(υπερ)Πόντιοι Καππαδόκες ανακάλυψαν τον τροχό πριν 17.000 χρόνια!

«Υπάρχει μια φυλή ανθρώπων, μια φυλή θεών…» 

Πίνδαρος (ΣΤ ΄ Ωδή Νεμεονίκου)

Γράφει ο Γιώργος Λεκάκης

Πόντιοι Καππαδόκες ανακάλυψαν τον τροχό πριν 17.000 χρόνια! Η γνωστή φράση «αυτός ανακάλυψε τον τροχό» λέγεται παροιμιωδώς για κάποιον που «ανακαλύπτει» κάτι, που όλοι οι άλλοι το ήξεραν ήδη...
Αυτή η διαδικασία παροιμιοποιήσεως της φράσεως αυτής, όχι μόνο έμεινε στον χρόνο να αποδεικνύει πως ο τροχός ήταν ήδη γνωστός, όταν... έγινε γνωστός, αλλά και πως κάθε... δέκα χρόνια ανακαλύπτουμε ότι όλο και χιλιάδες χρόνια πίσω πάει η εφεύρεσίς του...

Την δεκαετία του 1970-80 οι «εγκυκλοπαίδειες» έλεγαν πως «η ρόδα εφευρέθηκε το
3750-2750 π.Χ.» και «από τους Σουμέριους»... «κάπου στο γόνιμο δέλτα του Τίγρη και του Ευφράτη»... Γενιές και γενιές μεγάλωσαν ακούγοντας θαυμαστά πράγματα και επιτεύγματα γι' αυτό το «δέλτα του Τίγρη και του Ευφράτη», «του Παραδείσου»...

Αυτό ήταν μας έλεγαν, «το μεγαλύτερο τεχνολογικό επίτευγμα του ανθρώπου»! Κι έτσι φούσκωνε μέσα μας ο θαυμασμός για τον πολιτισμό του «δέλτα του Τίγρη και του Ευφράτη»...

Οι Σουμέριοι, τότε «κατασκεύαζαν τροχούς συναρμολογημένους από 2-3 ξύλινες σανίδες», αντί να κόψουν μια φέτα από έναν χονδρό κορμό δένδρου. Κι αυτό γιατί «είχαν διαπιστώσει πως ένας μονοκόμματος τροχός θα σχιζόταν σύντομα στα "νερά" του ξύλου», ενώ «τα μεγάλα δένδρα σπάνιζαν στην Μεσοποταμία»! Αναρωτιέμαι: Άλλοι λαοί, που είχαν χονδρόκορμα δένδρα, δεν τους... έκοψε να κόψουν μια φέτα τους, καθώς υλοτομούσαν, και να φτιάξουν τροχό; Στην απλοϊκή μου ερώτηση απάντηση δεν έπαιρνα...

Η βραχογραφία του 15.000 π.Χ. με τον πρώτο τροχό στον κόσμο, στην Άρχαβι του Πόντου

Και οι επιστήμονες συνέχιζαν την φαντασία τους: «Οι Σουμέριοι μετέτρεψαν το έλκηθρο σε άμαξα και την κινητήριο δύναμη την παρείχαν τα βόδια»... «Τα πρώτα απλά αμάξια γρήγορα αντικαταστάθηκαν από δίτροχα κάρα», που εγκαινίασαν τον συμπαγή τροχό, στην Ασσυρία, κάπου στο 3000 π.Χ.

Αμέσως, η νέα τεχνολογία μεταφέρθηκε στις στέπες της Κεντρικής Ασίας και στην Κοιλάδα του Ινδού, γύρω στο 2500 π.Χ. Οι τροχοί δημιούργησαν δρόμους, και οι δρόμοι μεταναστεύσεις... Βοιδάμαξες με συμπαγείς τροχούς εικονίζονται σε σχέδια των Αιγυπτίων, του 1194 π.Χ., που μετέφεραν «μετανάστες» από 800 χλμ. περίπου μακριά, από την Ανατολία στην Αίγυπτο... Μ' αυτές τις «γνώσεις» των «ειδημόνων» μεγαλώσαμε...



