Και Έλληνες της Κύπρου ανάμεσα στους θυσιασθέντες για την απελευθέρωση των Ιωαννίνων

Χριστόδουλος Σώζος, εν ενεργεία Δήμαρχος Λεμεσού, Εθελοντής Βαλκανικών Πολέμων, κατετάγη στο Α’ Σύνταγμα Πεζικού του Διαδόχου, φονεύθηκε δε ηρωϊκά μαχόμενος στη μάχη της Μανωλιάσσας επί του λόφου του Προφήτη Ηλία, απέναντι του Μπιζανίου την 6η Δεκεμβρίου 1912.

Λάζαρος Μαύρος

21η Φεβρουαρίου 1913 νικηφόρος ο Ελληνικός Στρατός εισέρχεται στα Ιωάννινα ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΤΗΣ από τον μακραίωνα τουρκικό ζυγό, κατά τη διάρκεια του Πρώτου Βαλκανικού Απελευθερωτικού Πολέμου εναντίον της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, στον οποίο εισήλθε υπό την ηγεσία του Πρωθυπουργού Ελευθερίου Βενιζέλου, η «μικρή Ελλαδίτσα της Μελούνας», 5η Οκτωβρίου 1912, δεκαπέντε χρόνια μετά την ήττα και την ταπείνωση στον «ατυχή» ελληνο-τουρκικό πόλεμο του 1897.

ΜΕ ΤΟ ΟΡΑΜΑ ΤΗΣ ΕΝΩΣΗΣ, της σκλαβωμένης από το 1878 στους Εγγλέζους, Κύπρου – όραμα και αίτημα εκπεφρασμένο από τα χρόνια της Επανάστασης του 1821 – οι Κύπριοι υπόδουλοι έσπευσαν κατά εκατοντάδες να καταταγούν ΕΘΕΛΟΝΤΕΣ ΠΟΛΕΜΙΣΤΕΣ στον Ελληνικό Στρατό από τον Οκτώβριο του 1912 της έναρξης των Βαλκανικών Απελευθερωτικών Πολέμων.

“Υπόδουλοι ελευθερωταί αδελφών αλυτρώτων”
όπως είναι και ο εμβληματικός τίτλος του πολύτιμου βιβλίου του Πέτρου Παπαπολυβίου (1999) με τις επιστολές, τα πολεμικά ημερολόγια και τις ανταποκρίσεις Κυπρίων Εθελοντών από την Ήπειρο και τη Μακεδονία του 1912-1913.

ΠΟΛΛΟΙ Κύπριοι Εθελοντές Πολεμιστές, έλαβαν μέρος στις πολύμηνες και πολύνεκρες επιχειρήσεις του Ελληνικού Στρατού για την εκπόρθηση των τουρκικών οχυρών στο Μπιζάνι και στον Δρίσκο των Ιωαννίνων.

ΚΟΡΥΦΑΙΑ κυπριακή θυσία για την απελευθέρωση των Ιωαννίνων, ο ΔΗΜΑΡΧΟΣ ΛΕΜΕΣΟΥ ΧΡΙΣΤΟΔΟΥΛΟΣ ΣΩΖΟΣ 40 χρόνων ο οποίος όταν έσπευσε από την Κύπρο, μέσω Αλεξάνδρειας στον Πειραιά και την Αθήνα, για να καταταγεί εθελοντής στον Ε.Σ., ζήτησε αυτοπροσώπως από τον Πρωθυπουργό και Υπουργό των Στρατιωτικών Ελευθέριο Βενιζέλο, στις 24 Οκτ. 1912 να διατάξει την κατάταξή του σε μάχιμη μονάδα των πρόσω.

Ο ΣΩΖΟΣ κατατάχθηκε ως απλός τυφεκιοφόρος στο 1ο Σύνταγμα της 2ας Μεραρχίας του στρατηγού Κωνσταντίνου Καλλάρη, υπηρέτησε στην μόλις απελευθερωθείσα Θεσσαλονίκη φρουρώντας τους Τούρκους αιχμαλώτους, πολέμησε στους Αγίους Σαράντα της Βορείου Ηπείρου 24 Νοεμβρίου 1912 και από τις 2.12.1912 η μονάδα του στάλθηκε στις επιχειρήσεις εναντίον των τουρκικών οχυρών του Μπιζανίου των Ιωαννίνων.

ΕΚΕΙ ΠΟΛΕΜΩΝΤΑΣ με το τυφέκιο Μάνλιχερ, στη μάχη του Προφήτη Ηλία της Αετοράχης, ο τυφεκιοφόρος Δήμαρχος Λεμεσού Χριστόδουλος Σώζος, έπεσε μαχόμενος στις 6 Δεκεμβρίου 1912.

ΣΤΙΣ ΜΑΧΕΣ του Μπιζανίου Ιωαννίνων, τις ίδιες μέρες, θυσιάστηκε μαχόμενος Κύπριος εθελοντής πολεμιστής, ο 20χρονος φοιτητής Ιατρικής στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, απόφοιτος του Παγκυπρίου Γυμνασίου της Λευκωσίας, εκ Πεδουλά καταγόμενος, ΜΙΧΑΗΛ ΣΤΙΒΑΡΟΣ ο οποίος είχε καταταγεί στο 1ο Τάγμα του Ανεξάρτητου Συντάγματος Κρητών και μετείχε στις μάχες των Πεστών και της Αετοράχης.

