Κοσμάς ο Αιτωλός, ο Άγιος της Ελευθερίας - 240 χρόνια από το θάνατό του1779-2019

Λεωνίδα Γ. Μαργαρίτη Επιτ. Δικηγόρου
Προέδρου Εταιρείας Λογοτεχνών





Πέρασαν  240 χρόνια από τότε (24-8-1779) που οι Εβραίοι της συναγωγής έδωσαν πενήντα πουγκιά στον Κούρτ Πασά του Βερατίου για να απαλλαγούν  από  έναν ενοχλητικό γι' αυτούς  εθναπόστολο  του Ελληνικού Γένους, τον  Πατρο-Κοσμά τον  Αιτωλό.









Αυτό το τίμημα  φάνηκε  αρκετό για  να  οδηγήσει  στην αγχόνη   μια από τις μεγαλύτερες φυσιογνωμίες  του νεώτερου Ελληνισμού.
Μια μορφή που ενσάρκωνε τον αγώνα των σκλάβων για τη διατήρηση  Ορθοδοξίας και  Έθνους με ένα δικό του προσωπικό τρόπο.
Υπήρξε δυναμικός  κήρυκας του λόγου του Θεού και πραγματοποίησε στη σκλαβωμένη τότε  Ελλάδα   τέσσαρες αποστολικές  περιοδείες.
Η πρώτη  κάλυψε  την περίοδο    1759 – 1762. Ξεκίνησε  από το ΄Άγιο ΄Όρος ,επισκέφθηκε την  Κωνσταντινούπολη, και από εκεί  περιόδευσε  Ανδριανούπολη, Δράμα. Σέρρες Έδεσσα, Βέροια, Κοζάνη, Λάρισα, Τρίκαλα, Καρπενήσι και κατέληξε στο Γαλαξίδι.




 Η δεύτερη  κάλυψε  την περίοδο  1763 – 1773. Ξεκίνησε από την Κωνσταντινούπολη  περιόδευσε    Κομοτηνή, Καβάλα, Θεσσαλονίκη, Άγιο ΄Όρος  ,Λήμνο, Σκόπελο, Σκιάθο, Αγυιά, Λάρισα, Ελασσόνα, Ραψάνη, Γρεβενά, Κοζάνη, Κλεισούρα, Φλώρινα Μοναστήρι, Αχρίδα, Καστοριά, Σιάτιστα, Μέτσοβο,  Γιάννενα, Τρίκαλα, Καρπενήσι, Μεσολόγγι, Γαλαξίδι, Αίγιο, Πάτρα και  κατέληξε στη Ζάκυνθο.




Η τρίτη περιοδεία που είναι και η μεγαλύτερη   κάλυψε  τη χρονική περίοδο  1775-1777. Ξεκίνησε και πάλιν  από την Κωνσταντινούπολη ,  περιόδευσε  τα νησιά του Αιγαίου, τα Δωδεκάνησα και τη Κρήτη, κηρύττοντας ,ενώ στη συνέχεια  με ορμητήριο τη Μονή Φιλοθέου περιόδευσε   δυτική Μακεδονία ,Βόρειο ΄Ήπειρο , Θεσσαλία,  Στερεά και  Νησιά του Ιονίου.




Η τετάρτη περιοδεία  που ήταν   και  η τελευταία  κάλυψε την περίοδο   1777-1779.




Σ' αυτή την   κινήθηκε από  τη Θεσσαλονίκη  περιόδευσε τη δυτική  Μακεδονία, και έφτασε μέχρι το Δυρράχιο της Βορείου Ηπείρου.




Ο Πατρο-Κοσμάς με τα κηρύγματά του  έδινε  μεγαλύτερη σημασία στην μόρφωση των σκλαβωμένων, προέτρεπε και συνιστούσε  τη δημιουργία σχολείων παρά  εκκλησιών.




          Υποχρέωνε τους  ομόδοξους  να ανοίγουν σχολεία. Πρώτα γράμματα, έλεγε και όλα τα άλλα θα ακολουθήσουν. Έτσι στις τέσσαρες αποστολικές περιοδείες   στην υπόδουλη Ελλάδα  είχε  κύριο σκοπό και στόχο να αποτρέψει τον εξισλαμισμό,που ήταν τότε το πλέον επικίνδυνο  εργαλείο  στα χέρια των κατακτητών.




Ένας ξύλινος σταυρός  σε  κάθε χωριό που μίλαγε  πρόχειρα κατασκευασμένος  κι ένα σκαμνί να είναι πιο ψηλά  για να ακούγεται ήταν τα μόνα σύνεργα της αγωνιστικής του εξόρμησης.




