Ο ΓΡΥΠΑΣ, Ο ΠΟΛΕΜΙΣΤΗΣ

Αυτός ο ελληνικός τάφος των 3.500 ετών που ανατράπηκε αυτό που πιστεύαμε ότι γνωρίζαμε για τις ρίζες του δυτικού πολιτισμού

Αφιέρωμα του περιοδικού Archaeology στον τάφο του Πολεμιστή Γρύπα και τα ευρήματα εντός του

«Υπάρχουν τόσα πολλά στοιχεία που δείχνουν ότι οι Μυκηναίοι κατανόησαν τις μινωικές τελετουργικές έννοιες της εξουσίας» «Μας φαίνεται πιθανό ότι ορισμένες πεποιθήσεις που προέρχονταν από την Κρήτη είχαν μεταφερθεί άθικτα στην Πύλο, αν όχι από μινωικούς ιεραποστόλους, τότε από ‘προσηλυτισμένους’ ανθρώπους της ενδοχώρας» 

Τον τάφο του Πολεμιστή Γρύπα που ανακαλύφθηκε το 2015 στην Πύλο, από τη σκαπάνη των Τζακ Λ. Ντέιβις και Σάρον Ρ. Στόκερ του πανεπιστημίου του Σινσινάτι, οι ανασκαφές του οποίου τελούνται υπό την άμεση εποπτεία της Εφορείας Αρχαιοτήτων Μεσσηνίας, αφορά εκτενές αφιέρωμα στο τρέχον τεύχος του έγκυρου αμερικανικού περιοδικού Archaeology.

Μεταξύ αυτών που αναφέρονται, ξεχωρίζουν τα νεότερα στοιχεία για τα αντικείμενα του ασύλητου τάφου, που πραγματικά εντυπωσιάζουν. «Ένας μόνο τάφος και το εξαιρετικό του περιεχόμενο αλλάζουν τον τρόπο με τον οποίο οι αρχαιολόγοι βλέπουν δύο μεγάλους αρχαίους ελληνικούς πολιτισμούς», σημειώνεται, μεταξύ άλλων, στο άρθρο που συμπεριλαμβάνει δηλώσεις των ανασκαφέων, καθώς και άλλων αρχαιολόγων.

 Και εξηγούνται οι λόγοι που συμβαίνει αυτό. Οι μελετητές εδώ και καιρό συζητούν τη φύση της σχέσης μεταξύ Μυκηναίων και Μινωιτών. Μια συζήτηση που επικεντρώνεται στο κατά πόσο η μυκηναϊκή κουλτούρα -και αυτό που θεωρείται αρχαίος ελληνικός πολιτισμός- η οποία χρονολογείται μισή χιλιετία αργότερα της μινωικής, εισήχθη από την Κρήτη ή ήταν εγχώριο φαινόμενο.

►Ωστόσο, η εξαιρετική ανακάλυψη του ασύλητου λακκοειδούς τάφου του Γρύπα Πολεμιστή (όπως έχει καθιερωθεί να ονομάζεται λόγω των απεικονίσεων γρύπα σε κομμάτια ελεφαντοστού που τον συνόδευαν, μαζί με συνολικά περίπου 2.000 αντικείμενα), πολύ κοντά στο μυκηναϊκό ανάκτορο του Νέστορα, στον Άνω Εγκλιανό, στη Χώρα του Δήμου Πύλου-Νέστορος, υποδεικνύει ότι η έννοια των ανταγωνιστικών πολιτισμών μπορεί να κρύβει -αντίθετα- μια βαθιά διασύνδεση.◄ 

«Οι αρχαιολόγοι έχουν έναν τρόπο να ‘κόβουν’ τον κόσμο σε καλά οριοθετημένες πολιτιστικές οντότητες. Φαίνεται όμως ότι κατά την Ύστερη Εποχή του Χαλκού δημιουργήθηκαν νέες ταυτότητες», λέει στο αμερικανικό περιοδικό ο αρχαιολόγος Δημήτρης Νακάσης, καθηγητής Κλασικών Σπουδών στο Πανεπιστήμιο του Κολοράντο Μπάουλντερ. «Υπήρχαν σαφείς γραμμές μεταξύ Μινωιτών και Μυκηναίων, αλλά οι πρόσφατες μελέτες επισημαίνουν πλέον ότι αυτές είναι δικές μας κατηγοριοποιήσεις και όχι δικές τους», συμπληρώνει. Το εντυπωσιακό περιεχόμενο του τάφου στην Πύλο ίσως είναι το κλειδί για την κατανόηση μιας πολύ πιο περίπλοκης ανάπτυξης.

•  Οι μελετητές αρχίζουν πλέον να πιστεύουν ότι η μετάβαση από τον μινωικό στον μυκηναϊκό κόσμο μπορεί να μην ήταν απότομη, που επιτεύχθηκε μέσω αποικισμού ή κατάκτησης, αλλά μια πολύ πιο περίπλοκη διαδικασία πολιτισμικής ανάμιξης και επικοινωνίας, που ήρθε στο τέλος της όταν η ηπειρωτική μυκηναϊκή κουλτούρα επικράτησε στην Κρήτη γύρω στο 1400 π. Χ., λέει ο Γιαν Ντρίσεν (Jan Driessen), ειδικός στον μινωικό πολιτισμό από το Καθολικό Πανεπιστήμιο της Λέουβεν.

