Άγνωστοι θησαυροί δίπλα στη λίμνη Ιωαννίνων - και ΕΝΑ ΑΛΛΟ ΜΕΓΑΛΟΜΑΚΕΔΟΝΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΑΝΟΙΓΕΙ ΤΙΣ ΠΥΛΕΣ ΤΗΣ

Άγνωστοι θησαυροί δίπλα... στη λίμνη.- Άνοιξαν οι πύλες της αρχαίας Αιανής

Η αρχαιολογική θέση στην Επισκοπή Σερβιανών

Μια πήλινη σφραγίδα της Πρώιμης Εποχής του Σιδήρου από την περιοχή του Κατσικά Ιωαννίνων, μια χάλκινη περόνη από την προϊστορική εγκατάσταση στη θέση Κρύα, καθώς και άλλα ευρήματα από την άγνωστη μέχρι πρόσφατα Μέση Εποχή του Χαλκού (1730-1529 π.Χ.) στην κοιλάδα των Μολοσσών, που προέρχονται από τα λείψανα εγκατάστασης στη θέση «Παλαμπούτι» στο
Νεοχωρόπουλο, είναι μεταξύ των εκθεμάτων της πρώτης προϊστορικής ενότητας της έκθεσης με τίτλο «Αρχαιολογία του λεκανοπεδίου Ιωαννίνων. Από τις απαρχές ως την Υστερη Αρχαιότητα».


Η έκθεση, που περιλαμβάνει ευρήματα σωστικών ανασκαφών, παρουσιάζεται στο Αρχαιολογικό Μουσείο Ιωαννίνων και φωτίζει άγνωστες πτυχές της ιστορίας της κοιλάδας των Μολοσσών και της πρωτεύουσάς τους, Πασσαρώνας, από τις απαρχές της Νεολιθικής περιόδου ως την Υστερη Αρχαιότητα.
Ενδιαφέρουσα είναι η κεραμική αλλά και τα λίθινα τέχνεργα της Νεολιθικής περιόδου (3000-2000 π.Χ.) από τη θέση Επισκοπή Σερβιανών, από την οποία προέρχεται και μία ακέραιη... μπανιέρα ελληνιστικών-πρώιμων ρωμαϊκών χρόνων. Στη θέση αυτή αποκαλύφθηκαν κατάλοιπα μικρού ατείχιστου οικισμού ή αγροτικής εγκατάστασης ελληνιστικών-πρώιμων ρωμαϊκών χρόνων και αρχαίο νεκροταφείο ρωμαϊκών αυτοκρατορικών χρόνων. Στον χώρο του νεκροταφείου εντοπίστηκε και προϊστορική εγκατάσταση, πιθανόν νεολιθικών χρόνων, ενώ ρωμαϊκό λουτρό βρέθηκε στη θέση Κρανούλα, στην αντίθετη κατεύθυνση, βορειοδυτικά της πόλης των Ιωαννίνων.
Οπως είπε στο «Εθνος» ο προϊστάμενος της Εφορείας Αρχαιοτήτων Ιωαννίνων, Κώστας Σουέρεφ, «η έκθεση αυτή παρουσιάζει τα νέα δεδομένα που προέκυψαν κατά τη διάρκεια σωστικών ανασκαφών και ερευνών, τα οποία και συμβάλλουν στην προβολή της διαχρονικής σημασίας του λεκανοπεδίου των Ιωαννίνων και της Ηπείρου γενικότερα. Τα νέα αυτά στοιχεία, τα οποία συνεξετάζονται με τα παλαιότερα, δίνουν κατά περίπτωση απαντήσεις και εμπλουτίζουν τις γνώσεις, πέρα και από τις τολμηρότερες υποθέσεις εργασίας».
Η έκθεση θα μείνει ανοιχτή για το κοινό μέχρι τις 22 Ιανουαρίου του 2017 και τα εκθέματα, που προέρχονται από τις συλλογές της ΕΦΑ, πλαισιώνονται από εποπτικό υλικό, κείμενα, λεζάντες, χάρτες, κατόψεις, φωτογραφίες και οθόνες με βίντεο από τις ανασκαφές.

