ΚΩΔΙΚΕΣ ΙΟΥΣΤΙΝΙΑΝΟΥ

Με τον όρο Νεαραί ή νέοι νόμοι (Novellae constitutiones) εννοείται το τέταρτο και τελευταίο τμήμα του νομοθετικού έργου του Ιουστινιανού το οποίο προανήγγειλε ο αυτοκράτορας στην εισαγωγική του διάταξη De emendatione codicis justiniani et secunda eius editione. Τα υπόλοιπα τμήματα του νομοθετικού του έργου ορίζονται ως εξής

Εισηγήσεις: Μια αναμόρφωση των εισηγήσεων του Γάιου, του 2ου αι.
Πανδέκτης: Οι απόψεις περίπου 39 δικηγόρων, οι οποίοι έζησαν στη χρονική περίοδο που καλύπτει η μετάβαση από τον Αύγουστο ως τον Ιουστινιανό. Μερικοί ξαναγράφηκαν για να συμφωνούν με το σύγχρονο νόμο, ενώ περικόπηκαν οι αντιφάσεις και οι διαφοροποιημένες απόψεις. Το τελικό αποτέλεσμα υποτίθεται ότι αντιπροσώπευσε το νόμο με τον οποίο κυβέρνησε ο Ιουστινιανός.
Ιουστινιάνειος Κώδικας: Όλα τα διατάγματα που εκδόθηκαν από τους προηγούμενους αυτοκράτορες και ήταν ακόμα σε ισχύ.

«... hoc a nobis et constituatur et in aliam congregationem referatur, quae novellarum nomine constitutionum significetur.»
«...κανείς ας μην αμφιβάλλει ότι έτσι θα πράξουμε και θα ενσωματώσουμε τις νέες διατάξεις σε μια άλλη συλλογή με το όνομα Νεαραί».
Αν και με τον Πανδέκτη το όραμα του Ιουστινιανού για κωδικοποίηση του νόμου ολοκληρώθηκε, ωστόσο αυτό δε σήμανε και τον τερματισμό του νομοθετικού έργου, καθώς διαπιστώθηκε ότι οι κώδικες σε πολλά σημεία είχαν ήδη ξεπεραστεί. Με την nobis Constitutio Cordi est, στις 29 Δεκεμβρίου του 534 έγινε η δεύτερη έκδοση του σώματος των κωδίκων και επικυρώθηκε, αντικαθιστώντας κατά συνέπεια την προηγούμενη. Στην πραγματικότητα, ο Ιουστινιανός συνειδητοποίησε ότι ο νόμος είναι ένα ζωντανό κοινωνικό στοιχείο και όρισε ότι θα μπορούσαν να γίνουν αλλαγές και προσθήκες στο νόμο, αλλά μόνο με ρυθμίσεις που προέκυπταν από αυτοκρατορικά διατάγματα. Κατά τη διάρκεια της βασιλείας του εξέδωσε αρκετά τέτοια αυτοκρατορικά διατάγματα που ονομάζονται Νεαραί (Novellae constitutiones). Συνεπώς οι Νεαρές εξετάζονται ως το τέταρτο νομοθετικό έργο του Ιουστινιανού, αν και πολύ γρήγορα περιέπεσαν σε αχρηστία.

Με τις Νεαρές το νομοθετικό έργο του Ιουστινιανού εκτός από τη μοναδικότητα και το δυναμισμό του εκσυγχρονισμού του για τη δεδομένη εποχή κατά την οποία συγγράφηκε, περιέλαβε ένα επιπλέον σημαντικό στοιχείο, τη διαρκή ανανέωση της νομοθεσίας και τον εκσυγχρονισμό της ανάλογα με τα στοιχεία που προκύπτουν από τις διαρκείς κοινωνικές πιέσεις και τις ανάγκες της εποχής, ακόμα και αν αυτό δεν ήταν απόλυτα αντιληπτό από μέρους του Ιουστινιανού.

Θεωρώντας το νόμο όργανο πολιτικής και κοινωνικής ενοποίησης της κλυδωνιζόμενης αυτοκρατορίας ο Ιουστινιανός με την προσπάθειά του, αν και όχι ιδιαίτερα ανανεωτική από κοινωνικής άποψης, απέδωσε στις μεταγενέστερες γενεές ένα στιβαρό έργο που άντεξε στο χρόνο και επηρέασε σημαντικά στη διαμόρφωση του σύγχρονου δικαίου, σε ό,τι αφορά τουλάχιστον στον δυτικό πολιτισμό.

Οι Νεαρές αποτελούσαν το σημαντικότερο, πιθανότατα, έργο από αυτά που εκδόθηκαν για λογαριασμό του Ιουστινιάνειου δικαίου και ήταν το μόνο τμήμα του γράφτηκε στα Ελληνικά μιας και οι περισσότεροι υπήκοοι του ανατολικού τμήματος της Ρωμαϊκής Οικουμένης δεν ομιλούσαν τη λατινική γλώσσα.