 «Με τίποτα δεν μπορείς να υπερεκτιμήσεις τη σημασία του τάφου», αναφέρει στο περιοδικό Archaeology. Ο τάφος του Γρύπα Πολεμιστή -που χρονολογείται γύρω στο 1500 π. Χ.- και το εξαιρετικό περιεχόμενό του (υπενθυμίζεται ότι το Υπουργείο Πολιτισμού είχε χαρακτηρίσει το εύρημα ως «την πιο εντυπωσιακή περίπτωση επίδειξης προϊστορικού πλούτου σε ταφικά μνημεία της ηπειρωτικής Ελλάδας, που έχει έρθει στο φως τα τελευταία 65 χρόνια»), αλλάζει τις ερμηνείες για τις σχέσεις Μινωιτών και Μυκηναίων.

• Γεγονός που οφείλεται κυρίως στον ότι δεν υπήρχε άλλος νεκρός, άρα ο τάφος, ο οποίος βρέθηκε αδιατάρακτος, ανήκε αποκλειστικά στον Γρύπα Πολεμιστή. 

Αυτό επέτρεψε στην ομάδα αφενός να μελετήσει τα ίδια τα αντικείμενα και αφετέρου να δείξει τον τρόπο που αρχικά είχαν τοποθετηθεί. Μεταξύ των χιλιάδων αντικειμένων από τον τάφο υπάρχουν μινωικής τεχνοτροπίας σφραγιδόλιθοι από αμέθυστο, αχάτη κι άλλους πολύτιμους λίθους.

Με άλλα λόγια, δεν είναι οι Μυκηναίοι ή οι Μινωίτες στους οποίους μπορούμε να εντοπίσουμε την πολιτιστική μας κληρονομιά από το 1450 π.Χ., αλλά μάλλον μια ανάμειξη των δύο.Οι καρποί αυτής της ανάμειξης μπορεί να έχουν διαμορφώσει τον πολιτισμό της κλασικής Ελλάδας και πέρα από αυτήν

 Άλλα αντικείμενα είναι πιο δύσκολο να τοποθετηθούν, συμπεριλαμβανομένου ενός ξίφους, η λαβή του οποίου είναι διακοσμημένη με μικροσκοπικά χρυσά ελάσματα, που του προσδίδουν ένα κεντημένο αποτέλεσμα, κι ένα οδοντόφρακτο κράνος, του τύπου που περιγράφεται στην Ιλιάδα, και έχει βρεθεί τόσο στην Κρήτη όσο και στην ενδοχώρα.

 Οι ανασκαφείς Στόκερ και Ντέιβις τα τελευταία χρόνια φτιάχνουν μια υπόθεση: Ότι ο Γρύπας Πολεμιστής και οι άνθρωποι που τον έθαψαν δεν ήταν απλώς άπληστοι συλλέκτες μινωικής τέχνης, αλλά και εξαιρετικοί γνώστες του συμβολισμού αυτής της τέχνης.

 «Ο Γρύπας Πολεμιστής λέει: ‘Είμαι μέρος του μινωικού κόσμου», εξηγεί η κυρία Στόκερ. «Υπάρχει μια ιστορία που μπορούμε να έχουμε με αυτή την ταφή, την οποία δεν είχαμε κατορθώσει να έχουμε νωρίτερα», συνεχίζει.

Οι μελετητές συμφωνούν ότι ο τάφος είναι κάτι περισσότερο από μια τυχαία συλλογή μυκηναϊκών και μινωικών αντικειμένων. «Εδώ, η Κρητική τέχνη επαναχρησιμοποιείται και επαναπροσανατολίζεται σε τοπικό πλαίσιο», συμπληρώνει στο Archaeology ο κ. Νακάσης.

«Αυτό μας δείχνει ότι υπάρχει ισχυρός σύνδεσμος μεταξύ των ανθρώπων που ζούσαν στην Πύλο και στην Κρήτη, ένα πολύ ενημερωμένο δίκτυο αγαθών και πιθανώς ανθρώπων, σε όλο το Αιγαίο. Δεν ήταν απλοϊκοί άνθρωποι που δεν κατανοούσαν την ομορφιά και τη χάρη της τέχνης που έθαβαν», τονίζει.
Αντίθετα, σκόπιμα δημιουργούσαν μια αντανάκλαση της κοσμοθεωρίας τους.

Αντικείμενα και συσχετισμοί 

Μια αξιοσημείωτη κατηγορία αντικειμένων που έχουν ταφεί με τον Γρύπα Πολεμιστή είναι περίπου 50 σφραγιδόλιθοι από ημιπολύτιμους λίθους.
Οι σφραγιδόλιθοι αυτοί, που αρχικά χρησιμοποιούνταν από τους Μινωίτες για διοικητικούς σκοπούς, είναι μικροσκοπικά έργα τέχνης, διακοσμημένα περίπλοκα πέρα από κάθε λειτουργική αναγκαιότητα.

• Στην πραγματικότητα, αφού καθαρίστηκαν και αποκαταστάθηκαν, οι συνάδελφοι της Στόκερ εκτύπωσαν τα σχέδιά τους πάνω σε στόκο και βρήκαν ότι κάποιες από τις λεπτομέρειες είναι τόσο μικροσκοπικές που δεν μπορείς να τις δεις με γυμνό μάτι, ακόμα και στην εκτύπωση. 

Πολλοί από τους σφραγιδόλιθους είχαν τοποθετηθεί στη δεξιά πλευρά του νεκρού, μερικοί πιθανώς φορεμένοι ως μέρος βραχιολιού και άλλοι συγκεντρωμένοι σε θήκη που έχει αποσυντεθεί εδώ και καιρό. Ο πιο εντυπωσιακός είναι ο σφραγιδόλιθος με την απεικόνιση πολεμιστών, μεγέθους περίπου 3,5 εκατοστών. Οι ανασκαφείς πιστεύουν ότι ο καλλιτέχνης που δημιούργησε τον σφραγιδόλιθο ήταν από την Κρήτη, επειδή μέχρι στιγμής δεν υπάρχει καμία ένδειξη ότι οι τεχνίτες στην ηπειρωτική χώρα διέθεταν τη δεξιότητα που απαιτείται για να δημιουργηθεί ένα τέτοιο αντικείμενο.
Η πέτρα απεικονίζει έναν πολεμιστή να μαχαιρώνει έναν οπλισμένο εχθρό, ενώ ένας άλλος πεθαίνει στα πόδια του.

