Κοτζά Αναστάς, ο τελευταίος ακρίτας του Πόντου

Θα θρηνήσομεν ξανά, στις 19 Μαΐου, τη Γενοκτονίαν των Ποντίων Ελλήνων στα χέρια των νεότουρκων του Κεμάλ. Και ενώ κλείνομαι ευλαβικά το κεφάλι στην μνήμη των σφαγιασθέντων, τείνουμε να ξεχνάμε την εποποιία της Ποντιακής Αντίστασης. Το πέρασμα από τη γενοκτονία στην αντίσταση, το κομμάτι αυτό της Ιστορίας του ποντιακού ελληνισμού, είναι σήμερα σε απελπιστικό βαθμό άγνωστο. Ήταν ένας αυθόρμητος και μέχρις εσχάτων αγώνας που έσωσε την τιμή και την υπόληψη του ποντιακού ελληνισμού και μπορεί θαυμάσια να παραλληλιστεί με την επανάσταση του1821. Πόντιοι αγωνιστές, όπως ο Κοτζά Αναστάς, ήταν λαϊκοί ήρωες που όρθωσαν το ανάστημά τους και αντιτάχθηκαν στις δυνάμεις της βίας, του σοβινισμού και του ρατσισμού του τουρκικού καθεστώτος. Ήταν αγνοί πατριώτες που αγωνίστηκαν για την ελευθερία και την ανθρώπινη αξιοπρέπεια, δίνοντας καθημερινά μαθήματα αυτοθυσίας.


Ο Αναστάσιος Παπαδόπουλος ήταν από τους πρωτεργάτες του ποντιακού έπους στα πέτρινα χρόνια της Ποντιακής Γενοκτονίας. Πέρασε στην Ιστορία και στο θρύλο ως Κοτσά Αναστάς (Μεγάλος Αναστάσης). Όχι όμως και στη λήθη. Όχι ενόσω υπάρχουν Πόντιοι, ενόσω υπάρχει ελληνισμός. Γεννήθηκε το 1896 στο χωριό Εντίκ Πουνάρ της Έρπαα (αρχαία Ηράκλεια) και ήταν γιος πολύτεκνης αγροτικής οικογένειας. Το 1915 επιστρατεύεται στα «Τάγμα Εργασίας» ή καλύτερα στα «Τάγματα Θανάτου». Καταφέρνει να δραπετεύσει και μαζί με άλλους χωριανούς του και ανεβαίνει στο βουνό Τοπ-τσαμ. Εκεί εντάσσεται στη ανταρτική ομάδα του καπετάν Γιακώβ (Ιάκωβου Καρατελίδη). Η ένοπλη αυτή ομάδα μεγάλωνε καθημερινά και έτσι δημιουργήθηκε ένα αντάρτικο σώμα που ως κύριο στόχο είχε την αυτοάμυνα και την προστασία του ελληνικού πληθυσμού που ήταν έρμαιο των λεηλασιών, των εξευτελισμών και των εκτελέσεων. Όταν σε μία μάχη σκοτώνεται ο καπετάν Ιακώβ, την ηγεσία των ανταρτών αναλαμβάνει ο εικοσάχρονος τότε Αναστάσιος Παπαδόπουλος. Η παλικαριά του γίνεται σύντομα γνωστή παντού και η δράση του δίνει ελπίδες στους Έλληνες.

Συμμετείχε σε μάχες με πολλούς κινδύνους στις οποίες επέδειξε μεγάλο θάρρος και φυσική δύναμη. Έδινε μεγάλο βάρος στη διάσωση των γυναικόπαιδων και ως προστάτης των αμάχων λατρεύτηκε από τους Έλληνες του Πόντου. Ήταν ένα ένδοξο αντάρτικο το οποίο δεν έχει καταγράψει ούτε μια στρατιωτική ήττα στις μάχες του με τους Τούρκους. Ακόμα και όταν η Ελλάδα συνθηκολογούσε και το μικρασιατικό όνειρο θάβονταν στα ερείπια της φλεγόμενης Σμύρνης, ο Κοτσά Αναστάς νικούσε σε άλλη μια μάχη τους κεμαλικούς. Για τους νεότουρκους, ο Κοτσά Αναστάς υπήρξε ο βραχνάς τους. Για τους Έλληνες του Πόντου ήταν το σύμβολο της αντίστασης και της σωτηρίας. Δολοφονήθηκε στις 2 Δεκεμβρίου του 1922 από Τσέτες, στο χωριό Εζενούς, μετά τη συμφωνία ανταλλαγής των πληθυσμών και παρά την αμνηστία που είχε δοθεί.

Αφιέρωσε τον εαυτό του σε μια πανανθρώπινη υπόθεση και πότισε με το αίμα του τη γη που υπερασπίστηκε με την ψυχή του και το όπλο του, ως ένας πραγματικός γιος του Διγενή Ακρίτα. Ήταν ο τελευταίος ακρίτας του Πόντου. Δυστυχώς σήμερα, ενώ η ανθρωπότητα αναγνωρίζει τη Γενοκτονία των Ελλήνων Ποντίων, κάποιοι εντός των τειχών, στο όνομα της «ελληνοτουρκικής φιλίας», την αμφισβητούν. Όπως και κάποιοι εθελοτυφλώντας αγνοούν το επί 42 χρόνια συντελούμενο έγκλημα πολέμου, εξολόθρευσης, εξανδραποδισμού και εκτουρκισμού των Ελλήνων Κυπρίων, στο όνομα του «καλού κλίματος των συνομιλιών» και της «όποιας λύσης».

Οφειλόμενη απάντηση στον εν Ελλάδι υπουργό Παιδείας κ. Φίλη και τους εν Κύπρο ελληνόφωνους επαναπροσεγγιστές, δίνει ο αείμνηστος Δημήτρης Ψαθάς στο βιβλίο του «Η γη του Πόντου»:

«…Ούτε επιτρέπεται να θυσιάζουμε την ιστορική αλήθεια σε καμία σκοπιμότητα, όπως, δυστυχώς, καθιερώθηκε να γίνεται απ' τον καιρό που χαράχτηκε η λεγόμενη ελληνοτουρκική φιλία. Η άστοχη τακτική της αποσιώπησης των γεγονότων της Ιστορίας ήταν ίσως κι ένας απ' τους λόγους που τόσο άσχημα πορεύτηκε η "φιλία" με τους Τούρκους. Να ρίξουμε το πέπλο της λήθης στο παρελθόν αλλά να ξέρουμε, όχι να κρύβουμε…».

Να ξέρουμε, λοιπόν. Γι' αυτό είναι ανάγκη να κρατάμε ζωντανή τη μνήμη των αγωνιστών που πρόσφεραν στον ποντιακό ελληνισμό, έτσι ώστε να έρθει κάποτε η μεταθανάτια δικαίωσή τους από την ελληνική Ιστορία. Να θωρακίσουμε την ιστορική αλήθεια μέσα από τις αξίες της ειρήνης, της συνύπαρξης και της αλληλεγγύης των λαών.
*ΠΗΓΗ: e-pontos.gr, «Κοτζά Αναστάς - O τελευταίος ακρίτας του Πόντου», Λάζαρος Παπαδόπουλος, Νεράιδα Κοζάνης.

*Ο Αντώνης Κ. Σιβιτανίδης, M.Sc., B.Sc. είναι εκπρόσωπος Τύπου Ε.Ε. ΔΗΚΟ Πάφου.
Αντώνης Σιβιτανίδης
Φιλελεύθερος