Γιατί ένας παρασημοφορημένος ήρωας του 1940 κατέληξε να είναι στην εξορία στον εμφύλιο;

Η ιστορία του πολεμιστή του 1940 και της Αντίστασης Δημήτρη Κασλά θυμίζει πόσο θλιβερή ιστορία ήταν ο Εμφύλιος

Εικόνα: Οπισθόφυλλο του βιβλίου: A. Καπανιάρη “Δημήτριος Κασλάς, Η στρατιωτική διαδρομή, το πρόσωπο, η εποχή”, 2009

Δεν προκαλεί έκπληξη ότι παρά την τρομερή φασαρία που έγινε όλο το προηγούμενο διάστημα για τα “Εγκλημάτα_του_Κομμουνισμού”, ελάχιστος ουσιαστικός διάλογος έγινε για τις θυελλώδεις εποχές της χώρας τις οποίες αφορά αυτή η συζήτηση. Το τι συνέβη στην Κατοχή, ποιοι ήταν οι δοσίλογοι, πως έγινε ο Εμφύλιος, τι ήταν η Μακρόνησος ή τα Δεκεμβριανά παραμένουν πρακτικά άγνωστες λέξεις για πολύ κόσμο.

Σε κάθε περίπτωση η Κατοχή και ο Εμφύλιος είναι δύο φοβερά δραματικές περίοδοι που συνδέονται άρρηκτα μεταξύ τους. Η ιστορία του Δημήτρη Κασλά, επαγγελματία στρατιωτικού του Ελληνικού Στρατού από το 1920 ως το 1945 χρησιμεύει σαν γενική ιδέα για το τι περίπου έγινε εκείνα τα χρόνια.

Ο βετεράνος των τριών πολέμων
Ο Δημήτρης Κασλάς με καταγωγή από το Πήλιο κατατάχθηκε στον Ελληνικό Στρατό το 1920 και μετά τη θητεία του έγινε έφεδρος και στη συνέχεια μόνιμος αξιωματικός. Είχε συμμετάσχει στην καταστροφή που ήταν η Μικρασιατική Εκστρατεία, όπου υπήρξε και αιχμάλωτος των Τούρκων σχεδόν ένα χρόνο.

Ο Δημήτρης Κασλάς κατά τη διάρκεια της Μικρασιατικής Εκστρατείας

Όταν ξέσπασε ο πόλεμος με τους Ιταλούς το 1940 ο λοχαγός Κασλάς ήταν 39 χρονών και λίγες βδομάδες μετά θα προβιβαστεί σε ταγματάρχη για το θάρρος που έδειξε στο πεδίο της μάχης. Συμμετείχε κανονικά στις επιχειρήσεις στην Ήπειρο ενάντια στην εισβολή, η οποία ως γνωστόν αποκρούστηκε στα βουνά της Πίνδου. Οι Ιταλοί βρέθηκαν ηττημένοι πιο πίσω κι από το σημείο που ξεκίνησαν και αποφάσισαν να κάνουν μια νέα προσπάθεια το Μάρτιο του 1941.

“Όποιος γυρίσει την πλάτη στον εχθρό θα τουφεκίζεται”
Ήταν σε αυτή τη δεύτερη απόπειρα των Ιταλών να νικήσουν τον ελληνικό στρατό που ο ταγματάρχης θα έπαιζε καθοριστικό ρόλο . Κομβικό σημείο για την απόκρουση της επίθεσης θα γινόταν ένας λόφος με όνομα ύψωμα 731 που έκλεινε το πέρασμα των Ιταλών στα στενά της Κλεισούρας, τον οποίο υπερασπιζόταν το ΙΙ/5 Τάγμα που διοικούσε ο Κασλάς. Ο διοικητής δίνει διαταγή πως δεν υποχωρεί κανείς και αναλαμβάνει από κοντά την καθοδήγηση της άμυνας.

Ύψωμα 731
Η ιστορία του υψώματος 731 είναι υλικό για ταινίες σαν αυτές του Χόλιγουντ: Οι έλληνες στρατιώτες μέσα στο συνεχή βομβαρδισμό, το χιόνι, το κρύο και τις ψείρες άντεξαν 19 συνεχόμενες επιθέσεις των Ιταλών με αποτέλεσμα χιλιάδες νεκρούς και από τις δύο μεριές. Για τους ιταλούς όμως ήταν καταστροφή, καθώς το τεράστιο κόστος σε νεκρούς και τραυματίες τους οδηγεί να παρατήσουν τον πόλεμο με την Ελλάδα.

Ο Κασλάς ήταν καταλύτης στο να αντέξουν οι στρατιώτες του στο λόφο, ο οποίος έχασε 5 μέτρα υψόμετρο από τις οβίδες. Για την ηγεσία του πήρε τα παράσημα «Πολεμικός Σταυρός Γ΄ Τάξης» και «Χρυσό Αριστείο Ανδρείας» από τους υπουργούς Άμυνας στην Κατοχή.

Ο παλιός αξιωματικός και το ΕΑΜ – ΕΛΑΣ
Στην Κατοχή, ο αξιωματικός όπως πολλοί άλλοι πήρε μέρος στην Εθνική Αντίσταση κατά των Γερμανών και των συνεργατών τους. Πρώτα συμμετείχε στον ΕΔΕΣ (η αστικοδημοκρατική οργάνωση της Αντίστασης) αλλά αφού συνελήφθη από την αντίπαλη οργάνωση του ΕΛΑΣ, αποφάσισε να περάσει με αυτούς. Ο βετεράνος των τόσων πολέμων έγινε διοικητής του 52ου Συντάγματος του ΕΛΑΣ και είχε με αυτό πλούσια δράση: 7 τουλάχιστον μάχες και αρκετά σαμποτάζ.