 Η σκηνή, όπως και πολλές ακόμα που απεικονίζονται στους σφραγιδόλιθους, αντανακλάται σε αντικείμενα που βρέθηκαν στον τάφο του πολεμιστή, όπως τα όπλα και το σκήπτρο που εντοπίστηκαν στην αριστερή του πλευρά. «Το ξίφος που χρησιμοποιεί ο νικητής είναι το ίδιο με το ξίφος με το οποίο είναι θαμμένος ο πολεμιστής», λέει ο κ. Ντέιβις.

 Έξι χτένες από ελεφαντόδοντο και ένας καθρέφτης που βρέθηκαν στον τάφο υποδεικνύουν ότι τον «ένοικό» του τον απασχολούσε η περιποίησή του και ίσως είχε μακριές μπούκλες παρόμοιες με εκείνες του θριαμβευτή πολεμιστή του σφραγιδόλιθου. Επίσης, όπως ο ήρωας του αχάτη, ο Γρύπας Πολεμιστής, φορούσε χρυσό περιδέραιο.
Υπάρχει επίσης η απεικόνιση ενός μικροσκοπικού σφραγιδόλιθου, μικρότερου από δύο εκατοστά της ίντσας, σε βραχιόλι στον καρπό του πολεμιστή. Οι σφραγιδόλιθοι που βρέθηκαν στον τάφο ήταν διάτρητοι, σαν να αποτελούσαν μέρος ενός τέτοιου βραχιολιού.
 Επιπλέον, ένα χρυσό δαχτυλίδι από την ταφή απεικονίζει μια θεά που κατεβαίνει από ψηλά και πλαισιώνεται από δύο πουλιά που φεύγουν σε βραχώδεις κορυφές.

• Ο μεγάλος αριθμός σκαλιστών δαχτυλιδιών και σφραγιδόλιθων ενισχύει την ιδέα ότι υπήρχε κάτι περισσότερο από μιμητισμό. 

Ο Γιαν Ντρίσεν λέει ότι οι σφραγιδόλιθοι -όπως αυτοί που βρέθηκαν στον τάφο του Γρύπα Πολεμιστή- ήταν σπουδαία ατομικά αντικείμενα που χρησιμοποιήθηκαν από τους Μινωίτες για γραφειοκρατικές λειτουργίες, όπως για να σηματοδοτήσουν ταυτότητα σε επίσημα έγγραφα.

Ένας Μινωίτης μπορεί να είχε έναν ή δυο σφραγιδόλιθους, σίγουρα όμως όχι 50. «Δεν βγάζει νόημα να έχεις 50 σφραγιδόλιθους», λέει ο κ. Ντρίσεν στο αμερικανικό περιοδικό.
«Ο Γρύπας Πολεμιστής ή αυτοί που τον έθαψαν έκαναν φιγούρα.
Είναι προφανής η μινωική επιρροή, αλλά νομίζω ότι μερικά από αυτά τα αντικείμενα δεν χρησιμοποιήθηκαν με τον ίδιο τρόπο που τα χρησιμοποίησαν οι Μινωίτες», προσθέτει.
Άλλα αντικείμενα, επίσης, μοιάζουν με συνειδητές αναφορές μεταξύ τους. Ένα από τα τέσσερα χρυσά δακτυλίδια στον τάφο δείχνει κάποιον που εκτελεί ταυροκαθάψια, «απηχώντας» το κεφάλι ενός ταύρου που κάποτε είχε τοποθετηθεί επάνω σε ένα σκήπτρο το οποίο θάφτηκε εκεί κοντά.
Σε έναν άλλον σφραγιδόλιθο, ένας ήλιος με 16 ακτίνες κρέμεται στον ουρανό, πάνω από δυο απόκοσμες φιγούρες με χαρακτηριστικά εντόμου (μινωικοί δαίμονες ή Minoan genius).

• Πρόσφατες ακτινογραφίες σε θώρακα μιας πολύ διαβρωμένης χάλκινης πανοπλίας που βρέθηκε στα πόδια του πολεμιστή δείχνουν ότι το ίδιο 16άκτινο αστέρι διακοσμούσε κάποτε την πανοπλία του. 

«Υπάρχουν τόσα πολλά στοιχεία που δείχνουν ότι οι Μυκηναίοι κατανόησαν τις μινωικές τελετουργικές έννοιες της εξουσίας», λέει ο κ. Ντέιβις. «Μας φαίνεται πιθανό ότι ορισμένες πεποιθήσεις που προέρχονταν από την Κρήτη είχαν μεταφερθεί άθικτα στην Πύλο, αν όχι από μινωικούς ιεραποστόλους, τότε από ‘προσηλυτισμένους’ ανθρώπους της ενδοχώρας», τόνισε.

Ο κ. Ντρίσεν προτείνει ότι η ιδέα της ταξινόμησης της τέχνης και των τεχνουργημάτων ως «μινωική» ή «μυκηναϊκή» σε αυτή τη χρονική στιγμή της διαπολιτισμικής ζύμωσης μπορεί να μην αντανακλά πλήρως την πολυπλοκότητα της περιόδου.
Για παράδειγμα, πιστεύει ότι οι ηπειρωτικοί κάτοικοι θα μπορούσαν να έχουν σκαλίσει οι ίδιοι τους σφραγιδόλιθους, έχοντας μάθει την τέχνη από Μινωίτες τεχνίτες, ή τεχνίτες από την Κρήτη να είχαν μεταναστεύσει στην ηπειρωτική χώρα, φέρνοντας οικεία εικονογραφία σε νέα ακροατήρια».

