Η Λάμια και η αρχαία όλπη που «μιλάει»

Η Λάμια

Στην ελληνική μυθολογία η Λάμια ήταν βασίλισσα της Λιβύης που έγινε δαίμονας. Παίρνοντας τη μορφή φαντάσματος, άρπαζε παιδιά και τα καταβρόχθιζε. Η Λάμια ήταν κόρη του θεού Ποσειδώνα και της Λιβύης. Η ίδια ήταν βασίλισσα της Λιβύης και σύζυγος του Βήλου. Την αγάπησε ο Δίας και από την ένωση τους γεννήθηκαν πολλά παιδιά τα οποία σκότωσε η Ήρα από τη ζήλια της. Η Λάμια από τη στενοχώρια της μεταμορφώθηκε σε τέρας που σκότωνε παιδιά. Η Ήρα τότε την καταδίκασε να μην κοιμάται ποτέ, ο Δίας όμως την λυπήθηκε και της έδωσε την δυνατότητα να βγάζει τα μάτια της και να τα ξαναβάζει όποτε θελήσει. Κατά τον Στησίχορο από τα παιδιά της επέζησαν η Σκύλλα και ο Τρίτωνας.

Αλλά υπάρχουν και Λάμιες στη Βασκική μυθολογία

Οι Λάμιες (στα Βασκικά, lamiak) στη Βασκική μυθολογία είναι μυθολογικά όντα συχνά συσχετισμένα με τις Σειρήνες, τις Γοργόνες και τις νεράιδες. Περιγράφονται με πόδια και νύχια κάποιου είδους πτηνού και ουρά ψαριού. Ήταν γυναίκες εξαιρετικού κάλλους και κατοικούσαν
συνήθως σε ποτάμια. Συνήθιζαν να είναι ευγενικές και ο μόνος τρόπος για να εξαγριωθούν ήταν να τις πειράξουν τα μαλλιά. Πολλές φορές ερωτεύονταν θνητούς και έκαναν παιδιά μαζί τους. Ακόμα, συγχέονταν με την κύρια Βασκική θεότητα Μάρι

 ΠΩΣ ΕΙΝΑΙ ΜΙΑ ΟΛΠΗ ΜΕ ΠΑΡΑΣΤΑΣΕΙΣ ΖΩΩΝ

΄Ολπη ονομάζεται η πρώιμου τύπου οινοχόη με σιγμοειδές προφίλ, και βεβαίως χρησίμευε για την έκχυση κρασιού. Παραγόταν μέχρι το τέλος του 6ου π.Χ αι. Τα ζώα που εικονίζονται στην συγκεκριμένη είναι λιοντάρια, ταύροι και αίγαγροι. Ανάλογη οινοχόη της ίδιας εποχής είναι και αυτή που υπάρχει στο Μητροπολιτικό Μουσείο της Ν. Υόρκης. Η πρωτοκορινθιακή κεραμική χαρακτηρίζεται από το μικρό σχήμα των αγγείων που κατασκευάζονται, θέμα των οποίων είναι , συνήθως , θηρία και ζώα.

Πρωτοκορινθιακή όλπη με παραστάσεις από το ζωϊκό βασίλειο και Σφίγγες, 640-630 π. Χ ,Μουσείο Λούβρου

ΤΟ  ΑΠΟΤΥΠΩΜΑ 

 ΕΝΑ ΑΓΓΕΙΟ ΠΟΥ ΔΕΝ ΦΑΙΝΕΤΑΙ ΝΑ ΕΙΝΑΙ ΙΔΙΟ ΜΕ ΤΑ ΑΛΛΑ

Το ελληνικό  αγγείο στην θέση του στο Ε.Α Μ. της Μαδρίτης

ΓΙΑΤΙ ΑΥΤΗ Η ΟΛΠΗ ΕΧΕΙ ΠΟΛΥ ΠΥΚΝΟ ΔΙΑΚΟΣΜΟ; 