Τι κι αν οι μυθολογίες και τα έπη των λαών του κόσμου έβριθαν εποχούμενων και πτερωτών θεών, δίσκων (σεληνιακών, ηλιακών, ζωδιακών), κλπ. Τι κι αν χιλιάδες χρόνια πριν μιλούσαν για τον «τροχό της Αιωνιότητος» (παράδοση Αρμενίων), τον «τροχό της Τύχης» (των Φρυγών Μακεδονο-Θρακών), τον «κεραμευτικό τροχό στον οποίο ο κεραμουργός πλάστης-θεός έφτιαξε τον κόσμο» (των Θρακών)...

Η μεσοποταμιοπληξία καλά κρατούσε από επιστήμονες που «λένε για χώρες μακρυνές, που δεν τις είδανε ποτές»... ώσπου την δεκαετία του 1980-90, ανακαλύφθηκαν τα περίφημα αγγεία του Σέσκλου και του Διμηνιού, της 6ης-7ης χιλιετίας π.Χ., κάπου εκεί στην αρχαία Ιωλκό της Μαγνησίας, στην Θεσσαλία, που απεδείχθη πως έγιναν με τον... τροχό του αγγειοπλάστη και του κεραμουργού...

Έτσι η τεχνολογία του τροχού, πήγε άλλες 3-4... χιλιετίες πίσω... Αλλά πάλι «κλωτσούσε» το καθηγητικό κατεστημένο για την έναρξη της εποχούμενης εποχής του ανθρώπου... Τι κι αν οι πρώτες πόλεις και οι πρώτες οικίες των ανθρώπων ήσαν κυκλικές...



Με την έναρξη των ανασκαφών σε χώρες όπου πριν απαγορεύονταν, λόγω ιδιόρρυθμων και ολοκληρωτικών οπισθοδρομικών καθεστώτων, (ακρο)δεξιών κι (ακρο)αριστερών, η σκαπάνη έφερε στο φως ένα ολόκληρο μινυακό-μινωικό υπόστρωμα, τουλάχιστον, σε χώρες και περιοχές που οι Αιγαίοι εταξείδευσαν και εκπολίτισαν...

Σφραγιδόλιθος από την Κρήτη Λύκτος -Αίγαγροι ζωσμένοι σε όχημα με ηνίοχο και  αναβάτη

Έτσι τροχοί, προσαρτημένοι σε μικρά πήλινα ή πέτρινα παιγνίδια («αυτοκινητάκια» θα τα έλεγε ένα αγνό και καθαρό στόμα παιδιού) ευρέθησαν στο Μαρντίν της Ανατολίας[1], που ανάγονται στο 5500 π.Χ.[2]

Στα Βόρεια Βαλκάνια (περιοχή της νυν Λιουμπλιάνα[3] Σλοβενίας) σε πασσαλόπηκτο οικισμό του 4500 π.Χ. ευρέθη τροχός μαζί με έναν τετράγωνο άξονα από βελανιδιά, τον Απρίλιο του 2002... Και το παλαιότερο στον κόσμο ξύλινο τιμόνι ευρέθη πάλι στην νυν Σλοβενία, περίπου του 3200 π.Χ. Ήταν τεχνολογία του - «άγνωστου» ακόμη - «πολιτισμού Βίντσα» (6ης-3ης χιλιετίας π.Χ.).[4]

Στο Σπήλαιο Πιτ (της νυν Ουκρανίας), στον - επίσης «άγνωστο» ακόμη - «πολιτισμό Yamna»[5] ευρέθησαν κάρα... Αρχαία παιγνίδια του 3500 π.Χ του - επίσης «άγνωστου» ακόμη - ποντιακού «πολιτισμού των Cucuteni-Trypillians»[6], που ευρέθησαν (πάλι στο έδαφος της νυν Ουκρανίας) έφεραν τροχό.

Παλαιότατα στοιχεία για τροχοφόρα οχήματα υπάρχουν (με την μορφή τροχοφόρων κυπέλλων, ζωόμορφων κυπέλλων και ομοιωμάτων σπιτιών) από τον πολιτισμό της Τριπόλεως (ουκρανική Tripolye, φάσεις Β2 και Γ1)[7], όπου βρίσκουμε πρωτο-όχημα έλκεται από βόδια!