•  Οι συνδέσεις μεταξύ εικονογραφίας και αντικειμένων έχουν πείσει τους ανασκαφείς Στόκερ και Ντέιβις ότι ο Γρύπας Πολεμιστής ήταν ενημερωμένος καταναλωτής αντικειμένων μινωικού στυλ και όχι ένας αδιάκριτος συλητής. 

Κατά κάποιον τρόπο, λέει η κυρία Στόκερ, ο Γρύπας Πολεμιστής λειτουργεί ως ένα είδος γέφυρας μεταξύ Μινωιτών και Μυκηναίων, που αποδεικνύει πόσο στενά αλληλοσυνδέονταν. «Υπάρχει συμβολική ενότητα μεταξύ των αντικειμένων. Έχουμε πράγματα που ταιριάζουν, συναρμολογημένα σκόπιμα. Δεν αποτελούν τυχαίο προϊόν λεηλασίας. Αντικατοπτρίζουν μια ιστορία που έχει αποκτηθεί σκόπιμα», καταλήγει.

 Με πληροφορίες ΑΠΕ-ΜΠΕ /www.archaeology.org /hellasjournal.com

©ΑΡΧΑΙΟΓΝΩΜΩΝ

Ο Μινωικός σφραγιδόλιθος που ανατρέπει τα δεδομένα..!

Ο σφραγιδόλιθος μπορούσε να φορεθεί σαν κόσμημα στον καρπό του πολεμιστή.

Η 7η Νοεμβρίου θα μείνει στην ιστορία της Τέχνης ως η ημέρα αποκάλυψης ενός ακόμη αριστουργήματος της ανθρώπινης δεξιοτεχνίας. Μόνο που η αποκάλυψη αυτή αφορά ένα αντικείμενο που τα ανθρώπινα χέρια έπλασαν πριν από 3.500 χρόνια σε κάποιο εργαστήριο της μινωικής Κρήτης. Το αντικείμενο αυτό δεν έχει όμοιο του, διότι αν κανείς το παρατηρήσει φευγαλέα, θα μπορούσε να σκεφτεί πως πρόκειται για ένα ανάγλυφο της εποχής της Αναγέννησης. 

Πρόκειται για ένα μικροσκοπικό εύρημα, σε έναν τάφο της αρχαίας Πύλου που το άπειρο μάτι ενός κοινού ανθρώπου, θα το εκλάμβανε ως άλλη μια πετρούλα γύρω από την αρχαιολογική ανασκαφή.


Οι έμπειροι αρχαιολόγοι ωστόσο, αν και τους διέφυγε στην αρχή η σπουδαιότητα του ευρήματος, μετά από 2 χρόνια αφού καθάρισαν την πετρούλα, ανακάλυψαν ένα ανάγλυφο πάνω σε αχάτι, χρώματος καστανού.

Ο χώρος των ανασκαφών 

Ευρήματα του τάφου 

 ΑΡΧΙΚΑ ΔΕΝ ΕΙΧΕ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΤΕΙ ΜΕ ΤΑ ΑΛΛΑ  ΕΥΡΗΜΑΤΑ ΤΟΥ ΤΑΦΟΥ ...

Ο σπουδαίος σφραγιδόλιθος πριν καθαριστεί...

Και τότε, ήλθε η έκπληξη: Τίποτε παρόμοιο δεν είχε ως τότε ανακαλυφθεί και που να είχε σχέση με την καλλιτεχνική παραγωγή της Μινωικής Κρήτης. Η πλαστικότητα, η αίσθηση των τριών διαστάσεων, η απίστευτη μικρολεπτομέρεια, το πάθος για τελειότητα ως προς την απεικόνιση της μακράς κόμης του πολεμιστή, όλα αυτά θα θύμιζαν στον αρχαιολόγο που το επεξεργάστηκε τα αριστουργήματα της ιταλικής Αναγέννησης.
Υπήρχε όμως μια διαφορά. Ήταν κατασκευασμένα 3.000 χρόνια πριν από ανθρώπους που έζησαν σε έναν πολιτισμό αλλά και που ήταν σε επαφή με άλλους πολιτισμούς, που δεν μας έχουν συνηθίσει σε τέτοιες μορφές καλλιτεχνημάτων.

Πρόκειται συγκεκριμένα για μικροσκοπικό αντικείμενο που βρέθηκε στον διάσημο πια τάφο του « Πολεμιστή με τους Γρύπες » στην Πύλο το 2015 (διαβάστε περισσότερα για τη σπουδαία αρχαιολογική ανακάλυψη   εδώ  ), όμως μόλις τώρα οι αρχαιολόγοι κατάλαβαν τι έχουν στο εργαστήριο τους.
Είναι ένας σφραγιδόλιθος από καστανό αχάτη, μήκους περίπου 3 εκατοστών που απεικονίζει έναν γυμνό ήρωα με μακριά, ελεύθερα μαλλιά, να έχει ακινητοποιήσει τον αντίπαλο, πιάνοντάς τον από την περικεφαλαία και να βυθίζει το μακρύ ξίφος στο στέρνο του.
 Ο αντίπαλος εκπνέει για τελευταία φορά. Πεσμένος στο έδαφος, νεκρός, υπάρχει ακόμη ένας πολεμιστής του εχθρού, με γυρισμένη πλάτη και πρόσωπο στον κάτω κόσμο.