Αριστερά η Κορινθιακή όλπη του 625 - 600 π.Χ., που βρίσκεται στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο της Μαδρίτης και δεξιά μια κορινθιακή όλπη που βρίσκεται στο Μητροπολιτικό Μουσείο της Ν.Υόρκης .Η δεξιά όπως και στην πιο πάνω , βλέπουμε την μεγάλη διαφορά στην πυκνότητα του διακόσμου . Το να διακοσμήσει ο ζωγράφος τις λωρίδες περιμετρικά είναι εμφανώς πολύ δύσκολο και μια σκέψη είναι ότι θα μπορούσε να το κάνει με λιγότερες φιγούρες και όχι έτσι όπως έχουν τοποθετηθεί , πυκνά ,πρέπει λοιπόν να είχε κάποιο λόγο για να τις τοποθετήσει στο διακοσμητικό περιμετρικό μοτίβο , στις "ροζέτες" πλήρωσης, που είναι γραφικά πολύ δύσκολο. Όμως, το χρώμα και η φωτεινότητα έχουν αποτέλεσμα (στο λιπαρό πηλό και το κίτρινο φόντο) να είναι ολοκληρωμένη η εργασία και να μειώνει τα ελαττώματα στο «απρόσεκτο» σχέδιο. Αλλά αυτό το ελληνικό σκεύος όμως πραγματικά κρατά τον εξορθολογισμό των διακοσμητικών στοιχείων του χώρου. Οι ανθρώπινες φιγούρες που χορεύουν ,τα κορίτσια με τα χέρια ενωμένα είναι επίσης ένα χαρακτηριστικό τυπικά ελληνικό
Η γραφική εργασία στην περιγραφή αυτών των έξι διακοσμητικών ζωφόρων ,οι φαινομενικά ανεξάρτητες λωρίδες με λιοντάρια, πάνθηρες σφίγγες και σειρήνες, φαίνεται να αρθρώνουν μια γραφική αφήγηση , με τη δική της ολοκληρωμένη σημασία , ίσως αφορά τη σκηνή μύησης θηλυκού ιερατικού προσώπου, σε διαφορετικούς βαθμούς ή σε ένα είδος σταδιακής έναρξης ψυχολογικής μεταμόρφωσης .
Αν και η ερμηνεία είναι υποθετική, φαίνεται εύλογο να υποθέσουμε ότι η διάταξη των μορφών μέσα σε μία γραφική σύμβαση, θα μπορούσε να είναι εξ ολοκλήρου εκ προθέσεως, με τέλεια μεταφορά από τις αξίες του ελληνικού αρχαϊκού αλφαβήτου όπου οπτικά βλέπει κάποιος μορφές από σειρήνες, σφίγγες και άλλα θηλυκά τερατουργήματα . Δηλαδή από τα σχήματα, μπορεί να τα "διαβάσει" ,κάποιος μυημένος με ένα είδος κρυπτού κώδικα, ένα μήνυμα προσβάσιμο σε ορισμένα άτομα και που πιθανώς αναφέρεται σε μια αρχετυπική εικόνα της φαντασίας της παράδοσης και του μύθου γυναικών , όπως η Λαμία , ένα είδος γυναίκας-τέρας, θέμα δημοφιλές στην ελληνική μυθολογία, ίσως σε αρχαϊκά χρόνια να ήταν το πρωτότυπο θέμα όπως και οι γοργόνες, οι σφίγγες και άλλα . Έτσι, στις διακοσμητικές ζώνες, από πάνω προς τα κάτω, θα έχουμε τις ακόλουθες «αναγνώσεις» μέσα στις επεξηγηματικές ετικέτες του αγγείου.



Τοποθετώντας τα μυθικά πλάσματα με την θέση πού έχουν και το σχήμα που αποπνέουν ,από πάνω προς τα κάτω «βλέπουμε»  ότι δημιουργούνται λέξεις που αναγράφονται στον παρακάτω πίνακα .



ΘΑ ΜΠΟΡΟΥΣΑΜΕ ΝΑ ΑΠΟΔΩΣΟΥΜΕ ΑΥΤΟΝ ΤΟΝ ΣΤΙΧΟ

Η μεγάλη Λάμια

... Η μικρή

Η Λάμια του λωτού

 η Λιβυκή Λάμια

Η λευκή Λάμια...

Η Λάμια των γλάρων

ΑΡΧΑΙΟΓΝΩΜΩΝ
ΜΕ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΑΠΟ

· Robert Graves, Greek Myths, 1955, Penguin London, ΣΕΛ. 205-06
· Karl Kerényi, 1951. The Gods of the Greeks ΣΕΛ. 38–40. Edition currently in print is Thames & Hudson reissue, February
· Pablo J. Rodríguez / Aula de Estudios Clásicos Grecolatinos