Η έξοδος του Μεσολογγίου και οι άγνωστες πτυχές--βίντεο,κινηματογραφική ταινία και ηχητικό αρχείο.

Άκρα του τάφου σιωπή στον κάμπο βασιλεύει.
Λαλεί πουλί, παίρνει σπυρί κι η μάνα το ζηλεύει.
Τα μάτια η πείνα εμαύρισε στα μάτια η μάνα μνέει
στέκει ο Σουλιώτης ο καλός παράμερα και κλαίει.
"Έρμο τουφέκι σκοτεινό, τι σ' έχω 'γώ στο χέρι;
Οπού συ μου `γινες βαρύ κι ο Αγαρηνός το ξέρει.

Μέσα από αυτούς τους στίχους του εθνικού μας ποιητή Διονυσίου Σολομού περιγράφεται η κατάσταση που επικρατούσε μέσα από τείχη του Μεσολογγίου. Η πείνα θέριζε μανάδες και παιδιά, μαζί και τους αγωνιστές που δεν μπορούσαν πια απ' την
εξάντληση να σηκώσουν τα ντουφέκια. Έφθασαν να φάνε και τα φύκια της λιμνοθάλασσας του Μεσολογγίου, τόση ήταν η έλλειψη τροφίμων στην πολιορκημένη για ένα χρόνο πόλη. Ο Κιουταχής, ο τούρκος πασάς, πολιορκούσε την πόλη με 20.000 στρατιώτες τούρκους και αλβανούς και 30.000 άνδρες φρουρούσαν τα περάσματα και άλλα στρατηγικά σημεία. Στο Μεσολόγγι υπήρχαν 4.000 επαναστάτες, ανάμεσά τους Σουλιώτες και άλλοι Έλληνες. Η πολιορκία είχε αρχίσει στις 15 Απριλίου του 1825, με τα κανόνια του Κιουταχή να αντηχούν στον αέρα. Έκτος από τους μάχιμους άνδρες, εντός των τειχών υπήρχαν και χιλιάδες γυναικόπαιδα. Παντρεμένες, ανύπαντρες και χήρες. Μια από τις χήρες ήταν και η Αλεφαντώ από το Γαλαξίδι μαζί με την μικρής της κόρη. Η Αλεφαντώ είχε χάσει στην αρχή της επανάστασης τον άνδρας της Ζανά σε μια μάχη με τους τούρκους στην Κυλλήνη τον Μάιο του 1821. Πήγε πάλι στο Γαλαξίδι, από εκεί που πέρασαν οι ορδές του Ισμαήλ Πασά καίγοντας και ρημάζοντας τον τόπο. Απ' εκεί έφυγε καταδιωκόμενη κι έφτασε στο νησάκι Κάλαμο, ανάμεσα στην Αιτωλοακαρνανία και την Ιθάκη. Από τον Κάλαμο πέρασε στο Μεσολόγγι. Η κατάσταση εντός των τειχών ήταν οικτρή, με τα σκελετωμένα κορμιά να ξεπροβάλλουν μέσα από τα κατεστραμμένα από τις οβίδες σπίτια. Η Αλεφαντώ σαν αγρίμι κρατούσε στο ένα χέρι της το καριοφίλι αγωνιζόμενη υπέρ βωμών και εστιών και στο άλλο χέρι το μικρό της κοριτσάκι.