Η δεύτερη ενότητα, με τίτλο «Από την αυγή των ιστορικών χρόνων έως τη ρωμαϊκή κατάκτηση», αναφέρεται στις εθνότητες της ενδοχώρας και παρουσιάζει τις μαρτυρίες που συναινούν ότι το λεκανοπέδιο υπήρξε ο χώρος εντός του οποίου διαμορφώθηκαν οι Μολοσσοί.

Η τρίτη ενότητα με τίτλο «Μετά το 167 π.Χ. ως την ύστερη αρχαιότητα» δίνει έμφαση στις υπαίθριες εγκαταστάσεις, όπως μια αγροικία και μια αγρέπαυλη με συγκρότημα λουτρού στην Κρανούλα.
Σε ιδιαίτερη ενότητα με τίτλο «Ιδεολογίες: Χώροι λατρείας, ταφικά έθιμα» αναπτύσσονται το θέμα των ιδεολογιών, οι χώροι λατρείας και τα ταφικά έθιμα στο λεκανοπέδιο Ιωαννίνων.

ΚΟΖΑΝΗ
Άνοιξαν οι πύλες της αρχαίας Αιανής

Ο αρχαιολογικός χώρος Αιανής Κοζάνης, με τον αρχαίο οικισμό και τη σπουδαία νεκρόπολη, αποκαλύπτεται σε όλο του το μεγαλείο, δίνοντας νέα διάσταση στην Ιστορία της Μακεδονίας.

Η πολύχρονη ανασκαφική έρευνα αποδεικνύει μια σημαντική, οργανωμένη πόλη, ήδη από τον 6ο αιώνα π.Χ., πολύ πριν δηλαδή από τον Φίλιππο τον Β', που φέρεται από τις γραπτές πηγές ως ο ιδρυτής των πόλεων στην Ανω Μακεδονία.
Η ακμή της πόλης τοποθετείται στους κλασικούς και ελληνιστικούς χρόνους, ενώ το σύνολο των δεδομένων μαρτυρά πως η Αιανή από πολύ νωρίς έπαιξε ρόλο πρωτεύουσας της αρχαίας επαρχίας της Ελίμειας. Την ιδιαίτερη σημασία της θέσης βεβαιώνει και η πολύ πρώιμη και μακρόχρονη κατοίκησή της, η οποία ανάγεται στα νεολιθικά χρόνια, στην 5η π.Χ. χιλιετία, με συνέχεια μέσα στην εποχή του χαλκού και την εποχή του σιδήρου.

Σε ποσοστό μεγαλύτερο από το 90% (πάνω από τις 9 από τις 11 τομές), ο αρχαιολογικός χώρος έχει αποκατασταθεί, αναδειχθεί και είναι επισκέψιμος, ενώ αύριο θα βρίσκεται εκεί η γενική γραμματέας του υπουργείου Πολιτισμού, Μαρία Ανδρεαδάκη-Βλαζάκη, η οποία θα εγκαινιάσει το έργο που έγινε μέσω του ΕΣΠΑ για τη «Στερέωση και μερική αποκατάσταση της Αρχαίας Αιανής Κοζάνης και των Αγροικιών Α΄και Β΄».

Η αρχαία Αιανή ταυτίζεται με τον οικισμό που αποκαλύφθηκε στη θέση Μεγάλη Ράχη, έναν ψηλό και οχυρό λόφο ο οποίος αναπτύσσεται σε πλατώματα, με κατοικίες ακόμη και έξω από αυτόν, σε χαμηλότερα σημεία, δύο από τις οποίες αποκαταστάθηκαν πλήρως στο πλαίσιο του ολοκληρωμένου έργου ΕΣΠΑ.

Η πόλη, από την ύστερη εποχή χαλκού και σε όλη τη διάρκεια κατοίκησής της, είχε άμεσες πολιτιστικές σχέσεις και ανταλλαγές με όλο τον ευρύτερο ελλαδικό χώρο, όπως μαρτυρούν τα μυκηναϊκά αγγεία, τα μελανόμορφα και ερυθρόμορφα αττικά αγγεία, οι κορινθιακοί αρύβαλλοι (τύπος μικρού αγγείου) και τα νομίσματα όλων των μεγάλων γνωστών πόλεων της αρχαιότητας, έχοντας παράλληλα και τοπική παραγωγή, με εργαστήρια μεταλλοτεχνίας, κεραμικής, κοροπλαστικής. Τα αρχιτεκτονικά κατάλοιπα (δωρικά και ιωνικά κιονόκρανα) μαρτυρούν λαμπρά δημόσια κτίρια, με γραπτή διακόσμηση, ενώ οι επιγραφικές μαρτυρίες αποδεικνύουν την πρώιμη χρήση του γραπτού λόγου.