Σφραγιδόλιθος από την Κρήτη -Διίππο άρμα με αναβάτη που φορά μινωική ενδυμασία

Άρματα εικονίζονται και σε σφραγιδόλιθους του μινωικού πολιτισμού της Κρήτης... Στον ναό Shara στο Tell Agrab (του νυν Ιράκ) ευρέθη ομοίωμα άρματος του 2600 π.Χ., που έσερναν 4 όνοι (εάν το έσερναν άλογα, θα το λέγαμε τέθριππο)...

Στο Arkaim[8] (στην έκταση της νυν Ρωσίας), ανακαλύφθηκε το παλαιότερο δίιππο άρμα σε ταφή (θρακική παράδοσις)!

Στα ΝΑ. Ουράλια κοντά στο Botai, σε 16 σπήλαια του - επίσης «άγνωστου» ακόμη - «πολιτισμού Sintashta» ευρέθησαν δίτροχα οχήματα του 2100-1700 π.Χ...

Σε Συρία και Αρμενία υπήρχαν άμαξες κλειστού τύπου - σαν και αυτές που βλέπαμε στις ταινίες της «Άγριας Δύσεως» - από το 2000 π.Χ.

Τροχός για... καλάθι (πρωτο-όχημα) του 1600 π.Χ. ευρέθη σε έναν τάφο στο ύψωμα Flintbeck στην έκταση της νυν Γερμανίας, επιβεβαιώνοντας και αυτής το μινυακό-μινωικό υπόστρωμά της...



Για να μη μιλήσω και θυμίσω τα «μαγνητισμένα» εποχούμενα της 2ας χιλιετίας π.Χ. της Νοτίου Αμερικής... Λ.χ. στην Γουατεμάλα ευρέθησαν πολλά αγάλματα (ύψους 1,2-1,8 μ.) χονδρών ανδρών (που αποκαλούνται «Fat Boy») του 2000 π.Χ. με μαγνητισμένη πέτρα, τόσο στον ναό όσο και τον ομφαλό.[9]

Αλλά για την αρχαία τεχνολογία με τις μαγνητισμένες πέτρες, που πρωτοξεκίνησε στην Σαμοθράκη[10], θα μιλήσω άλλη φορά...

Τέλος, και οι Αιγύπτιοι εγνώριζαν τον τροχό ήδη επί Παλαιού Βασιλείου. Αλλά το ιππήλατο άρμα εισήχθη πολύ αργότερα από τους «βασιλείς ποιμένες» Υξώς [11] (θρακικής καταγωγής), οι οποίοι μετανάστευσαν στην Αίγυπτο περί το 1650 π.Χ. Το άρμα ήταν ένας από τους κύριους λόγους που κυριάρχησαν οι Υξώς στους νομάδες της Αιγύπτου.

Στον προθάλαμο του τάφου του Τουταγχαμών ευρέθησαν 6 αποσυναρμολογημένα άρματα! Προορίζονταν για χρήση σε τελετουργικές πομπές. Ήσαν πλούσια διακεκοσμημένα με επίχρυσα πρόσθετα μοτίβα, που απεικονίζουν τον βασιλιά ως Σφίγγα, να νικά εισβολείς εξ Αφρικής και Ασίας.

Οι τροχοί είναι σταθεροί στους άξονες, ενώ δερμάτινα λουριά παρείχαν «ανάρτηση» (νεώτερου τύπου τέτοια ανάρτηση μπορεί να ιδεί κανείς στο Μουσείο του Δίου Πιερίας). Το αιγυπτιακό άρμα είναι συνήθως δίιππο και έχει έναν οδηγό (εικονίζεται και σε σκηνές πολέμου στους τοίχους των ναών).

