Έξι αρχαία ναυάγια εντοπίστηκαν στη Δυτική Κρήτη

Υποβρύχια αρχαιολογική έρευνα Δυτικής Κρήτης - Αντικυθήρων 2013

Η Εφορεία Εναλίων Αρχαιοτήτων, υποστηριζόμενη τεχνολογικά και οικονομικά από το αμερικάνικο Ωκεανογραφικό Ινστιτούτο του Woods Hole, διεξήγαγε με απόλυτη επιτυχία, από τις 15 Σεπτεμβρίου μέχρι τις 15 Οκτωβρίου 2013, υποβρύχια αρχαιολογική έρευνα στη Δυτική Κρήτη και τα Αντικύθηρα, εντοπίζοντας έξι αρχαία ναυάγια και πέντε αγκυροβόλια και αντλώντας νέες πληροφορίες για το γνωστό ναυάγιο των Αντικυθήρων.

Με τη χρήση τεχνολογίας υποβρύχιας χαρτογράφησης της EdgeTech-4600, η οποία έχει τη δυνατότητα συνδυασμένης πολυδεσμικής και πλευρικής σάρωσης, αποτυπώθηκαν, μέχρι την ισοβαθή των 120 μ., 65 χλμ. περίπου από τις ακτές των χερσονήσων της Γραμβούσας και του Ροδωπού, καθώς και ολόκληρη η περίμετρος των Αντικυθήρων (30 χλμ.), με έμφαση στην περιοχή του γνωστού ρωμαϊκού ναυαγίου με το φορτίο των καλλιτεχνικών θησαυρών (36 αγάλματα και ο γνωστός Μηχανισμός των Αντικυθήρων), οι οποίοι ανασύρθηκαν με την τιτάνια προσπάθεια σφουγγαράδων από τη Σύμη το 1900.

Στην περιοχή επανήλθε το 1976 η ομάδα του πλοιάρχου Cousteau, υπό την εποπτεία του τότε ΥΠΠΕ, και κοινή ομάδα της Εφορείας και του Woods Hole το 2012. Ο συνδυασμός των περυσινών και των φετινών αποτελεσμάτων, αποτυπωμένων στον υποβρύχιο χάρτη της θέσης, οδηγεί στο συμπέρασμα της ύπαρξης πιθανόν δύο ναυαγίων στην ίδια περιοχή. Είναι βέβαιο ότι η συστηματική ανασκαφή είναι πλέον απαραίτητη ώστε να απαντηθεί η πληθώρα των επιστημονικών ερωτημάτων που δημιουργεί η συγκριτική μελέτη της ναυαγιαίρεσης του 1900 και της περιορισμένης ανασκαφικής διερεύνησης του 1976 σε ένα μικρό μόνο τμήμα του χώρου που καταλάμβανε το ναυαγισμένο φορτίο. Είναι δε βέβαιο ότι η αρχαιολογική σκαπάνη θα φέρει στο φως σημαντικά αρχαιολογικά ευρήματα όπως δείχνουν αυτά που έχουν ήδη ανελκυστεί.

Επιπλέον εντοπίστηκαν στην περιοχή των δύο δυτικών χερσονήσων της Κρήτης τα κατάλοιπα έξι αρχαίων ναυαγίων, τρία από τα οποία ρωμαϊκών χρόνων, το ένα με φορτίο λιθοπλίνθων πέραν των 100 τόνων, το δεύτερο με φορτίο αμφορέων και επιτραπέζιων αγγείων και το τρίτο με φορτίο αφρικάνικων αμφορέων, δύο με αμφορείς μέσων βυζαντινών χρόνων και ένα με φορτίο αταύτιστων διάτρητων λίθων. Εντοπίστηκαν επίσης τα λείψανα ενός σύγχρονου μεταλλικού ναυαγίου και τα κατάλοιπα ενός ναυαγίου του 19ου αι., το οποίο μπορεί πιθανότατα να αποδοθεί στο HMS Cambrian που βυθίστηκε βομβαρδίζοντας πειρατές στο κάστρο της Γραμβούσας τον Ιανουάριο του 1828.

Διερευνήθηκαν ακόμα πέντε θέσεις αγκυροβολίας με χρήση από την Κλασική περίοδο μέχρι σήμερα, ιδιαίτερα ενδεικτικές για την αρχαία ναυσιπλοΐα στα δύσκολα νερά της δυτικής Κρήτης, ως επίσης και το ανυψωμένο λιμάνι της πόλης της Κισσάμου, με ιδιαίτερα ενδιαφέρουσες παρατηρήσεις. Αντίστοιχου ενδιαφέροντος ήταν και τα συμπεράσματα που αφορούν στη σεισμική και γεωλογική ιστορία της Δυτικής Κρήτης και των Αντικυθήρων, που βρίσκονται ακριβώς επί του ενεργού ελληνικού τόξου, το οποίο δονήθηκε στη διάρκεια της έρευνας με σεισμό μεγέθους 6,2 βαθμών.

Η υποβρύχια οπτική επισκόπηση διεξήχθη κυρίως με μεθόδους τεχνικής κατάδυσης Nitrox και Trimix με συνδυασμένη χρήση κλειστών καταδυτικών κυκλωμάτων (Rebreathers) και προωστήρων (DPVs), δίνοντας τη δυνατότητα διερεύνησης, σε 100 ώρες κατάδυσης, πέραν των 25 χλμ. και σε βάθη μέχρι 70 μ.

Η έρευνα τελεί υπό τη διεύθυνση της Προϊσταμένης της Εφορείας δρος Α. Σίμωσι και διεξάγεται στο πεδίο από τους αρχαιολόγους δρα Θ. Θεοδούλου, επιστημονικό υπεύθυνο της έρευνας, και δρα B. Foley από πλευράς Woods Hole. Η δεκαπενταμελής ομάδα περιλάμβανε αρχαιολόγους, γεωλόγους, γεωφυσικούς, επαγγελματίες δύτες, καταδυόμενους, τεχνικούς και φωτογράφους.

Σημαντική ήταν επίσης η βοήθεια ντόπιων δυτών και επαγγελματιών που συνέδραμαν ποικιλοτρόπως την έρευνα ή υπέδειξαν θέσεις, όπως ο χανιώτικος καταδυτικός σύλλογος «Φίλοι του Βυθού» και το Kissamos Diving Center.  -  archaiologia.gr