Η εικόνα απίστευτης λεπτομέρειας δείχνει έναν πολεμιστή να μάχεται με δύο εχθρούς, ενώ ο ένας έχει εξοντωθεί, κι έχει το πρόσωπο προς το έδαφος και το ξίφος αφημένο. Ο βαθμός της λεπτομέρειας είναι απίστευτος, αν αναλογιστούμε το ελάχιστο μέγεθος του λίθου - μικρότερος από 3 εκατοστά - ενώ κάποιες λεπτομέρειες δεν είναι εύκολα ορατές δια γυμνού οφθαλμού.

Οι λεπτομέρειες των σωμάτων, οι κινήσεις, η ρυθμολογία της σύνθεσης, ο παλμός της σκηνής, η χορογραφία της ισχύος και το πάθος του γυμνού ήρωα επί του θωρακισμένου αντιπάλου, αποδίδονται με τρόπο πρωτοφανή για την εποχή του και ανεπανάληπτο για πολλούς αιώνες!

Καλλιγραφική αποτύπωση - απεικόνιση της παράστασης του σφραγιδόλιθου

'Ένα ελληνικό εύρημα ανασύρει ιστορίες από την Ιλιάδα και την Οδύσσεια', είναι ο τίτλος στην αμερικάνικη εφημερίδα

«Οι αρχαιολόγοι ελάχιστα ασχολήθηκαν με το μικροσκοπικό αντικείμενο, που όμως έμελλε αυτό να αποτελεί τον «θησαυρό του τάφου». Δύο χρόνια αργότερα και σε εργασία ενός αρχαιολόγου-συντηρητή, αποκαλύφθηκε ότι πάνω στον συγκεκριμένο σφραγιδόλιθο έχει χαραχτεί, με πηλό ή κερί, μια εικόνα που ίσως αλλάζει την ιστορία της τέχνης όπως την ξέρουμε έως σήμερα!

Η εικόνα απίστευτης λεπτομέρειας δείχνει έναν πολεμιστή να μάχεται με δύο εχθρούς, ενώ ο ένας έχει εξοντωθεί, κι έχει το πρόσωπο προς το έδαφος και το ξίφος αφημένο. Ο βαθμός της λεπτομέρειας είναι απίστευτος, αν αναλογιστούμε το ελάχιστο μέγεθος του λίθου - μικρότερος από 3 εκατοστά - ενώ κάποιες λεπτομέρειες δεν είναι εύκολα ορατές δια γυμνού οφθαλμού.

• «Ο ενθουσιασμός μας έφτασε στο απόγειο, μετά τη διαδικασία του καθαρισμού και της φωτογράφισης, όταν σταδιακά καταλάβαμε ότι έχουμε βρει ένα αριστούργημα», σχολίασαν σε αρχαιολογικό περιοδικό οι αρχαιολόγοι Jack L. Davis και Sharon R. Stocker, που πραγματοποιούν ανασκαφές στην Πύλο τα τελευταία 25 χρόνια.

«Η λεπτομέρεια είναι απίστευτη, ειδικά αν αναλογιστούμε το μέγεθος. Αισθητικά, πρόκειται για αριστούργημα της μικρογλυπτικής», σχολιάζει ο John Bennet, διευθυντής της Βρετανικής Σχολής Αθηνών, ενός από τα 17 ξένα αρχαιολογικά ινστιτούτα που λειτουργούν στην Ελλάδα.

• «Η καθηλωτική σκηνή μάχης πάνω στην πέτρα είναι ένα από τα μεγαλύτερα αριστουργήματα της τέχνης στον κόσμο του Αιγαίου, και συγκρίνεται με μερικά από τα αναγεννησιακά έργα του Μικελάντζελο που εκτίθενται στο Μητροπολιτικό Μουσείο της Τέχνης», αναφέρει ο Malcolm H. Wiener, ειδικός στην Προϊστορία του Αιγαίου.

Το μυστήριο της σπουδαίας ανακάλυψης

Τα ερωτήματα που ανακύπτουν σχετικά με αυτή τη φανταστική ανακάλυψη είναι δύο.

• Πρώτον, το πώς και το γιατί σχεδιάστηκε με τέτοια λεπτομέρεια. 

• Δεύτερον, το τι απεικονίζει: Πρόκειται για μια σκηνή μάχης που σχετίζεται με τα έπη του Ομήρου, και εάν ναι, συνεισέφερε στην προφορική παράδοση πίσω από την Ιλιάδα και την Οδύσσεια; 

Πάντως πρόκειται για ένα γεγονός γνωστό στη μινωική αλλά και μυκηναϊκή κουλτούρα.

Ο  « Πολεμιστής με τους Γρύπες » θάφτηκε περίπου το 1450 π.Χ., περίοδο κατά την οποία ο μινωικός πολιτισμός διαδίδονταν από την Κρήτη και τα άλλα μέρη και στην ηπειρωτική Ελλάδα. Οι τοπικοί οπλαρχηγοί χρησιμοποιούσαν συχνά πολύτιμα αντικείμενα από την Κρήτη, ώστε να πιστοποιήσουν έτσι ότι αποτελούν μέρος της «ελίτ» της εποχής.

Άλλα αντικείμενα που βρέθηκαν στον τάφο .

Οι αρχαιολόγοι δηλώνουν βέβαιοι ότι το έργο έγινε στην Κρήτη, καθώς σε καμία άλλη περιοχή δεν μπορούσε να παραχθεί έργο τέχνης τέτοιας υψηλής ποιότητας, εκείνη την εποχή. Θεωρούν μάλιστα ότι για να καταφέρει ο καλλιτέχνης να επιτύχει τέτοια λεπτομέρεια, θα πρέπει να χρησιμοποίησε κάποιου είδους μεγεθυντικό φακό.

Πιθανοί μεγεθυντικοί μινωικοί  φακοί  από το μουσείο Αγ. Νικολάου -Κρήτη 

Αντικείμενα από τον τάφο του πολεμιστή στην Πύλο .

