Η εστεμμένη των Αιγών

Μια νέα λαμπρή ταφή, αυτή τη φορά ενός κοριτσιού, έρχεται να προστεθεί στο μυστήριο που καλύπτει την ανακάλυψη της καθηγήτριας Αρχαιολογίας στο ΑΠΘ, ευρωβουλευτή Χρυσούλας Παλιαδέλη και των συνεργατών της στην αγορά των Αιγών, στο ιερό της Εύκλειας, το 2008.

Το στεφάνι όπως βρέθηκε στον αμφορέα Το στεφάνι όπως βρέθηκε στον αμφορέα Ήταν η ταφή ενός νέου, ίσως του νόθου γιου του Μεγάλου Αλεξάνδρου, Ηρακλή, τον οποίο σκότωσε, μαζί με τη μητέρα του Βαρσίνη, ο Κάσσανδρος, για να πάρει το θρόνο των αρχαίων Μακεδόνων.

Η ταφή του νέου άντρα, ηλικίας
15-18 ετών, βρέθηκε σε μεταλλικό δοχείο που περιείχε τα καμένα οστά, χρυσό στεφάνι βελανιδιάς και πορφυρό ύφασμα. Το 2009, σε απόσταση 5 μ. βρέθηκαν ακόμη δύο πολύτιμα αγγεία. Μια αργυρή υδρία, με ακτέριστα καμένα οστά ενήλικου ατόμου, άγνωστου φύλου και ηλικίας, και ένας μοναδικός για τον ελληνικό χώρο αργυρός παναθηναϊκός αμφορέας με επιχρύσωση και εγχαράξεις μιας αδιάγνωστης μέχρι στιγμής παράστασης. Παρόμοιος απαντά σε αρχαίο κείμενο, που περιγράφει μεγάλη εορταστική πομπή στην Αλεξάνδρεια την εποχή των Πτολεμαίων.

Το περασμένο καλοκαίρι σε εργασίες συντήρησης, υπό την ευθύνη της συντηρήτριας Βανέσσας Παπαγεωργίου, ανακάλυψαν στο εσωτερικό του αργυρού αμφορέα τα καμένα οστά μικρού παιδιού ηλικίας 3-7 ετών, όπως έδειξε η οστεοαρχαιολογική μελέτη της δρος Σέβης Τριανταφύλλου. Βρήκαν, επίσης, χρυσά σκουλαρίκια με φτερωτή Νίκη, χρυσά διακοσμητικά δισκάρια που κοσμούνται με ακτίνες και γοργόνειο (κεφαλή Μέδουσας) και χρυσό στεφάνι, πιθανότατα ελιάς.

«Στεφάνι ελιάς φοράει ο Μ. Αλέξανδρος στην τοιχογραφία του κυνηγιού, στην πρόσοψη του τάφου του Φιλίππου Β'. Το στεφάνι ελιάς παραπέμπει στους νικητές των αγώνων και το συγκεκριμένο δείχνει ότι αυτό το κορίτσι ήταν ξεχωριστό», υπογραμμίζει η Χρυσούλα Παλιαδέλη.

Σύμφωνα με την αρχαιολόγο Αθανασία Κυριάκου, το κορίτσι, όπως και τα άλλα δύο άτομα του ταφικού συνόλου, δέχτηκαν εξαιρετικές τιμές κατά την ταφή (καύση, πορφυρό ύφασμα, μεταλλικό σκεύος, χρυσά κοσμήματα και στεφάνια), παρά το ότι φαίνεται ότι έγινε κρυφά -δεν τοποθετήθηκαν σε τάφο. Σύμφωνα με τον Ρωμαίο συγγραφέα Ιουστίνο, ο Κάσσανδρος είχε δώσει διαταγή ο Ηρακλής και η Βαρσίνη να δολοφονηθούν και να ταφούν χωρίς μνήμα ή σήμα (επιτύμβια στήλη, τύμβο ή άλλη ένδειξη ταφής). «Ομως, όποιος έθαψε τα τρία άτομα τήρησε κατά γράμμα το τυπικό και απέδωσε όλες τις τιμές, χωρίς καμία έκπτωση», τονίζει.

Το χρυσό στεφάνι, αν και είναι μάλλον ελιάς και όχι βελανιδιάς, όπως του νέου άντρα, αλλά και του Φίλιππου Β' και του Πρίγκιπα, δείχνει ότι το κορίτσι κατείχε ξεχωριστή θέση στην κοινωνία. Το στεφάνι φτιάχτηκε όταν το κορίτσι ήταν εν ζωή και το φορούσε σε τελετές.

«Οι ταφές του ενηλίκου και του κοριτσιού δεν έρχονται σε αντιπαράθεση με την υπόθεση εργασίας για την ταύτιση του πρώτου νεκρού με τον Ηρακλή, νόθο γιο του Μ. Αλεξάνδρου και της Βαρσίνης. Απλώς προσθέτουν στο πολύτιμο αυτό ταφικό σύνολο δύο νέα πρόσωπα, που προφανώς συνδέονται με τον τελευταίο των Τημενιδών, χωρίς να είμαστε σε θέση να τα ταυτίσουμε με συγκεκριμένα ιστορικά πρόσωπα», καταλήγει η Α. Κυριάκου. Στοιχεία για τη λύση του μυστηρίου ελπίζουν ότι θα δώσει η αποκάλυψη της παράστασης του αμφορέα. *