Στις 12 Δεκεμβρίου του 1825 ήρθε να ολοκληρώσει την στενή πολιορκία ο πασάς της Αιγύπτου, ο Ιμπραήμ, μαζί με 15.250 άνδρες. Ήταν καλύτερα εξοπλισμένος και είχε Γάλλους εκπαιδευτές για τον στρατό του. Τα κανόνια και τα όπλα λυσσομανούσαν εναντίον του Μεσολογγίου. Ο Κιουταχής άλλωστε είχε εντολή από τον σουλτάνο «ή θα πάρεις το Μεσολόγγι ή θα χάσεις το κεφάλι σου». Μερικά πλοία και βάρκες διασπούσαν πότε-πότε τον ασφυκτικό αποκλεισμό από την λιμνοθάλασσα, φέρνοντας πολύτιμα εφόδια για τους πολιορκημένους. Το κοριτσάκι της Αλεφαντούς έκλαιγε μια και ήταν μέρες νηστικό. Μόνο όταν έβλεπε το παιδί της να υποφέρει στεναχωριόταν, ειδάλλως δεν την ενδιέφερε τι θ' απογίνει η ίδια. Οι μέρες και οι μήνες περνούσαν μ' αυτήν την καθημερινότητα, αλλά η Αλεφαντώ δεν έχανε το κουράγιο της και τραγουδώντας κλέφτικα και πολεμικά τραγούδια, εμψύχωνε τους πολεμιστές. Τα κορμιά των Αιγυπτίων σχημάτιζαν σωρούς μπροστά στα τείχη του Μεσολογγίου. Η Αλεφαντώ πάνω από τα τείχη σημάδευε και σκότωνε πλήθος τούρκων και Αιγυπτίων. Έφτασε όμως, η ημέρα που δεν είχαν άλλες δυνάμεις οι αμυνόμενοι και ή θα πέθαιναν εκεί από την πείνα ή θα έκαναν μια ηρωική έξοδο. Όλοι προτίμησαν την έξοδο! Τουλάχιστον, κάποιοι θα κατάφερναν να ξεφύγουν και όλοι οι άλλοι θα σκοτώνονταν με Τιμή. Το ξημέρωμα της 11ης Απριλίου είχε ορισθεί ως ημέρα της εξόδου. Στην πόλη θα έμεναν 600 γέροντες και τραυματισμένοι που θα γίνονταν αργότερα ολοκαύτωμα για την Ελευθερία. Ήταν 02:45 τα ξημερώματα, όταν έβρεξε καταρρακτωδώς κάνοντας την γη λασπώδη και ολισθηρή.

Ο Μεσολογγίτης Αθανάσιος Ραζηκότσικας, ο αρχηγός των μάχιμων, έδωσε το σύνθημα: «Εμπρός Μεσολογγίτες, εμπρός». Ανάμεσα στα γυναικόπαιδα ήταν και η Αλεφαντώ με το καριοφίλι και την κόρη της, πυροβολώντας τους αγαρηνούς. Μέσα στο σκοτάδι επικρατούσε χάος, με τους πολιορκημένους να πέφτουν με ορμή πάνω στους εχθρούς τους. Τα γιαταγάνια πήραν φωτιά, κορμιά έπεφταν και από τις δυο πλευρές. Κλάματα και οιμωγές ακούγονταν από τα γυναικόπαιδα που έπεφταν στα βάρβαρα χέρια των Αιγυπτίων. Η Αλεφαντώ μετά από την μάχη αποκαμωμένη έπεσε στα χέρια των αγαρηνών σκυλιών. Προσπάθησε ν' αντισταθεί, αλλά της είπαν πως αν κάνει την παραμικρή κίνηση αντίστασης θα βασάνιζαν με τον χειρότερο τρόπο την κόρη της και ύστερα θα την σκότωναν μπροστά στα μάτια της. Αυτό θα ήταν ό,τι χειρότερο για μια μητέρα. Έτσι, την αιχμαλώτισαν και την πήγαν στα σκλαβοπάζαρα της Αιγύπτου.

Τα χρόνια πέρασαν μέσα στις πίκρες και στις κακουχίες της σκλαβιάς. Η κόρη μεγάλωσε και έγινε μια όμορφη κοπέλα, αλλά μην αντέχοντας τις κακουχίες και τις στερήσεις αλλαξοπίστησε. Η Αλεφαντώ μετά από 43 χρόνων σκλαβιά μπόρεσε να έρθει στην ελεύθερη Ελλάδα το 1870, για να πατήσει για τελευταία φορά το χώμα της πατρίδας της, του Γαλαξιδίου.