Ο ποντιακός τροχός

Ώσπου ήλθε κι άλλο χαστούκι! Μια βραχογραφία[12] στον Πόντο (στα σύνορα Τουρκίας-Γεωργίας), που εικονίζει άρμα ή κάρο, το οποίο σέρνει γαϊδουράκι, και μάλιστα με ακτινωτούς τροχούς - τεχνολογία σαφώς ανώτερη του συμπαγούς τροχού!.. Την ανακάλυψε ο αρχαιολόγος Οκτάι Χατζήογλου, στην πόλι Άρχαβι[13]. Είναι ένα πετρογλυφικό, που χρονολογήθηκε περίπου στα 17.000 χρόνια πριν από σήμερα...

Έτσι η τεχνολογία του τροχού, πήγε άλλες 10... χιλιετίες πίσω... Η Άρχαβις έκειτο στην Ποντική Καππαδοκία, όπου κατοικούσαν «αυτόνομοι άνθρωποι», Ρωμαίοι (προσδιορισμός τότε Ελλήνων) και Λαζοί. Αναφέρεται και ως Αρκάδιος - δηλ. μια από τις πολλές κτήσεις των φιλαπόδημων Αρκάδων στον Πόντο.

Έκειτο μετά τις πόλεις Ριζαίον και Αθήνα (την οποία είχε οικήσει μια Αθηναία, της οποίας έδειχναν τον τάφο), όπου έρεε ο Πυξίτης ποταμός, ο οποίος απείχε από την Άρχαβιν 90 στάδια (12 μίλια). Η Άρχαβις ήταν κτισμένη ακριβώς στις εκβολές του ποταμού Αρχάβιου. Περίπου 60 στάδια (8 μίλια) μετά την Άρχαβι, ήταν η αρχαία πόλις Αψαρού[14].

Από το Ριζαίον έως την Αψαρού η απόστασις ήταν τριών ημερών δρόμος. Από δε τον Άρχαβι ποταμό έως τον Οφιούντα ποταμό, κατοικούσαν οι Εκχειριείς, οι Μαχελώνες και οι Ηνίοχοι![15]

Τώρα, λοιπόν, φαίνεται καθαρά γιατί ο ποντιακός αυτός λαός ελέγετο «Ηνίοχοι»: Διότι βαστούσαν ηνία, προφανώς πριν απ' όλους τους άλλους και το όνομα έμεινε τιμητικώς!.. Σημειώνω πως το όνομα της ποντιακής πόλεως Άρχαβις προέρχεται από την ελληνική λέξη «αρχή» και σημαίνει «πόλη κτισμένη την αρχή του Ευξείνου Πόντου», γεωγραφικός προσδιορισμός για όσους - κατόχους ελληνικής φυσικά - έρχονταν από τον Καύκασο προς την μητέρα Ελλάδα...

Στην επόμενη δεκαετία, ο τροχός θα πάει ακόμη πιο πίσω, στο 30.000 π.Χ.... Και τα βιβλία του σκότους εξακολουθούν να λένε και να γράφουν πως ο άνθρωπος ζούσε πριν 3000 χρόνια σε σπηλιές... Αλήθεια, τελικά, ποιος εφηύρε τον τροχό; Και εν τέλει, από πότε ο άνθρωπος έχει εποχούμενη τεχνολογία; Όταν αυτό θα το καταλάβουμε, και θα το βάλουμε στο βάθος του χρόνου που του αρμόζει, τότε θα γυρίσουμε κι άλλα «κολλημένα ρολόγια» και «μυαλά» πολύ πίσω...

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ:

[1] Το Mardin σήμερα είναι πόλις της εκτάσεως που κατέχει σήμερα η ΝΑ. Τουρκία, σε στρατηγική θέση, αφού είναι κτισμένη σε βραχώδες βουνό, και κοιτάζει προς τις πεδιάδες της Β. Συρίας.

[2] βλ. συγγραφέα Cl. Dunning και δ/ντή Πολιτισμού και Τουρισμού του Mardin, Davut Beliktay.

[3] Κατά «σύμπτωση» η Λιουμπλιάνα είναι αδελφοποιημένη με το... Μαρντίν!

[4] βλ. Ζ. Letica, Μ. Gimbutas, Μ. Μ. Vasic, κ.ά.

[5] Πολιτισμός που αναπτύχθηκε μεταξύ 3600-2300 π.Χ.