Με αυτή την άποψη ταυτίζεται και ο Fritz Blakolmer, από το Πανεπιστήμιο της Βιέννης, ειδικός στην αρχαία τέχνη του Αιγαίου, ο οποίος εξέφρασε την άποψη ότι η εικόνα αποτελεί «αντιγραφή» μιας μεγάλης τοιχογραφίας, η οποία πιθανότατα κοσμούσε το παλάτι της Κνωσσού»...

Επιμέλεια: Σωτήρης Σκουλούδης ΣΤΟ www.zougla.gr/
KAI ΑΡΧΑΙΟΓΝΩΜΩΝ

΅

Πύλος :Ο ασύλητος τάφος του Έλληνα πολεμιστή του 1500 π.Χ....!!!

Μία εκπληκτική ανακάλυψη στην Πύλο που αλλάζει πολλά στην γνώση μας για τον Ελληνικό πολιτισμό .

Το 1500 π.Χ. οι «Μυκηναίοι » ζούσαν αρμονικά με τους «Μινωίτες» .Πολύ νωρίτερα λοιπόν οι «Μυκηναίοι» είχαν πιο υψηλό πολιτισμό από ότι γνωρίζαμε .....Για να είχαν τέτοια στοιχεία ,από τα ευρήματα, το....1500 π.Χ.
 Καταλαβαίνουμε τι μπορεί να είχαν πολύ παλαιότερα και όπως αναφέρει η ανασκαφέας αρχαιολόγος ,ότι μερικά από τα αντικείμενα πρέπει να είναι παλαιότερα, εκτός εάν πιστεύει κάποιος ότι, ξαφνικά δημιούργησαν αυτά που βρέθηκαν στον συγκεκριμένο τάφο παρά του παλατιού του Νέστορος ...Το οποίο κτίστηκε τον 13ο αιώνα όμως ο τάφος που βρέθηκε πλησίον είναι του 16ου αιώνα ...!!!

    

         Βίντεο από την  εκπομπή «Η ΜΗΧΑΝΗ ΤΟΥ ΧΡΟΝΟΥ»

Ο Πολεμιστής της Πύλου θα αποκτήσει ξανά μορφή

23 Φεβρουαρίου 2016

Πλούσιος, με αίγλη και εξουσία, πολεμιστής, νέος, είναι όσα γνωρίζουμε για τον λεγόμενο Πολεμιστή της Πύλου, τον νεκρό του πολύχρυσου τάφου που αποκαλύφθηκε την περασμένη χρονιά. Πώς έμοιαζε άραγε; Ισως να το μάθουμε και αυτό, καθώς, σύμφωνα με πληροφορίες, στην ανασκαφική ομάδα υπάρχουν σκέψεις για ανάπλαση του κρανίου του, κάτι που έχει γίνει και στην Ελλάδα, με το κεφαλάκι της Μύρτιδας, του κοριτσιού που πέθανε από λοιμό στην Αθήνα του Πελοποννησιακού πολέμου, αλλά και στο εξωτερικό.

Το κρανίο και η λεκάνη του νεκρού μεταφέρθηκαν για αξονική στο νοσοκομείο Καλαμάτας. Οπως αναφέρει η εφημερίδα «Φωνή» της Μεσσηνίας, αυτό έγινε επειδή με το πέρασμα των αιώνων είχαν ενσωματωθεί σε πετρώματα. Οπως διασπιστώθηκε, κάτω από το οστεολογικό υλικό υπάρχουν μεταλλικά ευρήματα, τα οποία θα αποκολληθούν σιγά σιγά και με προσοχή.

Εφόσον όμως έγινε αυτή η εξέταση, η σκέψη για ανάπλαση του κρανίου έρχεται φυσιολογικά. Κι έτσι, εφόσον το πρόγραμμα εγκριθεί και βρεθούν χρήματα, θα μπορέσουμε να δούμε πώς ήταν ο αρχαίος πολεμιστής που τάφηκε με περισσότερα από 1.400 αντικείμενα. Η μελέτη του σκελετού μπορεί να δώσει το ύψος του και άλλες μελέτες είναι δυνατόν να δείξουν τη διατροφή του, τον τρόπο θανής ή ακόμα και την καταγωγή του. Εξαρτάται πόσο πρόσφορο υλικό υπάρχει και πόσα κονδύλια. 

Ανακαλύφτηκαν σπάνια αρχαιολογικά ευρήματα του 1500 π.Χ. στην Πύλο

Ασύλητος, πλούσια κτερισμένος, λακκοειδής τάφος ανακαλύφθηκε το καλοκαίρι από διεθνή ομάδα αρχαιολόγων, πλησίον του μυκηναϊκού ανακτόρου του Νέστορος, στον Άνω Εγκλιανό, στη Χώρα του Δήμου Πύλου-Νέστορος
Μια σπουδαία ανακάλυψη έφερε στο φως η σκαπάνη του Jack L. Davis και της Sharon R. Stocker, από το Πανεπιστήμιο του Cincinnati, στην Πελοπόννησο.

Ασύλητος, πλούσια κτερισμένος, λακκοειδής τάφος ανακαλύφθηκε το καλοκαίρι από διεθνή ομάδα αρχαιολόγων, πλησίον του μυκηναϊκού ανακτόρου του Νέστορος, στον Άνω Εγκλιανό, στη Χώρα του Δήμου Πύλου-Νέστορος. Ο τάφος, ο οποίος ανήκε σε πολεμιστή, χρονολογείται περίπου το 1500 π. Χ. (Υστεροελλαδική ΙΙ περίοδος) και αποτελεί την πιο εντυπωσιακή περίπτωση επίδειξης προϊστορικού πλούτου σε ταφικά μνημεία της Ηπειρωτικής Ελλάδας, που έχει έρθει στο φως τα τελευταία εξήντα πέντε χρόνια.

