Ο έρωτας του Καραϊσκάκη

Με αφορμή την γιορτή των ερωτευμένων, ας περιοριστούμε σε ένα ερωτικό θέμα. Οι ευαίσθητες/οι, όμως, ας μην διαβάσουν τη συνέχεια γιατί στην αρχή θα προσβληθούν και στο τέλος θα πληγωθούν.
Ο Καραϊσκάκης έχει πει και έχει κάνει πολλά. Συνοψίζω με δύο λόγια τη σχέση του με τις γυναίκες που επηρεάζονται πάντα από τη σχέση του με τη μητέρα του («έφαγε σαράντα χιλιάδες πούτσαις έως να με γεννήση»). Για τις γυναίκες συνήθιζε να λέει «η γυναίκα και το άττι θέλουν καβαλάρην».
Νομίζω πήρατε μια ιδέα.
Στο παλάτι του Αλή Πασά γνώρισε την όμορφη Γκόλφω Ψαρογιαννοπούλου που ήταν μέλος του χαρεμιού. Ο Αλή Πασάς τα φρόντιζε τα κορίτσια. Αφού τελείωνε η θητεία τους, τις καλοπάντρευε. Στην Γκόλφω έδωσε τον Καραϊσκάκη. Ήταν καλός γάμος, αγαπήθηκαν, έκαναν δύο κορίτσια (Πηνελόπη και Ελένη) που επέζησαν και μετά την Επανάσταση καλοπαντρεύτηκαν. Ήταν, λοιπόν, ευχαριστημένος. Έλεγε μάλιστα και το εξής όταν τον ρωτούσαν:

«Νέος υπανδρεύθηκα, ωραίαν γυναίκα πήρα.
Ζεύκια [απολαύσεις] πολλά ετράβησα, δόξαν μεγάλην ηύρα,
Και γρόσια εκαζάντησα, όσα μου ήταν χρεία.»
Αλλά ήρθε ο πόλεμος. Κατάφερε να φυγαδεύσει την οικογένειά του από τα Ιωάννινα και την έστειλε στον Κάλαμο της Λευκάδας που τον έλεγχαν οι Βρετανοί. Αλλά την άνοιξη του 1823 τον πληροφόρησαν διάφοροι καλοθελητές ότι η όμορφη και νέα Γκόλφω τον απατούσε. Προσποιήθηκε ότι αδιαφορούσε:

«Όποιος την πρωτοπάρη να την έχη! Να την χέσω την πουτάνα!»
Αλλά πληγώθηκε και προσπάθησε να την κάνει να ζηλέψει διαδίδοντας ότι θα τη χωρίσει και θα παντρευτεί νεότερη και πλούσια. Δεν ξέρω αν η Γκόλφω ήταν αθώα ή όχι. Αλλά πέθανε νεότατη τον Αύγουστο του 1826. Λίγο πριν πεθάνει, όμως, ο Καραϊσκάκης πρόλαβε να την εκδικηθεί.
Ένα χρόνο νωρίτερα, το 1825, ο Καραϊσκάκης έπιασε αιχμάλωτη στην Πελοπόννησο μια τουρκοπούλα, μέλος χαρεμιού. Την έβαλε να βαφτιστεί χριστιανή και της έδωσε τρία ονόματα. Κανονικά Μαρία, τη φώναζε Μαργιώ αλλά και …Ζαφείρη. Διότι, για να μην προκαλεί, την έντυνε με ανδρικά ρούχα και την είχε ορντινάτσα. 

Μαργιώ τον αγάπησε, τον φρόντιζε (είχε φυματίωση) και πολεμούσε δίπλα του.
Στον γιατρό του, τον Ελβετό Gosse, φαινόταν σαν Αμαζόνα. Βέβαια πολλοί νόμιζαν ότι ο Ζαφείρης ήταν μία από τις «χατζαρούλες». Έτσι ονόμαζαν τους ανοιχτά ομοφυλόφιλους αγωνιστές, που έκαναν συχνά γυναικείες δουλειές στο στρατόπεδο, είχαν σεξουαλικές σχέσεις με αρκετά παλληκάρια και φυσικά, όταν υπήρχε ανάγκη, πολεμούσαν το ίδιο ηρωικά με τους straight. Αλλά ο Ζαφείρης ήταν γυναίκα 100%, σαν τον Πίπη, στο Αρχόντισσα και ο Αλήτης.

Λίγο πριν πεθάνει η γυναίκα του, ο Καραϊσκάκης πήγε να την επισκεφτεί στον Κάλαμο. Έφερε μαζί του και τον Ζαφείρη/Μαργιώ. Ο οποίος είχε εντολή να παριστάνει τον άνδρα για να μην την μυριστούν. Τι να κάνει και ο Ζαφείρης, την έπεφτε σε υπηρέτριες, τις τσιμπούσε, τις χούφτωνε κλπ. Υπερέβαλε λίγο και οι κοπέλες διαμαρτυρήθηκαν στην κυρά τους, τη Γκόλφω. Η Γκόλφω αγανάκτησε και το είπε στον Καραϊσκάκη: «Μάζεψε τους άνδρες σου που την πέφτουν στις ψυχοκόρες μου!». Το μπέρδεμα τον ανάγκασε να ομολογήσει ότι ο Ζαφείρης ήταν γυναίκα. Έγιναν οι σχετικές σκηνές – όχι τόσο επειδή είχε εξωσυζυγική σχέση όσο γιατί την κουβάλησε μέσα στο σπίτι της οικογένειάς του. Ο Καραϊσκάκης όμως είχε μια αφοπλιστική δικαιολογία: «Έγνοια σου μουρή, έχω και για σένα πούτσο. Μη μου χολιάζεις!»