Το σπίτι με τις σκάλες στην αρχαία Αιανή

Στη θέση Λειβάδια, στα βορειοανατολικά του οικισμού, ανασκάφηκε η σημαντική βασιλική νεκρόπολη των αρχαϊκών, κλασικών και ελληνιστικών χρόνων. Αποκαλύφθηκαν δώδεκα μεγάλοι κτιστοί θαλαμωτοί τάφοι και μεγάλος αριθμός κιβωτιόσχημων ή απλών λακκοειδών τάφων.
Οι μεγαλύτεροι βρέθηκαν συλημένοι από την αρχαιότητα. Κάποιοι από τους τάφους έφεραν επιτύμβιες στήλες, κάποιοι ορίζονταν από ταφικούς περιβόλους, ενώ στον χώρο ήταν τοποθετημένα και αγάλματα (βρέθηκε κεφαλή κούρου, λιοντάρι και άλλα).
Οι νεκροί ήταν κτερισμένοι με πήλινα και μεταλλικά αγγεία, κοσμήματα, πήλινα ειδώλια, όπλα, στλεγγίδες (αντικείμενα υγιεινής), αμαξάκια, πήλινα άλογα και διάφορα άλλα αντικείμενα. Η διακόσμηση των μεγάλων κτιστών τάφων και τα πλούσια κτερίσματα τα οποία έφεραν οι νεκροί μαρτυρούν εύρωστη οικονομία της πόλης και υψηλό βιοτικό επίπεδο των κατοίκων. Στην περιοχή της νεκρόπολης αποκαλύφθηκε επίσης αποθέτης που περιείχε μεγάλο αριθμό αγγείων της ύστερης εποχής χαλκού (1600-1100 π.Χ.), με γραπτή αμαυρόχρωμη διακόσμηση, των οποίων η Αιανή υπήρξε σημαντικό κέντρο παραγωγής.
«Η Αιανή αποτελεί τόπο ιδιαίτερης αρχαιολογικής σημασίας και φυσικής ομορφιάς και οι εργασίες στερέωσης και αποκατάστασης ήταν απαραίτητες, καθώς τα πρώτα κατάλοιπα ήρθαν στο φως από το 1983», είπε στο «Εθνος» η προϊσταμένη της Εφορείας Αρχαιοτήτων Κοζάνης, Αρετή Χονδρογιάννη-Μετόκη.

Σύμφωνα με την ίδια, ο αρχαίος οικισμός της Μεγάλης Ράχης Αιανής εμφανίζει συνεχή σχεδόν κατοίκηση από την πρώιμη εποχή του χαλκού έως και το τέλος της Ελληνιστικής περιόδου, με έναρξη από τη νεότερη νεολιθική περίοδο, με αποτέλεσμα στους περισσότερους ανασκαφικούς τομείς να έχει συσσωρευτεί μεγάλο ύψος επιχώσεων.
Το έργο εντάχθηκε στο ΕΣΠΑ τον Μάρτιο του 2011 και τα τεχνικά έργα περιλάμβαναν στερέωση των τοιχοποιιών, μικρή ανύψωση των τοίχων με την προσθήκη καινούργιας λιθοδομής, κατασκευή τοιχίων αντιστήριξης, οριοθέτηση των ανασκαφικών τομέων, δημιουργία συστημάτων απορροής των ομβρίων υδάτων.
Μετά τον αρχαιολογικό χώρο η κ. Ανδρεαδάκη-Βλαζάκη θα ξεναγηθεί στο Αρχαιολογικό Μουσείο Αιανής, το οποίο θεμελιώθηκε το 1992 και παραλήφθηκε επίσημα το 2010. Ο εκθεσιακός χώρος περιλαμβάνει έξι αίθουσες για μόνιμη έκθεση ευρημάτων και μία για περιοδικές.ΜΑΡΙΑ ΡΙΤΖΑΛΕΟΥ-/www.ethnos.gr/