ΟΙ ΠΡΟΤΟΜΕΣ των Κυπρίων Ηρώων της Απελευθέρωσης των Ιωαννίνων, Σώζου και Στιβαρού κοσμούν σήμερα – ευγνωμονούντα – τα εορτάζοντα τα 107 ελευθέριά τους Γιάννενά μας στην Ήπειρο.

ΣΤΙΣ ΙΔΙΕΣ ΜΑΧΕς απελευθέρωσης των Ιωαννίνων έλαβαν μέρος και πολλοί άλλοι Κύπριοι εθελοντές πολεμιστές Βαλκανιομάχοι οι οποίοι επέζησαν και των δύο Βαλκανικών Πολέμων 1912-1913 κι επέστρεψαν στην αγγλοκρατούμενη Κύπρο, φέρνοντας και τα μεταλλικά παράσημα της ανδρείας τους που κληροδότησαν στους ζώντες και σήμερα απογόνους τους.

ΑΝΑΜΕΣΑ τους και ο αείμνηστος εξέχων Πάφιος Σωτηράκης Μαρκίδης – στ’ όνομα του οποίου είναι αφιερωμένο και το Μαρκίδειον Δημοτικό Θέατρο Πάφου – ο οποίος 18χρονος φοιτητής στην Αθήνα, που πρόλαβε να καταταγεί 1ος Κύπριος Εθελοντής Πολεμιστής στον Ελληνικό Στρατό, πριν λάβει μέρος τις μάχες του Μπιζανίου και ευτύχησε να ζήσει στα Γιάννενα την απελευθέρωση των Ιωαννίνων, είχε ήδη πολεμήσει στην απελευθέρωση της Λέσβου και της Χίου και αμέσως μετά τα Γιάννενα, στον Β’ Βαλκανικό Πόλεμο, στις μάχες Κιλκίς – Λαχανά, Σιδηροκάστρου, μέχρι στα στενά της Κρέσνας και στην Τζουμαγιά 13-7-1913 της κατατρόπωσης των Βουλγάρων.

ΣΤΗΝ ΜΑΧΗ απελευθέρωσης του ΣΙΔΗΡΟΚΑΣΤΡΟΥ ΣΕΡΡΩΝ από τους Βουλγάρους Κατακτητές 27 Ιουνίου 1913, ΘΥΣΙΑΣΤΗΚΕ μαχόμενος και ο Κύπριος Λοχαγός – απόφοιτος της Σχολής Ευελπίδων ΓΕΩΡΓΙΟΣ Σ. ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ του 1ου Ευζωνικού Συντάγματος της 4ης Μεραρχίας. Η προτομή του Κυπρίου Λοχαγού βρίσκεται στο Ηρώο του Λαχανά.

Στην ίδια μάχη του Σιδηροκάστρου Σερρών, εκτός από τον Πάφιο Σωτηράκη Μαρκίδη έλαβαν μέρος και πολλοί άλλοι Κύπριοι Εθελοντές Πολεμιστές, επιζήσαντες Βαλκανιομάχοι.

ΜΟΛΙΣ ΤΟ ΠΕΡΑΣΜΕΝΟ Σάββατο 16 Φεβρ. 2020 στη γενέτειρα του, στο Σιδηρόκαστρο Σερρών (Ντεμίρ Ισάρ επί Τουρκοκρατίας) κηδεύτηκαν τα Κόκκαλα τα Ιερά του ηρωικού Διοικητή της 33 Μοίρας Καταδρομών Κύπρου ΤΑΓΜΑΤΑΡΧΗ ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΚΑΤΣΑΝΗ, ο οποίος θυσιάστηκε μαχόμενος εναντίον των Τούρκων εισβολέων του Αττίλα στον Άγιο Ιλαρίωνα της Κερύνειας 21η Ιουλίου 1974 για την λευτεριά της Κύπρου και τα οποία εντοπίστηκαν πρόσφατα στον χώρο της θυσίας του στην σκλαβωμένη 46 χρόνια ελληνική γη του Αγίου Ιλαρίωνα.

ΣΗΜΕΙΩΣΗ:
Οι Κύπριοι Βαλκανιομάχοι του 1912-1913 ήσαν το ίνδαλμα – παράδειγμα των Κυπρίων στην Εξέγερση των Οκτωβριανών του 1931, που είχαν και σημαιόφορο – σαλπιγκτή τον παρασημοφορημένο Βαλκανιομάχο ΣΑΒΒΑ ΤΕΝΙΖΗ από τον Στρόβολο.

ΙΝΔΑΛΜΑ και παράδειγμα για την εθελοντική συμμετοχή των Κυπρίων και στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο εναντίον του Ναζισμού και του Φασισμού:
“Για της Ελλάδας μας τη λευτεριά”, τραγουδούσαν στη μελωδία του εμβατηρίου των Βαλκανιομάχων, που συνέθεσε και ο Τεύκρος Ανθίας για τους Ελληνολάτρες (τότε) ΑΚΕΛιστές εθελοντές πολεμιστές του Ιουνίου 1943.

https://infognomonpolitics.gr/