει την ψυχή σε τρία μέρη, το επιθυμητικό, το θυμοειδές και το λογιστικό, γεγονός που τον κατέστησε ως τον πρώτο ψυχολόγο, όχι μόνο της αρχαιότητας, αλλά και ολόκληρης της ανθρωπότητας. Είναι εκείνος που στο Συμπόσιο μελέτησε όσο λίγοι το ανεπανάληπτο συναίσθημα του Έρωτα και ύμνησε την ανώτερη, για εκείνον μορφή του, η οποία ακόμα και σήμερα χρησιμοποιείται για να περιγράψει την έλλειψη σαρκικής επαφής, τον  αγνό και παντοτινό πλατωνικό έρωτα. Ο διάλογος για τις διαφορετικές μορφές του έρωτα είναι ιδιαίτερα ριζοσπαστικός και ακόμα και σήμερα μελετάται για την εμβάθυνση που ο ίδιος δίνει στο ίσως πιο περίπλοκο και ζωογόνο συναίσθημα που χαρακτηρίζει την ανθρώπινη ύπαρξη.

Ο Πλάτων είναι εκείνος που διέσωσε τη διδασκαλία και την απολογία του Σωκράτη, αφού εκείνος δε μας άφησε ούτε ένα δικό του γραπτό κείμενο ώστε να μελετήσουμε τη φιλοσοφία του, φέρνοντας στο φως τη διδασκαλία και την απολογία ενός εκ των φωτεινότερων πνευμάτων στην ιστορία. Αποτελεί την κύρια πηγή από την οποία εμείς αντλούμε πληροφορίες για τη ζωή του Σωκράτη, την περιβόητη δίκη και τον αδόκητο θάνατό του. Είναι εκείνος ο ανοιχτόμυαλος φιλόσοφος  που όχι μόνο δεν περιόρισε τη μελέτη του αποκλειστικά στη Φιλοσοφία, αλλά άφησε το πνεύμα του να μαγευτεί από κάθε ανθρώπινη έκφανση δημιουργίας, όπως η μουσική και η γεωμετρία. Δεν παρασύρθηκε από την αλαζονεία της δικής του ειδικότητας, αλλά αγκάλιασε κάθε διαφορετική γνώση και κάθε επιστήμη η οποία βελτιώνει την ποιότητα της ανθρώπινης ζωής. Αξίζει κάποιος να τον θαυμάσει ακόμα και για το γεγονός πως ήταν ο πρώτος φιλόσοφος –μαζί με τον Επίκουρο- ο οποίος δεχόταν στη σχολή του γυναίκες, αναγνωρίζοντας και σε αυτές το δικαίωμα στη μόρφωση σε μία εποχή η οποία χαρακτηριζόταν από την ηγεσία των ανδρών στην πολιτική και κοινωνική ζωή.

Ο Πλάτων στην Πολιτεία και τους Νόμους, περιγράφει την ιδανική πολιτεία στην οποία θεωρεί πως οι φιλόσοφοι θα έπρεπε να κυβερνούν και να ηγούνται στον πολιτικό στίβο .

Ο Πλάτων πάντοτε θα στέκεται στο υψηλότερο βάθρο της ανθρωπότητας, ως ένας διανοητικός τιτάνας που θα χρησιμοποιείται και θα αναλύεται ως απαραίτητος για τη βελτίωση της ανθρωπότητας. Μερικά από τα σπουδαιότερα έργα του είναι το Συμπόσιο, ο Γοργίας, ο Φαίδρος, η Απολογία Σωκράτους, ο Πολιτικός, ο Φαίδων, η Πολιτεία, ο Τίμαιος.

Έγραψε η Μαρία Σκαμπαρδώνη

Πλάτωνας: Η ζωή του μεγάλου φιλοσόφου σε ένα βίντεο λίγων λεπτών

Ένα από τα λαμπρότερα πνεύματα της αρχαιότητα ήταν ο Πλάτωνας. Μαθήτευσε πλάι στον Σωκράτη και έγινε δάσκαλος ενός εξίσου σπουδαίου φιλοσόφου του Αριστοτέλη.

To σύνολο του έργου του, συχνά τον κατατάσσει μεταξύ των κορυφαίων παγκοσμίων προσωπικοτήτων όλων των εποχών με τη μεγαλύτερη επιρροή, μαζί με τον δάσκαλο του, Σωκράτη, και τον μαθητή του, Αριστοτέλη.

Το έργο του με τη μορφή φιλοσοφικών διαλόγων έχει σωθεί ολόκληρο ενώ άσκησε τεράστια επιρροή στην αρχαία ελληνική φιλοσοφία και γενικότερα στη δυτική φιλοσοφική παράδοση μέχρι τις μέρες μας.

Το συγγραφικό έργο του Πλάτωνα είναι αρχικά μνήμη και φήμη, εξιδανικευτική, του βίου και του θανάτου και του ήθους του Σωκράτη, αλλά και ανάπτυξη, μεθοδική και πολύπτυχη της διδασκαλίας του, πιστή ως κάποιο βαθμό στο πνεύμα του. Τα έργα του Πλάτωνα (36) εκτός από την Απολογία και τις Επιστολές είναι γραμμένα σε μορφή διαλόγου.

Ως κεντρικό πρόσωπο στους διαλόγους, εκτός από έναν, τους Νόμους, παρουσιάζεται ο Σωκράτης, ακόμη και όταν σε κάποιον διάλογο σαν να παραμερίζεται σε θέση ακροατή. Σε κανένα διάλογο δεν εμφανίζεται ο ίδιος ο Πλάτων.

Στον Πλάτωνα αποδίδονται και 13 επιστολές, η γνησιότητα των οποίων γενικά αμφισβητείται, εκτός από την Ζ’ Επιστολή όπου περιγράφει ο Πλάτωνας τη δραστηριότητά του στη Σικελία.

Και στη συγγραφή ο φιλόσοφος μιμήθηκε τη διδασκαλία του Σωκράτη, ο οποίος δίδασκε διαλογικά. Οι διάλογοί του υπογράφονται συνήθως με το όνομα κάποιου από τα συνδιαλεγόμενα πρόσωπα, π.χ. Τίμαιος, Γοργίας, Πρωταγόρας κ.λπ.

Έξι μόνο διάλογοι, το Συμπόσιον, η Πολιτεία, ο Σοφιστής, ο Πολιτικός, οι Νόμοι και η Επινομίς τιτλοφορούνται από το περιεχόμενό τους. Στους παλαιότερους διαλόγους διατηρεί την εικόνα του πραγματικού Σωκράτη, ενώ στους νεότερους, όπως εικάζουν οι φιλόλογοι, κάτω από το πρόσωπο του δάσκαλου κρύβεται ο ίδιος ο μαθητής.