Κράτησε τον λόγο του και πριν φύγει την άφησε έγκυο. Μάλλον στη γέννα του τρίτου παιδιού, του Σπύρου ή στις επιπλοκές μετά τη γέννα, πέθανε η άτυχη Γκόλφω. Τον μοναχογιό του, ο Καραϊσκάκης δεν τον γνώρισε ποτέ. Του άφησε μόνο το σπαθί του που το χρησιμοποιούσε ο Σπύρος ως αξιωματικός του ελληνικού στρατού. Δυστυχώς ο Καραϊσκάκης δεν πρόλαβε να καμαρώσει τον γιο του, όταν ο Σπύρος, μισό αιώνα αργότερα, έγινε Υπουργός Στρατιωτικών.

Όμως η Μαργιώ/Ζαφείρης δεν ήταν μια απλή σχέση. Ήταν η υπαρχηγός του Καραϊσκάκη. Ας αφήσουμε τους Έλληνες σεξιστές της εποχής που τους ενοχλούσε η Μαργιώ και την υποτιμούν ή την εξαφανίζουν από τις περιγραφές κι ας δούμε τι γράφει γι’ αυτήν στα απομνημονεύματά του ένας τζέντλεμαν, ο νεαρός George Cochrane, ανιψιός του θρυλικού (για τη συμμετοχή του στις επαναστάσεις της Νότιας Αμερικής) και τραγικού (για τη συμμετοχή στη δική μας), βρετανού ναυάρχου Thomas Cochrane. Ο George θα πρέπει να έπαθε την πλάκα του με την κοκκινομάλλα Μαργιώ γιατί την πέρασε από ακτινογραφία και της αφιερώνει μια ολόκληρη σελίδα:

“Among his followers was an orderly [ορντινάντσα], who attended him everywhere, – and of whom I must pause to give a brief account.
This orderly was a Turkish woman, dressed partly in man’s attire, and partly in female. She had been taken prisoner by Karaiskaki at Trippolitza, when that city fell into the hands of the Turks; and Karaiskaki became attached to her, and she to him. She watched him night and day. She carried over her shoulder a light Greek musket, and in her girdle a brace of pistols and an ataghan [γιαταγάνι].
Her countenance was very pleasing, but possessing more of the Turkish than the Greek character. Her face was rather round than oval; she had a perfectly straight nose, dark eyes and eyebrows, and a complexion not at all dark, but of a healthy and beautiful white and red. Her hair was dark auburn, and was plaited, and part of it wound round a Greek red cap with a blue tassel [κόκκινο φέσι με μπλε φούντα]. She wore white cotton trousers, with a white sheep-skin jacket, coming down to her waist only, which latter was encircled with a red leathern girdle, as I have said before, containing arms.
Her manners were very mild and inobtrusive, and when noticed by us strangers, she cast down her eyes with a very becoming and attractive modesty.
The conduct of this woman offered a fine specimen of what female attachment is capable of effecting. No danger, however great, kept her from the field; and although she did not fight, still she was regardless of her life while following her lord.”

Όταν γίνεται η ιστορική πρώτη σύσκεψη, μεταξύ του ναυάρχου Cochrane και του Καραϊσκάκη, η Μαργιώ έχει πρώτη θέση πίστα:

“To the right of the general was the orderly I have before spoken of, who was seated in the same position as the general. It appeared that, in the general’s tent she exercised that prerogative which her beauty and attachment had acquired for her; there she was evidently second in command.”

Όταν ο Καραϊσκάκης, πληγωμένος θανάσιμα, καταλαβαίνει ότι θα πεθάνει κάνει τη διαθήκη του το βράδυ της 22ης Απριλίου 1827. Θα αφήσει στη Μαργιώ 4.000 γρόσια (αγοραστική δύναμη γύρω στα €50.000) για προίκα και θα την παντρέψει με ένα από τα παλληκάρια του. Ο γάμος θα γίνει δίπλα στο κρεβάτι του ετοιμοθάνατου Καραϊσκάκη. Τα χαράματα της 23ης Απριλίου θα ξεψυχήσει με τη Μαργιώ δίπλα του. Τι απέγινε η Μαργιώ, δεν γνωρίζουμε.
[Στην εικόνα η δεύτερη σελίδα της ιδιόγραφης διαθήκης του Καραϊσκάκη. Διαβάστε στις τελευταίες σειρές: «Τέσσαρες χιλιάδες γρόσια της Μαργιώς». Η διαθήκη εκτίθεται στο Μουσείο Μπενάκη.]


Aristides Hatzis