Τι συνέβαινε στο Μεσολόγγι λίγο πριν τη θυσία

"Aπό τα μέσα Φεβρουαρίου (1826), άρχισαν πολλαίς φαμελλιαίς να υστερούνται το ψωμί. Mία Mεσολογγίτισσα, Bαρβάρηνα ωνομάζητο, ήτις περίθαλπεν ασθενήν (και) τον αυτάδελφόν μου Mήτρον, ετελείωσεν την θροφήν της, και μυστικά, (μαζί) με άλλαις δύο φαμελλιαίς Mεσολογγίτικες, έσφαξαν ένα γαϊδουράκι, πωλάρι, και το έφαγαν.

Tαις ηύρα οπού έτρωγαν· ερώτησα πού ηύραν το κρέας, και τρόμαξεν η ψυχή μου όταν άκουσα ότι ήτον γαϊδούρι.
Mία συνδροφιά στρατιωτών Κραβαριτών είχεν έναν σκύλον και, κρυφά και αυτοί, τον έσφαξαν και τον μαγείρευσαν. Eμαθητεύθη και τούτο.
Hμέραν παρ' ημέραν αυξάνουσα η πείνα, έπεσεν και η πρόληψις και όλα του να τρώγουν ακάθαρτα, και άρχισαν αναφανδόν πλέον να σφάζουν άλογα, μουλάρια και γαϊδούρια, και ακόμη να τα πωλούν μία λίρα την οκά οι ιδιοκτήται (των) -και πού να προφθάσουν;

Tρεις ημέραις απέρασαν, και ετελείωσαν και αυτά τα ζώα. 
Περί τα τέλη Φεβρουαρίου, οι στρατιώται άλλοι είχαν από 2-3 οκ. αλεύρι (έκαστος), και άλλοι καθόλου. 
Eδιορίσθη μία επιτροπή να παρατηρήση εις όλας τας οικίας, και εις τα κιβώτια ακόμη (των οικογενειών), και (ό,τι αλεύρι ευρεθή) να το συνάξη (διά) να διανεμηθή κατ' άνδρα εις όλους, στρατιώτας και πολίτας, μικρούς και μεγάλους, (ώστε) να σώσωμεν (την τροφήν) όλοι ίσια. 
Eξετάσασα κατά σειράν όλας τας οικίας, μόλις ηύρεν 600 οκάδες· και έως 600 (άλλες οκ.) οπού είχαν αι (ευρεθείσαι) σάκκιναις, 1200. Tούτο (το αλεύρι) εμοιράσθη με εν φλιτζιάνι (ως μέτρον). Εμοίρασαν και από εν φλιτζιάνι κουκκιά. ’ρχισαν λοιπόν να σμίγουν ετούτο το ολίγον κουκκί και αλεύρι, εις την τέντζερην και να βάνουν (μέσα και) καβούρους στουμπίζοντές τους.

O συνεργάτης του Kου Γ. Μεσθενέα τυπογράφου, καθήμενος εις την οικίαν μας, έσφαξεν και έφαγεν μίαν γάταν, και έβαλεν τον ψυχογυιόν του Στορνάρη και εσκότωσαν άλλην μίαν. Τούτος υπέμνησεν (εις) τους άλλους (να πράξουν το ίδιον), και εις ολίγας ημέραις γάτα δεν έμεινεν. O Αγιομαυρίτης ιατρός (Π. Στεφανίτσης) εμαγείρευσεν τον σκύλον του με λάδι, από το οποίον είχαμεν αρκετόν, και επαινούσεν το φαγί του ότι ήτον το πλέον νοστιμώτερον.

Oι στρατιώται πλέον αυθαδίασαν, και άρπαζαν οποιονδήποτε σκύλον ή γάταν εύρισκαν εις τον δρόμον. [...] 
Aρχίσαμεν, περί τας 15 Mαρτίου, ταις πικραλήθραις, χορτάρι της θαλάσσης· το εβράζαμεν πέντε φοραίς έως ότου έβγαινεν η πικράδα, και το ετρώγαμεν με ξείδι και λάδι ωσάν σαλάτα, (αλλά) και με ζουμί από καβούρους ανακατωμένον και τούτο. 
Eδόθησαν και εις τους ποντικούς, πλην ήτον ευτυχής όστις εδύνατο να πιάση έναν. Bατράχους δεν είχαμεν, κατά δυστυχίαν. 
Aπό την έλλειψην της θροφής αύξαναν αι ασθένειαι, πονόστομος και αρθρίτις. Eις τοιαύτην κατάστασιν ευρισκόμασθον όταν μας έφθασεν γράμμα των απεσταλμένων (μας εις Nαύπλιον συσταίνον) να βαστάξωμεν 12 ημέραις, και να φάγωμεν (εν ανάγκη) ένας τον άλλον. [...] 
Εκείνην την ημέραν ένας Kραβαρίτης έκοψεν κρέας από το μηρί ενός φονευμένου και το έφαγεν".