Δίπλα στον πολεμιστή είχαν εναποτεθεί: χάλκινο σπαθί με επιχρυσωμένη ελεφαντοστέινη λαβή, χρυσά σφραγιστικά δακτυλίδια και κύπελλα, σπάνια χρυσή αλυσίδα, ασημένια κύπελλα -ορισμένα με χρυσά χείλη-, χάλκινα αγγεία και κύπελλα, χάλκινος αμφορέας, χάλκινες πρόχοι, καθώς και 
χάλκινες λεκανίδες, περισσότεροι από πενήντα σφραγιδόλιθοι τεμάχια ελεφαντοστού με εγχάρακτες παραστάσεις και περισσότερες από χίλιες (1000) ψήφους από πολύτιμους λίθους.

Πολλά από αυτά τα αντικείμενα είναι έργα μινωικής τεχνοτροπίας. 
Σύμφωνα με τους ανασκαφείς, οι οποίοι εργάζονται πάνω από 25 χρόνια στην περιοχή της Πυλίας, η ανακάλυψη ασύλητου λακκοειδούς τάφου, εντός του οποίου είχε ενταφιασθεί νεαρός άνδρας, ηλικίας 30-35 ετών, που συνοδευόταν από περισσότερα από 1400 μοναδικά αντικείμενα, είναι ιδιαίτερα σημαντική, καθώς η υψηλή ποιότητα των αντικειμένων αποδεικνύει ότι η Πύλος, όπως και οι Μυκήνες στη ΒΑ Πελοπόννησο, είχε έντονα επηρεαστεί από τη μινωική τέχνη γύρω στο 1.500 π.Χ. Αξιοσημείωτο είναι, επίσης, το γεγονός ότι δεν βρέθηκε μυκηναϊκή ή μινωική κεραμική στον τάφο.

Το ανάκτορο του Νέστορος στο λόφο του Άνω Εγκλιανού, το οποίο καταστράφηκε από πυρκαγιά περίπου το 1200 π.Χ., ανακαλύφθηκε το 1939 από τον Κωνσταντίνο Κουρουνιώτη, Διευθυντή του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου, και ανασκάφηκε από τον Carl Blegen, καθηγητή του Πανεπιστημίου του Cincinnati.
Η ανασκαφή του Blegen επικεντρώθηκε κυρίως στην ύστερη φάση του Ανακτόρου του Νέστορος και τα στοιχεία που αφορούσαν την πρώιμη φάση του, δηλαδή πριν το 1300 π.Χ. είναι σχετικά λίγα. Επικεντρωμένοι κυρίως σε αυτή την πρώιμη σχετικά άγνωστη περίοδο, ο Davis και η Stocker ξεκίνησαν εκ νέου την ανασκαφή στον Άνω Εγκλιανό το Μάιο του 2015 και βρήκαν τη μία από τις τέσσερις πλευρές του τάφου την πρώτη μέρα της ανασκαφής.
Ο καθαρισμός και η συντήρηση των ευρημάτων έγινε από το συντηρητή Αλέξανδρο Ζώκο.

Στο δάπεδο του τάφου, που είχε διαστάσεις 2,44 μ. μήκος, 1,52 μ. βάθος και 1,22 μ. πλάτος, βρέθηκε σε στάση εκτάδην ο σκελετός ενός ενήλικα άνδρα, τοποθετημένου σε ξύλινο φέρετρο.
Όπλα βρέθηκαν στην αριστερή πλευρά του και στο ύψος των ποδιών, κοσμήματα στην δεξιά πλευρά, ενώ, κοντά στο λαιμό, μια μοναδική και θαυμάσια διατηρημένη χρυσή αλυσίδα και χρυσά κύπελλα είχαν αποτεθεί επάνω στο στήθος και στο στομάχι του νεκρού.

Στη δεξιά πλευρά του σκελετού και γύρω από το κεφάλι, βρέθηκαν πάνω από 1000 ψήφοι από ημιπολύτιμους λίθους —κορναλίνη, αμέθυστος, αχάτης και χρυσός, περισσότεροι από πενήντα (50) σφραγιδόλιθοι στην επιφάνεια των οποίων απεικονίζονται θεές, ταύροι με ακροβάτες πιασμένους από τα κέρατά τους (ταυροκαθάψια) καθώς και άλλες δυσερμήνευτες σκηνές.

Επίσης, τέσσερα (4) χρυσά σφραγιστικά δακτυλίδια, προσωπικά αντικείμενα κύρους, με εγχάρακτες μινωικές παραστάσεις. Στα πόδια του νεκρού, βρέθηκε ελεφαντοστέινο πλακίδιο με απεικόνιση φτερωτού γρύπα και δίπλα του χάλκινος καθρέπτης με ελεφαντοστέινη λαβή.

Κτερίσματα που αρχικά είχαν τοποθετηθεί πάνω στο φέρετρο, διασκορπίστηκαν μετά τη διάλυσή του και θρυμματίστηκαν πάνω στον σκελετό, δυσκολεύοντας έτσι την ανασκαφική εργασία.
Στα κτερίσματα που είχαν τοποθετηθεί επάνω από το φέρετρο περιλαμβάνονται: χάλκινες πρόχοι, μεγάλη χάλκινη λεκάνη, λεπτές λωρίδες χαλκού προερχόμενες ενδεχομένως από την πανοπλία του πολεμιστή και διάτρητοι χαύλιοι αγριόχοιρου από το κράνος του πολεμιστή.

Ο νεκρός πολεμιστής ήταν προφανώς μια εξέχουσα προσωπικότητα της εποχής του, δηλαδή της πρώιμης μυκηναϊκής περιόδου, περίοδο που οι λακκοειδείς τάφοι των Μυκηνών χρησιμοποιούνταν για τον ενταφιασμό της μυκηναϊκής αριστοκρατίας.