Τα γεγονότα της Αντίστασης γενικά πιάνουν ολόκληρα βιβλία, αλλά η σύνοψη είναι η εξής: η οργάνωση ΕΑΜ (με τα παρακλάδια της) που ίδρυσε το ΚΚΕ μαζί με άλλα κόμματα, είχε γίνει ως το 1943 η ισχυρότερη της Εθνικής Αντίστασης. Είχε πλούσιο αντιστασιακό έργο, τεράστιο αριθμό μελών, διεθνή φήμη, ισχυρό αντάρτικο στρατό (τον ΕΛΑΣ) και μαζική επιρροή στον πληθυσμό. Επίσης έδινε σε άπειρα μέλη του την ελπίδα της ευρύτερης κοινωνικής αλλαγής κι όχι απλά την επιστροφή στην προπολεμική μιζέρια, το οποίο ήταν και το πιο σημαντικό.

Από την Κατοχή λοιπόν είχε ξεκινήσει στα αντίπαλα κόμματα αλλά και τους δυτικούς συμμάχους ένας άγχος για τι θα γίνει με το ΕΑΜ μετά τους Γερμανούς. Το να έχει τόση επιρροή το ΚΚΕ θεωρούνταν ανεπίτρεπτο και έπρεπε να μαζευτεί, καθώς υπήρχε ο φόβος ότι η κοινωνική αλλαγή η οποία αναφέρθηκε μπορεί να γίνει και κοινωνική επανάσταση.

Με όσα ξέρουμε τώρα, το ίδιο το ΚΚΕ τότε ενδεχομένως να μην είχε ποτέ καταρτίσει κάποιο στρατηγικό πλάνο για να μετατρέψει την χώρα σε Σοβιετική Ένωση ή σε Γιουγκοσλαβία, όπως συχνά λέγεται. Οι αντίπαλοί του όμως είχαν άλλη άποψη και η αντιπαράθεση δε χρειάστηκε ούτε δυο μήνες από την απελευθέρωση της Ελλάδας για να ξεσπάσει με τις ευλογίες των Άγγλων.

Γιατί δεν πρόσεχες τις παρέες σου ήρωα;
Όπως και δεκάδες χιλιάδες μέλη, φίλοι και συνοδοιπόροι του ΕΑΜ και ο Κασλάς πλήρωσε βαριά τη συμμετοχή του στη μεγαλύτερη αντιστασιακή οργάνωση. Παρότι ο ΕΛΑΣ αφοπλίστηκε μετά τη συμφωνία της Βάρκιζας, τα μέλη του συνέχισαν να διώκονται με συλλήψεις, εξορίες, βασανισμούς για τα επόμενα χρόνια προκειμένου να εξασφαλιστεί ότι το ΕΑΜ δε θα ξανασταθεί όρθιο.

Ο ίδιος ο παρασημοφορημένος ταγματάρχης βρέθηκε σε μια λίστα να είναι χαρακτηρισμένος ως “επικίνδυνος” για το κράτος και εξορίστηκε στα νησιά Σέριφο, Ικαρία και Σαντορίνη από το 1945 ως το 1948. O Kασλάς πέθανε πικραμένος το 1966 ,αρνούμενος στο τέλος της ζωής του ότι υπήρξε στρατιώτης. Έκανε ό,τι δουλειά έβρισκε για να ζήσει ενώ χρειάστηκε να φτάσει το 1985 και η αναγνώριση της Εθνικής Αντίστασης για να τιμηθεί και δικιά του προσφορά, οπότε μετά θάνατον πήρε το βαθμό του ταξίαρχου.

Εκτός από την εξορία, ο Δημήτρης Κασλάς υποβιβάστηκε ατιμωτικά στο βαθμό του στρατιώτη, ενώ του έκοψαν μέχρι και τη σύνταξη. Λέγεται πως από την απογοήτευση ζητούσε από τα παιδιά του να μην καταταγούν ποτέ στο στρατό.

Η τιμωρία της Εθνικής Αντίστασης
Να σημειωθεί ότι την ίδια περίοδο, πολλοί από αυτούς που πολέμησαν στα ναζιστικής κατασκευής Τάγματα Ασφαλείας με πολλά εγκλήματα στο βιογραφικό τους αμνηστεύτηκαν ή δεν διώχτηκαν ποτέ, με σκοπό να αξιοποιηθούν στις διώξεις και τον Εμφύλιο. Σύμφωνα με τον ιστορικό Δημήτρη Κουσουρή, οι αριθμοί δείχνουν τις επιλεκτικές συμπάθειες των μεταπολεμικών δικαστηρίων:

Ανάμεσα σε 1945 και 1949 εκτελέστηκαν με απόφαση πολιτικών ή στρατιωτικών δικαστηρίων 25 δοσίλογοι και πάνω από 3.000 καταδικασθέντες ως μέλη ή συνοδοιπόροι του ΚΚΕ και του ΕΑΜ.

Η ιστορία του Ταγματάρχη Δημήτριου Κασλά είναι μια απο τις δεκάδες, εκατοντάδες υποθέσεις που γυροφέρνουν τα προσωπικά δράματα, τα άγρια πάθη και σε μια δύσκολη και δυσπρόσιτη περιοχή της σύγχρονης ελληνικής ιστορίας. Τόσο δύσκολης που ίσως θα ήταν καλή σκέψη αν δεν την αφήναμε να κακοπέφτει σε συζητήσεις των 140 χαρακτήρων.

Πηγές (1, 2, 3, 4, 5, 6, 7)

https://luben.tv/politix/126027