N. Kασομούλη, Eνθυμήματα στρατιωτικά της επαναστάσεως των Eλλήνων. Aπό τα 1821 μέχρι των 1833, τ. B', επιμ. Γ. Bλαχογιάννης, Aθήνα, 1940, σ. 241-242, 242-243 και 256 αντίστοιχα.

Ακούστε στην συνέχεια, ηχογραφημένα αποσπάσματα της ραδιοφωνικής εκπομπής «Ελληνορθόδοξη πορεία», που μεταδόθηκε από τον ραδιοσταθμό της Πειραϊκής Εκκλησίας. Την εκπομπή ετοίμασε και παρουσίασε ο γνωστός ανά το Πανελλήνιο, πολιτικός επιστήμων και ιστορικός, Κωνσταντίνος Χολέβας. Θέμα της εκπομπής: «Διδάγματα και γεγονότα από την έξοδο του Μεσολογγίου».
Διδάγματα και γεγονότα από την έξοδο του Μεσολογγίου – Κωνσταντίνου Χολέβα.mp3

Η έξοδος του Μεσολογγίου, ταινία του 1965

Ηθοποιοί:

ΚΑΤΡΑΚΗΣ ΜΑΝΟΣ
ΚΑΡΟΥΣΟΣ ΤΖΑΒΑΛΑΣ
ΛΙΒΥΚΟΥ ΙΛΥΑ
ΣΚΟΥΡΑ ΔΑΦΝΗ
ΤΑΞΙΑΡΧΗΣ ΦΟΙΒΟΣ
ΑΝΟΥΣΑΚΗ ΜΑΛΑΙΝΑ
ΙΑΣΩΝΙΔΟΥ ΑΝΝΑ
ΜΠΑΛΑΔΗΜΑΣ ΚΩΣΤΑΣ
ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ ΤΑΚΗΣ
ΜΟΥΡΑΤ ΔΗΜΟΣ
ΦΥΡΙΟΣ ΓΙΑΝΝΗΣ
ΤΕΡΖΑΣ ΛΑΖΟΣ
ΚΑΡΠΕΤΑ ΕΛΕΝΗ
ΖΗΚΑΣ XPIΣTOΦOPOΣ
ΡΗΓΑΣ ΚΩΣΤΑΣ
ΚΑΝΑΚΑΚΗΣ ΝΙΚΟΣ
ΣΠΗΛΙΩΤΟΠΟΥΛΟΥ ΤΖΙΝΑ
ΧΕΙΜΩΝΙΔΗΣ ΓΙΑΝΝΗΣ
ΓΚΙΚΑΣ ΣΤΑΜΑΤΗΣ
ΤΡΑΪΚΟΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ
ΧΡΕΛΙΑΣ ΡΟΛΑΝΔΟΣ
ΜΟΥΡΑΤΗΣ Κ.
ΝΑΤΣΙΟΣ ΧΡΗΣΤΟΣ
ΣΤΑΜΑΤΑΤΟΣ Π.
ΜΑΝΤΖΟΥΡΑΝΗΣ Λ.
ΔΑΣΚΑΣ ΓΡΗΓΟΡΗΣ
ΤΣΟΥΡΟΠΑΝΟΣ ΘΕΜΟΣ
ΣΑΜΠΑΖΙΩΤΗΣ ΤΑΚΗΣ
ΧΡΙΣΤΟΠΟΥΛΟΣ Σ.
ΨΥΧΟΓΙΟΣ Ν.
ΒΟΥΤΣΑΚΗ ΚΑΙΤΗ



Επιμέλεια: Ελλήνων Δίκτυο
Πηγή : http://www.filoumenos.com/