Αυτός ο Εθνεγέρτης, κήρυκας του Γένους απέτρεψε τον εξισλαμισμό και ένωσε τους Έλληνες κάτω από τη σκέπη της Ορθοδοξίας και της Ελληνικής Εθνότητας.




 Άνοιξε 250 σχολεία στα υπόδουλα χωριά μας. Το κήρυγμά του ήταν απλό μα δυνατό. Μπορεί να μην  ήξερε πολλά γράμματα,όμως η βαθιά του πίστη τον έκανε γίγαντα της γνώσης. Τον έκανε να μεταδίδει την Ελληνική ιστορία στα Ελληνόπουλα, τη γραφή και την ανάγνωση.




 Τα  σχολεία που ίδρυσε τότε ,στον αιώνα της πιο σκληρής σκλαβιάς στάθηκαν τα φυτώρια για την καλλιέργεια του νέου Ελληνισμού.




 Γεννήθηκε στο Μεγάλο Δένδρο της Αιτωλίας το 1714.Εζησε από μικρό παιδί την παράδοση της Εκκλησίας,απόκτησε φρόνιμα  Χριστοκεντρικό. Μόνασε στο Άγιο Όρος(Μονή Φιλοθέου) όπου και βίωσε την πνευματικότητα του Ορθοδόξου Μοναχού που σημαίνει δεν ζω για τον εαυτό μου αλλά για τον εν Χριστώ πλησίον.




 Εκεί μαθαίνει και συνειδητοποιεί τις ανάγκες των συμπολιτών  του, που κάτω από τη δυναστεία του Τούρκου  και την ανέχεια εξισλαμίζεται ομαδικώς.




 Μετά από αυτή την κατάσταση που βιώνει   παίρνει τις ευχές των πνευματικών του και την ευλογία του Πατριάρχη  και βγαίνει από το Άγιο Όρος για να κατηχήσει τον παραπαίοντα υπόδουλο λαού του Θεού.




Στις επισκέψεις του στα χωριά παρακινούσε όλους να συνεισφέρουν  για την ίδρυση και  λειτουργία Σχολείων.




 Σε μια επιστολή του ( Μάρτης  1779)  στους κατοίκους ενός χωριού έγραφε: «Παρακίνησα τους Χριστιανούς και έδωκαν το κατά δύναμη και προαίρεση δια το σχολείο σας. Πρέπει πάντες να βοηθάτε,πάντοτε το σχολείο σας εξ ιδίων πόνων ή κοινώς από την χώρα ή και από βακούφια (εκκλησιαστική περιουσία) δια να λάβετε και παρά Θεού τον μισθό σας και την τιμήν παρ' ανθρώπων».




       Yπήρξε  ένας ταπεινός κι  ανυποχώρητος κήρυκας του Θείου Λόγου,  ο Άγιος των Σκλάβων, όπως τον αποκάλεσε  ο  Κώστας Σαρδελής σε  έργο  του.




 Ήταν τόσο πιστικό και δυνατό το κήρυγμά του, που επιδρούσε όχι μόνο στις ψυχές των Ελλήνων αλλά και στις ψυχές  των Τούρκων, πολλοί από τους  οποίους τον λάτρευαν αληθινά.




«Ε αδέρφια, φώναζε είμαστε χριστιανοί είμαστε και Έλληνες,ας μη ντροπιάσουμε αυτά τα χαρίσματα που μας έδωσε ο Θεός γιατί θα κριθούμε». Έτσι εδραίωσε την πίστη στην  Θρησκεία και το Έθνος και προετοίμασε τους  αγωνιστές της Ελευθερίας για να ξεχυθούν και να πολεμήσουν  μέχρι την Εθνική  μας παλιγγενεσία.




          Υπήρξε κάτι παραπάνω από Ιεροκήρυκας-Ιεραπόστολος υπήρξε ισαπόστολος.




Δικαίως και επαξίως  η Εκκλησία   τιμά τη μνήμη του κάθε χρόνο την  24η  Αυγούστου ημέρα του  θανάτου του.




Το Έθνος  μας ολόκληρο του οφείλει την μεγαλύτερη τιμή γιατί αυτός ο Ιερομόναχος υπήρξε ο πρόδρομος της πνευματικής  και  ηθικής  του αναγέννησης.




          Η ψυχή του θα νοιώθει απέραντη ικανοποίηση να βλέπει το έργο του να συνεχίζεται και ο ίδιος να συμμετέχει νοερά σε μια τελετουργία που συντελείται σε μια ελεύθερη και θρησκεύουσα πατρίδα.