Ο πολεμιστής αυτός θα κατοικούσε στην Ακρόπολη του Εγκλιανού, όταν κτίσθηκαν τα πρώτα οικοδομήματα με λαξευμένη τοιχοποιία, σύμφωνα με τα μινωικά πρότυπα, και οι τοίχοι τους διακοσμήθηκαν με νωπογραφίες επηρεασμένες από τη μινωική τεχνοτροπία.
Ως εκ τούτου, δεν πρέπει να μας ξαφνιάζει το γεγονός ότι τα περισσότερα από τα 1400 αντικείμενα που συνόδευαν το νεκρό πολεμιστή είναι μινωικής τεχνοτροπίας ή κατασκευάσθηκαν στην Κρήτη, αναφέρουν οι ανασκαφείς.
Συμπληρώνουν, επίσης, ότι η εναπόθεση τόσων πολλών κοσμημάτων σε ανδρική ταφή αμφισβητεί την μέχρι τώρα ευρέως διαδεδομένη πεποίθηση ότι τα κοσμήματα συνόδευαν κυρίως γυναικείες ταφές.

Σχολιάζοντας τη σπάνια ανακάλυψή τους, ο Jack L. Davis και η Sharon R. Stocker σημειώνουν ότι το τελευταίο πράγμα που περίμεναν να βρουν το περασμένο καλοκαίρι στην ανασκαφή της Πύλου ήταν ένας μυκηναϊκός λακκοειδής τάφος.
Ήταν πράγματι μεγάλη τύχη η ανακάλυψή του δίπλα στο μεγάλο συλημένο θολωτό τάφο IV του Εγκλιανού, ο οποίος είχε μεγάλη διάρκεια χρήσης και περιείχε πολλές ταφές.

Η ανασκαφή στον Άνω Εγκλιανό αποκάλυψε επίσης τα οικοδομικά κατάλοιπα ορισμένων μικρών σπιτιών, μικρό τμήμα από την πρώιμη οχύρωση της ακρόπολης, καθώς και αποθέτη της Μέσης και Ύστερης Εποχής του Χαλκού.

Το ανασκαφικό πρόγραμμα του Πανεπιστημίου τoυ Cincinnati (Οχάϊο, ΗΠΑ) διεξήχθη από την Αμερικανική Σχολή Κλασικών Σπουδών κατόπιν άδειας του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού.
Όλες οι εργασίες διενεργήθηκαν υπό την άμεση εποπτεία της Εφορείας Αρχαιοτήτων Μεσσηνίας. Στο πρόγραμμα συμμετείχαν 45 αρχαιολόγοι, εξειδικευμένοι επιστήμονες και φοιτητές διαφόρων εθνικοτήτων από πολλά πανεπιστήμια του εξωτερικού.
Το ερευνητικό πρόγραμμα του Πανεπιστημίου του Cincinnati στον Άνω Εγκλιανό της Πύλου υποστηρίχθηκε από το Ινστιτούτο Προϊστορικής Αρχαιολογίας, το Louise Taft Semple Fund του Τμήματος Κλασικών Σπουδών του Πανεπιστημίου του Cincinnati και από ιδιώτες χορηγούς, όπως ο Ελληνοαμερικανός Φωκίων Ποταμιάνος, οι James H. Ottaway, Jr., Trustee of the American School Classical Studies at Athens και ο Robert McCabe, President of the Board of Trustees of the American School Classical Studies at Athens και η σύζυγός του Dina McCabe.

Κατάλογος Ευρημάτων 

Χρυσά: Τέσσερα (4) ακέραια χρυσά σφραγιστικά δακτυλίδια∙ δύο συνθλιμμένα χρυσά κύπελλα, ένα ασημένιο κύπελλο με χρυσό χείλος και μία χρυσή αλυσίδα μήκους 0.76 μ., τα άκρα της οποίας καταλήγουν σε φύλλα κισσού καθώς και αμέτρητες χρυσές ψήφους.

Ασημένια: Έξι (6) ασημένια κύπελλα.

Χάλκινα: Επίμηκες ξίφος με ελεφαντοστέινη λαβή, επικαλυμμένη με χρυσό -σπάνια τεχνική που μιμείται την κεντητική- ήταν τοποθετημένο στο αριστερό στήθος του πολεμιστή. Ακριβώς από κάτω, βρέθηκε εγχειρίδιο με χρυσή λαβή παρόμοιας τεχνικής. Στα πόδια του νεκρού, βρέθηκαν χάλκινα όπλα, επίσης, χάλκινα αγγεία και κύπελλα, αμφορέας, πρόχοι και μία λεκανίδα.

Σφραγιδόλιθοι: Περισσότεροι από πενήντα σφραγιδόλιθοι, πιθανόν κατασκευασμένοι στην Κρήτη, με περίτεχνα εγχάρακτα σχέδια μινωικής τεχνοτροπίας, απεικονίζουν στην επιφάνειά τους θεές, βωμούς, καλάμια, λέοντες, ταύρους, ταυροκαθάψια κλπ., μινωικής τεχνοτροπίας.

Ελεφαντοστό: Διάφορα κομμάτια ελεφαντοστού, το ένα απεικονίζει γρύπα με μεγάλα φτερά, το άλλο λέοντα που επιτίθεται σε γρύπα, καθώς επίσης και έξι ελεφαντοστέινα κτένια.

Ψήφοι από πολύτιμους λίθους: Περισσότερες από 1000 ψήφοι από κορναλίνη, αχάτη, ίασπι, αμέθυστο. Κάποιες από αυτές φαίνεται ότι διακοσμούσαν το σάβανο του νεκρού.