[6] Ο πολιτισμός αυτός αναπτύχθηκε από την Ρουμανία έως την Ουκρανία (4800-3300 π.Χ.). Ευρήματα του πολιτισμού αυτού υπάρχουν στο Ιστορικό Αρχαιολογικό Μουσείο της Piatra Neamt στην Ρουμανία, και δείχνουν συγγενή στοιχεία με τον θεσσαλο-μινωικό-κυκλαδικό πολιτισμό.

[7] βλ. Gusev, 1998 και Burmeister, 2004,14f και 21f.

[8] Μια μεγάλη «οβάλ» ξύλινη πόλη της Εποχής του Χαλκού, στην οποία ζούσαν περισσότεροι από 10.000 άνθρωποι (το 2200-1800 π.Χ.)!

[9] Για περισσότερα, μάθετε για την συλλογή των «χονδρών» γλυπτών από Monte Alto, στο πάρκο της πόλεως la Democracia. Άλλα τέτοια γλυπτά ευρέθησαν στο el Baul (μαγνητισμένοι ιαγουάροι, κλπ.).

[10] βλ. Γ. Λεκάκης «Σαμοθράκη, ιερά νήσος», εκδ. «Ερωδιός», 2006. Και άρθρο του ιδίου «Ενώ η μαγνητοθεραπεία ήταν γνωστή στην αρχαία Σαμοθράκη, οι Κορεάτες κατέστρεψαν με μαγνητικό πεδίο καρκινικά κύτταρα! Τι ήταν ο αρχαίος μαγικός "ιδαίος δάκτυλος";» στην εφημ. «Χρόνος» Κομοτηνής, 29.1.2013.

[11] βλ. Γ. Λεκάκης «Οι Θράκες Άβαντες κατοίκησαν από την Θράκη και τον Δούναβη, έως την Κρήτη και την Γαλλία», εφημ. «Ελληνική Αγωγή», τ. Ιουλίου 2000.

[12] Έχω ξαναγράψει για την σημαντικότητα των βραχογραφιών, που ακόμη το «κατεστημένο» επιμένει να βλέπει σαν «τυχαίες» χαράξεις στα βράχια. Βλ. άρθρα μου: «Οι βραχογραφίες της Μακεδονίας» (29.6.2010), «Οι βραχογραφίες της Θράκης» (6.7.2010), «Άλλες πολιτισμικές πληροφορίες από βραχογραφίες» (13.7.2010), «Οι βραχογραφίες ο πρώτος. κινηματογράφος! Θα δούμε "ταινίες" του 4000 π.Χ.» (14.9.2010), «Οι 10 καλύτερες σπηλαιογραφίες του κόσμου!» (30.7.2014), όλα στην εφημ. «Χρόνος» Κομοτηνής.

[13] βλ. Αρριανό > λαζ. Arkabi > τουρκ. Arhavi, Arkhaba.

[14] Παλαιότερα η Αψαρού ελέγετο Άψυρτος ή Άψορρος και ήταν η σπουδαία αρχαία πόλις του Πόντου, την οποία αφάνισε το πάθος της Μήδειας και του Ιάσονος...

[15] βλ. Προκόπ. "de Bellis", 8.2.11, Αρρ. «Περίπλους του Ευξ. Πόντου», 7.4.4. Ανωνύμου «Περίπλους του Ευξ. Πόντου», 40.7 και 42.1, Πτολ. Ε,6. Και άρθρα του Γ. Λεκάκη για τον περίπλου του αρχαίου Πόντου στην εφημ. «Ελληνική Γνώμη» του Ντύσσελντορφ Γερμανίας. Ο Πτολεμαίος δίνει περισσότερες πληροφορίες για την περιοχή: Από τον Οπιούντα (ή Πιτυούσα, δηλ. Πευκοχώρι), ο λιμήν Ριζούς, το άκρον των Αθηνών, η Χορδύβη ή Χορδύλη, η Μόρθουλα, οι εκβολές του Αρκάδιου ποταμού, η Ξυλίνη, οι εκβολές του ποταμού Κίσσα και η Άψορρος Γιώργος Λεκάκης www.xronos.gr -ΑΡΧΕΙΟ ΑΡΧΑΙΟΓΝΩΜΩΝΑ